Кечкен юзйыллыкънынъ биринджи черигинде мейдангъа кельген Къырым Халкъ Республикасы укюмети Реиси, Къырым, Польша, Литва мусюльманлары Муфтиси ве айны заманда озюнден аджайип эдебий мирас къалдыргъан Челебиджихан азретлери Джанкойге якъын Сонакъ коюнде (Къырым) догъды, 1885 сенеси.

Челебиджихан башта кой мектебинде окъуды, сонъра Къырымнынъ Акъчора ве Зынджырлы медреселеринде, Истанбул ве Санкт-Петербург университетлеринде тасиль алды.

1917 сенеси. Русие императорлыгъында, хусусан онынъ пайтахты Санкт-Петербургда къалабалыкълар башлай. Романовлар сюлялеси тахттан эндириле. Иште бойле тарихий вакъиалар садыр олгъан вакъытлары, Русие ордусында арбий хызметте булунгъан Челебиджихан Къырымгъа къайта ве Джафер Сейдамет эм де дигер сафдашлары иле бирликте Ветан азатлыгъы огърунда куреш башлайлар.

Бу ерде шуны да къайд этмели ки, урриет огърундаки бутюн ишлер, Номан Челебиджихан ве буюк девлет эрбабы Джафер Сейдамет иле бераберликте азырланылгъан «Миллий Къуртулыш Арекети Программасы» денильген низамнаме боюнджа алынып барылды.

1917 сенеси, ноябрь 26-да къадимий Багъчасарайнынъ Ханлар Сарайында олуп кечкен Къырым Миллий Къурултайы Къырым Халкъ Республикасыны илян этип, Къырым девлети Конституциясыны къабул эте. Тарихий Къурултай Челебиджиханны Къырым Миллий укюметининъ Реиси вазифесине сайлай…

Теэссюф ки, арадан деерли чокъ вакъыт кечмей, Челебиджихан большевиклер тарафындан якъаланылып, Акъяр апсханеси азбарында атылып ольдюриле. Бу фаджиа 1918 сенеси, февраль 23-те садыр ола.

Большевиклер панджасында эляк олгъан, даа догърусы миллет ашкъына, халкъ ашкъына, Ветан ашкъына шеит кеткен Челебиджихан ёлбашчылыгъында янъы укюмет олсун икътисадият меселесинде, олсун маариф саасында, олсун сиясетте… йигирми – отуз йыл девамында зар-зорле япмакъ мумкюн олгъан ишлерни – исляхатларны эки – учь ай зарфында амельге кечирди. Албу исе, акъикъатта, бир муджизе эди.

Челебиджихан Къырым Халкъ Республикасы укюмети Реиси ве айны заманда Къырым, Польша, Литва мусюльманлары Муфтиси вазифелеринде булунмакъ иле бир сырада иджад иле де огърашты. Онынъ къалеми астындан эм несир эм де назм жанрларында аджайип эсерлер догъды. «Къарылгъачлар дуасы», «Чобан къызы», «Бастырыкъ», «Татарлар юрду», «Ёлджу гъарип», «Сары тюльпан»… киби икяе ве шиирлер иште булар джумлесиндендир.

Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шиири, (музыкасыны композитор Асан Рефат язды), бугунь де – бугунь Къырым Миллий Медхиеси оларакъ хызмет этип кельмекте.

Ветанына, догъмуш халкъына къудретли Севги беслеген Челебиджихан эм иджадкяр, эм де сиясий эрбап сыфатында –

киби мукъаддес еминине сонъ нефесине къадар садыкъ къалды ве магърур эдждадлары киби бу къоркъубильмез заты алийлернинъ мирасы, акълы оларакъ, эбедиеттен ер алды.