The Lovely Colors of My Homeland...



Enver Özenbaşlı
Qırımlarnıñ şahsiy adlarına bir nazar


QIRIMLARNIÑ ŞAHSİY ADLARI

Kırımlarnıñ zemaneviy adlarında (eñ evelâ soyadlarında) halqımıznıñ ve tilimizniñ uzun-uzadiye ve mürekkep tarihı saqlanılmaqtadır.

Qırımlarnıñ şahsiy adları peyda oluvı ceetten bir qaç qatlamlarğa ayırmaq mümkün:

- Qadimiy zamanlardan qalma adlar;

- Farsi tillerden kirgen adlar;

- İslâm dini vastasınen kirgen adlar;

- 1917-nci senesinden soñ kirgen adlar;

- 1991-inci senesinden soñ kirgen adlar.

Qırımlarnıñ qadimiy adları fars ve islâm adlarınen birlikte asırlar boyu yaşap keldiler ve bazıları bugün de keniş sürette qullanılalar, meselâ: Arslan, Bağış, Bolat, Bektemir, Yaşar, Beyader, Toğay, Atilâ, Aydın, Temirqaya; Sündüs, Totay…

Tilimizde qadimiy ve orta asırlarda Qırımda yaşağan greklerniñ adlarını da rastketirmek mümkün: Anit, Aris, Feyye, Mayye...

Milâdiyden soñ birinci biñ yılda Qırımda ve Qırım yanlarındaki çöllerde fars tilli qabileler (sarmatlar, alanlar...) yaşamaqta ediler. Olar halqımız arasında qarışıp ketti ve neticede tilimizge, şu cümleden has isimlerge, belli derecede tesir etti. Şu zamandan qalma ve biraz keççerek, fars edebiyatınıñ tesiri altında, tilimizge kirgen şahsiy adlardan şularnı köstermege mümkün: Dilâver, Server, Şain, Serdar, Reber, Perver, Dilâra, Gülnar, Gülizar, Niyar, Pakize, Şadiye, Feruze, Zade...

Halqımız islâm dinini qabul etken soñ arap adları, birinci nevbette dinge dair adlar, keniş sürette darqalmağa başladılar. İslâm dini vastasınen kirgen şahsiy adlarnı bir qaç gruppağa ayırmaq mümkün:

a) Allağa, Muhammed Peyğamberge ve imamlarğa bağışlanğan adlar: Abduraman, Abdulvaap, Abdulcemil, Abdureim, Abdulmecit; Muhammed, Nebi, Resul, Mustafa, Reuf, Mamut, Emin, Memet, Amet; Ali, Sadıq, Medi, Qasım, Asan, Riza...

b) yeudiy-hristian aleminiñ peyğamberlerine bağışlanğan adlar: Edem, Eyup, İbraim, İsa, Yusuf, Suleyman, Yaqub, İlyas, Zekerya, İsmail, İdris, Musa...

v) musulman taqviminiñ aylarına köre qoyulğan adlar:

Erecep, Ramazan, Muarem, Şaban, Aşır, Sefer...

g) arap tiliniñ cınıs sözlerinden peyda olğan şahsiy adlar eñ büyük gruppanı teşkil ete: Eşref, Enver, Ekrem, Veli, Emir, Arif, Edip, Azam, Vacip, Midat, Tair, Sabri, İsmet, Maqsud; Zair, Qadır, Quddus, Vedut, Basır, Ruşdi, Nedim, Muzafer, Nazim, Nuri, Selim; Safiye, Şefiqa, Fikriye, Zera, Zekiye, Meliya, Zemine, Zore, Melek, Mahbube, Şemsiye, Şemsinur, Halide, Üriye, Resmiye, Müsemma...

Tilimizge kirgen arap adlarınıñ böyle hususiyetlerini qayd etmege mümkün: halqımız kirill grafikasını qabul etkende (1938s.) h arifi tüşip qaldı ve adlarnı Ahmet yerine Amet, Abdurahman yerine Abduraman, Meliha yerine Meliya yazmağa ve aytmağa başladılar. Ekinci hususiyeti: mürekkep arap adları tilimizge çoqusı qısqartılğan şekilde qabul etildiler. Meselâ: Abdulaziz yerine Ablâziz, Abdulhamid yerine Ablâmit, Abdulla yerine Abla ve ilâhre.

1917-nci senesinden soñ tilimizge kirgen şahsiy adlarnı da bir qaç gruppağa ayırmaq mümkün:

a) çetel, esasen Ğarp Avropa halqlarınıñ adları: Emil, Ernest, Ervin, Artur, Rollan, Vilyam, Darvin; Elvira, Elmira, Susanna, Lilianna, Klara, Eleonora, Eliza, Evelina, İndira, Venera, Diana;

b) rus tilinden kirgen adlar, çoqusı qarışıq qorantalarda rastkeleler: Vadim, Vladimir, Yuriy, Leonid, Svetlana, Zoya, Tamilla, Lüdmila, Elvina, Alla;

v) V.İ.Lenin ve K.Marks şerefine qoyulğan adlar, meselâ: Lenur, Lenmar, Marlen, Marklen, Vilor; Lenure (Lenura), Leniyar, Lenziye, Lenuza;

g) Diger halqlarnıñ adları: Arsen, Alişer, Avtandil, Suren; Nargiza, Dilbar...

1991 senesi Sovet devleti dağılğan soñ, diniy cemiyetler meydanğa kelmege başladı, camiler açıldı. İslâm dinini kütken bazı vatandaşlırımız öz evlâtlarına ananeviy adlarımız yerine arap şeklindeki adlarnı qoymağa başladılar. Böyleliknen Emine yerine Amina, Ayşe yerine Ayşa, Abqadır yerine Abduqadır, Abselâm yerine Abdusalam kibi adlar darqadı.

Halqımızda ecdatlarnıñ, çoqusı qartbaba ve qartanasınıñ, ölgen doğmuşlarınıñ, ürmetli adamlarnıñ adlarını qoymaq adeti keniş sürette darqalğan. Bunıñle beraber balalarnı tarihiy şahslar, belli cemaat erbapları ve milliy qaramanlarımıznıñ şerefine adlandıralar: Alim (Alim Azamat oğlu şerefine), Seydamet (taraqtaşlı Seit oğlu Seydamet şerefine), Arzı (efsaneviy mishorlı Arzı qız şerefine), İsmail (İsmail Gaspralı şerefine), Bekir (Bekir Çoban-zade şerefine), Alime (Alime Abdennanova şerefine), Amethan (Amethan Sultan şerefine).

Öz balalarına ad qoyğanda bazı ana-babalar, balalarını bir arifnen başlanğan adlarnen adlandırmağa tırışalar. Meselâ: Ayşe, Asiye, Aliye; Şefiqa, Şaziye, Şakir; Sayme, Sayde, Saniye ve ilâhre.

Balanıñ adı onıñ ağa-apteleriniñ, yahud ana-babasınıñ adlarınen uyması ve baş qısımı, yaki soñu qafiyeleşmesi de çoq közde tutula. Bu adet de halqımız arasında yaşap kelmekte ve yañı doğğan balağa ad qoyulğanda büyük tesir etmekte. Oğlan balalarnıñ adları çoqusı ağalarınıñ adlarınen qafiyeleşeler. Meselâ: Amet - Memet, Enver - Server, Ali-Veli, Rustem - Ruslan, Ayder - Eskender, Bilâl - Celâl, Nasır – Basır, Ayyar – Seyyar – Tayyar, Dilâver - Sinaver, Refat - Reşat, Eldar - Elvis, Mamut – Marlen, Osman – Löman - Suleyman, Tair - Zair...

Qızlarnñ adları çoqusı apteleriniñ adlarınen qafiyeleşeler. Meselâ: Pakize - Levize - Afize - Nefize; Gulâra - Dilâra - Niyara; Gülnar - Safinar; Üriye - Sabriye - Nuriye - Suriye; Haniye - Şaniye - Leniye; Emine - Zemine; Alime - Selime, Üsniye - Zeniye.

Egizler içün ekseriyetle ananeviy adlar qullanılğanını köremiz. Egiz oğlanlarnı adet üzre Asan - Üsein, Amet - Memet, Suleyman - Smail dep adlandıralar. Egiz qızlarnı Ayşe - Fatma, Fatma - Zore, Hatice - Halide, Emine - Esma, dep adlandıralar. Eger de egizler oğlannen qız olsa, adlarını Dilâver - Dilâra, Refiq - Refiqa, Nail - Nayle, Asan - Fatma qoyalar.

Qırımtatar tilinde çoqusı şahsiy adlarnıñ çift formaları bar. Olarnıñ bir qısmı arap ve fars tillerinden azır şekilde alınsa, diger bir qısmı qırım tilinde peyda oldı.

Qadın adları er kişi adlarına - ye ve - a affiksleri qoşuluvı vastasınen meydanğa keldiler:

Üsni - Üsniye, Emin - Emine, Ali - Aliye, Sabri - Sabriye, Remzi - Remziye, Femi - Femiye, Zeki - Zekiye, Zeni - Zeniye, Fevzi - Fevziye, Lenur – Lenure (Lenura), Lennar - Lennara, Edip - Edibe.

Tilimizde mustaqil adlar yerine qullanılğan bir qaç ohşatuv-küçültüv şekilleri de bar, meselâ: Memet yerine Memiş, İbraim yerine İbriş, Ümiye yerine Umuş, Urqiye yerine Urquş.

Qırım antroponimiyası bu künge qadar az ögrenilgen bir saadır. Şahsiy adlar, soyadlar ve lağaplarnıñ talil etilüvi em tilimiz, em medeniyetimiz, em tarihımız içün ğayet müimdir. Böyle tetqiqatlar halqımız aqqında yañı, meraqlı malümatlar bermekte. Misal içün: XIX asırnıñ ekinci yarısında qullanıl-ğan antroponimlerni talil etsek, bugünde-bugün sıq rastkelgen Ayder, Server, Enver, Seyran, Nariman, Refat, Safinar, Zarema kibi adlarnı tapmaq qıyın.

Aynı zamanda XIX asırda mot olğan ve keniş darqağan, ekseriyetle asıl qırım – türk olğan bir sıra adlarnıñ çoqsu bugün işletilmegenini köremiz.

Böyle mürekkep adlarnı bir qaç gruppağa ayırmağa mümkün:

- Şa (yani şah) sözü vastasınen yapılğan adlar: Seferşa, Temirşa, Muratşa, Selimşa, Batırşa, Bahtışa, Meñlişa, Memedşa, Niyetşa, Abdişa, Emirşa, Demirşa, Qutluşa, Ciyenşa, Velişa, Ümerşa, Arslanşa, Adilşa, Devletşa, Abilşa, Qatırşa, Bulatşa, Merdimşa, Şahtemir, Şahmurat…

- Can sözü vastasınen yapılğan adlar: Canmambet, Cantemir, Cancigit, Canğazı, Velican, Arifcan, Alimcan…

- Bay sözü vastasınen yapılğan adlar: Bayborü, Baykişi, Bayçora, Baymurza, Baymambet, Nurlıbay…

- Ğazı sözü vastasınen yapılğan adlar: Seferğazı, Memetğazı, Menğazı, Mevlütğazı, Ğazıborü, Suinğazı, Amanğazı, Temirğazı, İmamğazı, Cumağazı, Canğazı, Qurtğazı …

- Börü (bor) sözü vastasınen yapılğan adlar: Boramet, Bormambet, Börseit, İslâmborü, Bayborü, Börüaqay, Meñliborü, Qurtborü…

- Aqay sözü vastasınen yapılğan adlar: Acıaqay, Eraqay, Feraqay, Qurtaqay, Börüaqay, Seydaqay, Çoraqay, Nuraqay…

- Bek sözü vastasınen yapılğan adlar: Arslanbek, Emirbek, Bavbek, Alibek, Temirbek, Canbek, Ümerbek, Bektaş, Bekbulat, Bekmurza, Bektemir…

- Irs (irs) sözü vastasınen yapılğan adlar: İrsaqay, İrsmambet, İrsali…

- Nur sözü vastasınen yapılğan adlar: Nurmambet, Nurali, Nurlıbay, Nuray, Nuraqay, Nurlan, Nuramet…

- Temir sözü vastasınen yapılğan adlar: Temirbolat, Temirğazı, Bektemir, Temirbek, Qantemir, Temirşa, Qurttemir…

- Meñli (men, ben) sözü vastasınen yapılğan adlar: Menğazı, Meñliarslan, Meñliborü, Meñlişa, Beñlişa, Beñseit...

Bundan ğayrı XIX asırda qullanılğan, şimdiki zamanda ise rastkelmegen şahsiy adlar az degil. Meselâ, erkek adlarından: Mürsel, Muras, Qaya, Medet, Avaq, Omurzaq, Alp, Çomay, Cavqaytar, Boran, Tuley, Çora, Şitu, Bora, Boraqay… Qadın adlarından: Kencegul, Meta, Pati, Cumagul, Elşe... kibi adlarnı bugün rastketirmek qıyın.



QIRIMLARNIÑ SOYADLARI VE LAĞAPLARI AQQINDA

Qırımlarnıñ zemaneviy soyadları peyda oluvı ceetten bir qaç gruppağa ayırmaq mümkün:

1. Etnonimlerni, yani halq ya da qabile adlarını köstergen soyadlar: Tatar, Çerkez, Türk, Arap, Kazakov, Kumukov, Gud, Naymanov, Nagayev, Bosna, Gürci, Arnaut, Dangalah, Bulğar...

Aynı şu gruppada genonimler, yani uruv adlarını köstergen soyadlar ayrı bir qısımnı teşkil eteler. Bular: Çağar, Qurti, Dadoy, Katay, Baim, Çurlu, Cetere, Kuba, Kataman, Kayko, Çağan, Çitak, Danda, Baraş, Pani, Kiraci, Dragon, Dudak, Tomaq, Kiyik, Poska, Kataman, Yazıcı, Baliç, Maştah, Harabiber, Fukala, Kafadar, Harahadı, Taku, Paşi, Kakura, Kanata, Bibiş, Patel ve diger soyadlardır.

2. Doğğan yernen bağlı olğan soyadlar. Olar şeer ve köylerniñ adlarına -lı, -li, -skiy, -skaya kibi affiksler qoşuluvı neticesinde yapılalar.

Meselâ: Aqçoqraqlı, Kermençikli, Eskiyurtlı, Albatlı, Özenbaşlı, Arpatlı, Manğıtlı, Beşevli, Gasprinskiy, Kabaçinskiy, Veyratskiy, Şirinskiy, Mansurskiy, Cambayskiy, Mesitskiy, Bayraşevskiy, Caminskiy, Kantuganskiy, Ayarthanskiy, Edilerskiy, Arginskiy, Yaşlavskiy, Airçinskaya, Tayganskaya ve başqaları.

3. Eski içtimaiy-siyasiy añlamlar esasında peyda olğan soyadlar: Murahas, Mırza, Efendi, Mesçan, Gradovoy, Onbaşev, Konsul, Qadıyev, Bay, Ustabaşı, Seymen, Çauş, Galava, Kaymakan, Molla, Aci, Afuz, Mazin, Sofu, Mütevelli, Derviş, Sohtayev…

4. Adamnıñ tışqı körünişini, yahud içki hususiyetlerini, tabiatını bildirgen lağaplardan peyda olğan soyadlar.

Meselâ: Çalbaş, Qara, Sarı, Soqurov, Sağır, Çolaq, Kösse, Şatalaq, Taslaq, Çandır, Kökgoz, Kafadar, Qaşqa, Qaraqursakov, Çiygoz, Çirkin, Taz, Bodur, Haraçıh, Topalov, Topuz, Kör, Çubar, Kambur, Altıparmaq, Qaraqaş, Qarabaş, Qaraköz, Aqsaqov, Saqat, Çalıq, Yalancı, Yuvaş…

5. Türlü zenaatlarnı bildirgen soyadlar: Demirci, Penirci, Aşçı, Berber, Kiyizci, Mıhçı, Beşikçi, Hutucı, Maşacı, Dağcı, Dülger, Arabacı, Avcı, Balıqçı, Pıçahçı, Qatrancı, Nalbandov, Nalcı, Dermenci, Altıncı, Kömürci, Kilci, Sünnetçi, Suvcı, Trupçı, Soğancı, Qalpaqçı, Mahsumacı, Gemici, Kürkçi, Furuncı, Davulcı, Dareci, Zurnacı, Kemaneci, Camcı, Baqqal, Qalaycı, Tavuhçı, Quyumcı, Sipirtkici, Moloçnikov, Lampovşçikov, Tütünci, Fesçi, Hattat, Çarıqçı, Çapçaqçı, Tanacı, Havacı, Hıyarcı, Terlikçi, Elekçi, Şapçı, Tuvarçı, Çoban, Adamanov, Tokmeci, Çilengir, Çomah, Taşçı, Balcı, Hurtçı, Haveci, Oca ve başqaları.

6. Şahsiy adlar esasında peyda olğan soydlarnı bir qaç qısımğa ayırmaq mümkün:

a) faqat şahsiy ad, bazıda şahsiy ad ve “oğlu” yahud “qızı” sözünen yapılğan qırım milliy şekilindeki soyadlar: Nedim, Mamut, Seydamet, İbriş, Şaban, Fahri, Abdulgaziz, Selâmi, Musa, Murat, Hayali, İbraim-qızı, Asan-qızı, Qurt-oğlu, Veli-oğlu…;

b) şahsiy adlarğa -ov (-ova), -yev (-yeva) affiksler qoşuluvı vastasınen yapılğan rus şekilindeki soyadlar: Bekirov, Osmanov, Aliyev, Cemilev, Settarova, Qurtseitova, Saliyeva, Veliyeva…;

v) - zade - zvlât sözü vastasınen fars şekilindeki soyadlar, bazı allarda olarnıñ birinci qısmı şahsiy ad degil de, lağap olabilir: Şemi-zade, Çoban-zade, Emir-zade, Lâtif-zade, Qutup-zade, Qadri-zade…;

g) - affiksi vastasınen yapılğan soyadlar: Haliliç, Haliç, Hapçiç, Veliç, Baliç, Kömiç, Kaşiç, Kasiç…

d) - ko ukrain affiksi vastasınen yapılğan soyadlar: Üsenko, Pinko…

Zemaneviy soyadlarımıznı talil etkende körüne ki, çöl tarafta yaşağan qırımlarnıñ soyadları Yalı boyunda yaşağan qırımlarnıñ soyadlarından biraz farqlıdır.

Çöl tarafta mürekkep soyadlar ziyadece rastkele (Menbariyev, Bekmambetov, Fetislâmov, Borametov, Şeyhaliyev, Acıasanov, Seitcelilov, Cantemirov, İrsmambetov, Qurtseitov, Kelmambetov). Yalı boyu tarafta soyadlar çoqusı lağaplardan peyda olıp, qısqa ve yañğıravuq olalar: Çaçi, Toroz, Poska, Egiz, Kuma, Okaz, Paday, Çubar, Çki, Dragon, Gral, Kuku, Duk, Yurdam, Çaşlı, Gutu, İrih, Mavu, Sarı, Maştah, Bozah, Dittan, Çakir, Çırçır, Kmır, Acı, Sivri…

* * *

Bu luğatqa şimdi qullanılğan ve Qırım tarihına em de edebiyatına dair menbalarda rastkelgen şahsiy adlar kirsetildi.

Eger isimniñ çift forması olsa, o sızıqtan soñ berile, meselâ: Adil – Adile, Sabri – Sabriye. Eger çift forması olmasa, isim yanında cınısnı bildirgen işaret qoyula, meselâ: Osman e., Pakize q. Eger isim em erkeklerde, em de qadınlarda işletilse, işaret qoyulmay, meselâ: İnayet, Seadet, Ürmet.

İsim manasınıñ izaatı em qırım, em de rus tillerinde berile. İzaatnıñ ögünde şu ad qaysı bir tilde peyda olğanını köstergen işaret qoyula, meselâ: a. - arap, f.- fars, q.t. qadimiy türk ve ilâhre.

Tabiiy ki, luğat tamlılıqqa talap etmey. Müellif luğatnıñ mükemmelleşüvine doğrultılğan bütün tenqidiy fikirler ve tekliflerni minnetdarlıqnen kabul etmege azırdır.

EDEBİYAT:
  1. Akçokraklı O. Staro-Krımskiye nadpisi. Simferopol, 1929.
  2. Asanin İ. Adalet küreşi saflarında. Tom I,II,III. A. 2002-2006
  3. Asanov Ş. A., Krımskotatarsko-russkiy slovar, Kiyev, 1988
  4. Baranov H. K. Arabsko-russkiy slovar. M. 1970.
  5. Baskakov N.A. Russkiye familii türkskogo proishojdeniya, M.1980.
  6. Bahçisarayskiy müzey. Pütevoditel. Simferopol, 1972.
  7. Brokgauz F. A., Yefron İ. A. Entsiklopediçeskiy slovar, SPB., 1903.
  8. BSE, t. 35, M, 1937.
  9. Bursali M. T. Kirim muelifleri, Ankara, 1990.
  10. Biblii Stokgolm, 1988.
  11. Gayvoronskiy A. Sozvezdiye Gerayev. S. – Dolâ. 2003.
  12. Gafurov A. Rasskazı ob imenah. Duşanbe, 1968.
  13. Gafurov A. İmâ i istoriya. Moskva, 1987.
  14. Gordlevskiy V. K liçnoy onomastike u osmantsev: İzbrannıye proizvedeniya. t. IV.
  15. M. 1968.
  16. Drevnetürkskiy slovar. L. 1969.
  17. Dron İ. V., Kuroglo S.S. Sovremennaya gagauzskaya toponimiya i antroponimiya.
  18. Kişinev, 1989.
  19. Dubrovin N. Prisoyedineniye Krıma k Rossii t.I.II.III.IV. SPB, 1885-1890.
  20. Civelek M. Kinayli F. Cagdas iaimler sozlugu. Istanbu,l 1997
  21. Kononov A. N. Bibliografiçeskiy slovar öteçestvennıh türkologov (dooktâbrskiy period). M., 1989.
  22. Koran M. 1963.
  23. Magazanik D. A. Turetsko-russkiy slovar M. 1945.
  24. Mustafayeva E. M., Şçerbinin V. G. Russko-turetskiy slovar. M. 1972.
  25. Ozdemir O. Turk kadin ve erkek isimlerinin manasi. Konya. 1959
  26. Özenbaşlı E. Qırımtatar adları. Krımskotatarskiye imena. A. – Tavriya 1992.
  27. Ozenbasli E. Qirim muacirleri (1860-1862) A. 2007
  28. Onomastika Kavkaza. Mahaçkala, 1976.
  29. Onomastika Sredney Azii t. I. M. 1978., t. II. Frunze, 1980.
  30. Onomastika Vostoka M. 1980.
  31. Petrovskiy N. A. Slovar Russkih liçnıh imen. M. 1980.
  32. Podhorodecki L. Chanat Krymski. Warszawa. 1987.
  33. Sadıkov Z. A. Liçnıye imena v azerbaycanskom yazıke. Avtoreferat kand. dissert. Baku, 1975.
  34. Satarov G. F. Tatar isemnere suzlege. Kazan, 1981.
  35. Spravoçnik liçnıh imen narodov RSFSR M.1979.
  36. Superanskaya A. V. Suslova A. V. Sovremennıye russkiye familii. M. 1981.
  37. Suslova A. V. Superanskaya A. V. O russkih imenah. L. 1978.
  38. Ulkusal M. Kirim turk-tatarlari. Istanbul. 1980.
  39. Şemi-zade E. Ömür ve yaratıcılıq. Taşkent. 1974.


Qırımlarnıñ lağapları ve soyadları

qısqa cedveli


Büyük-Özenbaş köyü

Katalah, Badinâ, Tinti, Dannik, Halmuh, Maday, Lahat, Hırhır, Avke, Pasta, Kalâk, Tapor, Kaçan, Yalpah, Cilây, Yortmaz, Ayğır, Coyuh, Kürçi, Appah, Çanka, Sallambaş, Buğa, Kabak, Taz, Huşahsız. Gemici, Selâmi, Çoban, Patof, Çalbaş, Çuplah, Açıhkokrek, Katay, Kilci, Üstüpu, Çuful, Takal, Bedi, Dürogul, Baybut, Yañı, Türk, Afyon, Pani,Kapul, Yağlı hayış, Terici, Beytü, Pampul, Fayton, Çirkin, Haşhır, Dere, Çerkes, Hazah, Baziryan, Egerci, Mırzabek, Hıçıravuh, Kadıyev, Baym, Maldız, Zahar, Şahman, Dereci, Davulcı, Kırçıt, Çamurlu, Tırtır, Tavuhbaş, Kazak, Çöpreci, Acı Prali, Cıltır, Bozah, Bubo, Mıhçı, Dağcı, Altıncı, Sindikat, Nabok, Çalıh, Acı, Gıcır, Mışıh, Çomahçı, Yoğurtçı, Baraş, Dülger, Sofu, Galbaz, Danda, Gudlâ, Şilâ, Galava, Sarı, Demirci, Hutucı, Hurtçı, Karakoçan, Yapamah, Kakauç, Çubuh, Hırsız, Pıska, Gıday, Ustabaşı, Priş, Partatur, Atalıh, Taşçı, Şalı, Cin, Yaymacı, Hoçucı, Çagan, Sirke, Öksüz, Kambur, Cirıh, Meydaş, Hurti, Hıbırçıh, Kara, Töre, Topal, Uzun, Haaratavuh, Tatar, Şürli, Hasapçı, Storlop, Mazin, Dellâl, Dado, Şoşum, Hatip, İmam, Kerr, Berber, Şeftalici, Furuncı, Çitay, Tomalah, Aleş, Şnayder, Maşacı, Odaman, Mollaş, Tomar, Saatçı, Bıçhıcı, Kartakay, Cırmır, Taköy, Kumuş, Tanacı, Tülüli, Tompur, Aysu, Derviş…


Şuma köyü

Gadan, Maçis, Dangalah, Sallabaş, Buka, Daysi, Çatlaq, Taz, Ulla, Matah, Çorabatır, Galâ, Alçik, Poverna...

Qutlaq köyü

Maştah, Çola, Harabahı, Harabiber,Bozah, Bucur, Canay, Çeşmebaş, Çauş, Haratay, Humsar, Hasap, Kebal, Acibiber, Narik, Delikânah, Derviş, Saha, Taymaz, Beşir, Paniç, Eminedü, Pitov, Çaya, Hıyma, Körük, Çubar, Uşahay, Huyuci, Talğır, Haratut, Hozah, Sarı, Poçöm, Peşkom, Çotra, Soytar, Tankul, Kemalat, Tişsiz, Otar, Çolah,Çoban, Şeyh, Buzavcı, Köse, Kiyizci,Galava, Ocaçi, Kasara, Yanıh, Nalband, Dittah...


Körbek köyü

Asanta, Arabacı, Ançili, Ayğırcı, Aşıq, Aytore, Ayva yutqan, Borali, Babiy, Bomaz, Baliç, Baydır, Gayta, Gilat, Gödele, Galava, Gıcır, Gurt, Gürdüm, Gral, Gud, Bedava, Berber, Balaban ayaq, Borsuq, Bu-cur, Lâçin, Dağcı, Dup, Dunkabaş, Dombiy, Daleç, Canay, Can Girey, Dâdân, Dândân,Yortmaz, Jırdan, Zompataq, Zevay, İnce bacaq, Yılqıcı, Yırtıq köz, Driy, Capeş burun, Deli, Dolayman, Taban, Kakaç, Qoybaq, Katalak, Kestan, Kobuk, Qarabaş, Qor, Kataman, Qurda, Kökem, Qandaş, Köse, Karacolı, Qalpa, Komurköz, Qalğay, Kökiy, Quba, Kimik, Qaşqa baş, Kiyizçi, Qıyış ayaq, Kutra, Qalav, Manqa, Okaz, Onbaşlı, Oppan, Ödinka, Özen, Odaman, Parlaq köz, Pori, Pinka, Partiy, Padoş, Posalâq, Pastin, Parpali, Patlaq köz, Pancal, Patel köz, Pli köz, Tapan, Tomeliy, Takiy, Taymaz, Teke, Tüpçik, Tarhan, Trasin, Topuz, Tuzlı kebap, Tarı, Tavşan mıyıq, Taze qıyma, Sıyman, Suleş, Suduq, Sahoşç, Sele, Urçuq, Ulum, Hutuh, Horaz, Hatme, Hamahor, Huba, Çomah, Çostor, Çakala, Çalköz, Çiyköz,Çiqı, Çilka, Çarıhağız, Çalbaş, Çapir, Çulma, Çolpan, Çamurlı, Çebeci, Çomez, Çomaça ayaq, Şıyıq, Şemdan, Şumalı, Şekerbaş, Egiz, Efrem, Yuzbaş, Yanıq…


Hapıshor köyü

Damsız, Yalancı, Sabalay, Karaşay, Haraceznnem, Graf, Soğancı, Hatıbaş, Sıçan, Mezarlıh, Çibin, Stambul, Tuvarçi, Amli, Kiyik, Çolah, Dragon, Popeska, Pavlo, Kaşka, Toroz, Poska, Çipçe, Sıçanburun, Harahalil, Karay, Haarabacah, Çırçır, Turna, Yapâh, Asene, Seflâ, Çandrey, Karta, Çubar, Tuvarçı, Böcek…


Fotisala köyü

Çkon, Çamçay, Acem, Yağcı, Kökluz, Bulğar, Qarlı, Danil, Panti burun, Ğorğor, Lapşa, Manğuş…


Stilâ köyünde 1930 seneleri yaşağanlarnıñ cedveli:

Şapşal Emiramet, Harahursah Teyfuh, Çora Seitbekir, Taşkot Seydamet, Karakuş Mustafa, Peröd Seitmemet, Kandan Cafer, Facih Mamut, Acı Resul, Töpe Emirasan, Kurka İsmail, Uzun Ali, Taz Abla, Fiştlâ Seitümer, Çoban Suleyman, Ataman Seydali, Sağır Teyfuh, Kara Seitümer, Çutay Asan, Çömeş Seithalil, Pese Sündüs, Sünnetçi Seitbekir, Uman Seitosman, Kasni Seitbekir, Koçan Seydali, Bibiçal Seytabla, Küri Seitcelil, Gini Suleyman, Çüvelek Asan, Huvuşlı Yahup, Çikof Abduraman, Meşçan Seitcemil, Revkom (Köpek) Mustafa, Hoşparmah Seitasan, Fırçıbaş Seydamet (saçları quvurçıq olğanı içün), Çül Abibulla, Gacal Azime, Konfe Enver, Cantıh Asan, Balbek Ramazan, Börü Bekir, Haboz Asan, Kambur Mustafa, Karmak Rustem, Tasır Seydamet, Lakof Mustafa, Şaniş Seitosman, Kaşka Asan, Tarlıh Seitibram, Parpayah Aziz, Faytfut Seitabla, Tabansız Seitibram (parmaq ucunda yürgeni içün), Dere Aziz (dere başında oturğan), Hoca Seitümer, Manah Emirasan, Atâ Mustafa, Çañcı Emirsali (mektepte çañ qaqar edi), Çiyköz Yahup (közleri yeşil), Danda Mustafa, Çal Seitasan (közlerni açıq yeşil tüste olğanı içün), Çöllü Ramazan (çölden kelgen), Taran Asan, Tişsiz Seitbekir, Cırıh Bekir (közü yaralanğan edi), Yalama Üsein, Çakort Emirsale, Gıday Asan, Bazirgân Osman, Çutay Hurtseit, Kaykol Osman, Yufhahulah Abla (ince qulaqlı edi), Tutuh Abduraim (tutulıp laf ete edi), Kuşulçuk Ali (kuşul – sıçavul), Karakaş Seithalil, Kıbır Hurtseit, Uzun Qadır, Mefa Seitümer (maqtançaq demek), Duka Seitabla, Tabah Seitcelil, Huroz Osman, Karoş Seydamet, Panti Smail, Cartı Seydamet, Sırlı Seitosman (közleri çeşit tüste olğan), Raim Osman.


Şelen köyünde 1930 seneleri yaşağanlarnıñ cedveli:

Cami maylesi:

Tilçi (Tilki) oca, Kani Ramazan, Abilhadırlar, Derman Abdulla, Haveci Ümer, Oşum Me-cit, Cami Celâl Ahmet, Gina Belâl, Meryem Celin (Gelin), Öbebe Meygin, Ediye Ramazan.

Aşağı mayle:

Torlah Hurt Halil, Aliusta Halmuh Mecit, Acı Öksüz Ablâziz, Hurtosman Mustafa, Tıhız Abdulla, Poti İbraim, Abilvap Ayşe, Bucur Ümer (nemseler tayfasınen alıp attılar), Boramet Mujdaba, Alçah Memet, Molla Abçerim, Cence (Gence) Abdulla, Haraosman Abdulla, Çolah Mustafa, Aka Abdulla, Hazah Osman, Çırıhlı Abdulla, Abcelâl ağa, Hurtosman dede, Çufut Ali İsmail, Topal Settar, Koruk (maqtançaq manasında) Mujdaba, Gancar Ramazan, Çangal (bağırıqlı manasında) Asan, Torlah Mustafa.

Arman maylesi:

Tikici Abduraman, Çipçeboh İbraim, Cuvan İsmail, Arabaci İsmail, Gagasan Asan, Tartay Halil, Çör (Kör) Mecit, Konak Ahmet, Selim Ahmet, Çoban Mecit, Alladede Mustafa, Pıtırdı (çoh laf etken) Smail, Ortah Ramazan, İslâm Nasrulla, Ali Çoban, Cöreme Üsein, Dai Mecit, Badya Hurtumer, Aci Amit.

Orta mayle:

İzbaç Ümer, Hoştırnah (ayağınıñ tırnaqları hoşulğan) Mecit, Mamut Mustafa, Çot Totay, Nana Memet, Sarı Alime abla, Tatapita Mammet, Pyansa Sumail, Halil ağanıñ İbraimi, Kladovşçik İsmail, Faraz Abdulla, Sadla Mustafa, Tikici Amet, Çortahay (yırtıh geze edi) Abduraman, Murtaza Çoban, Ardna Gülsüm abla, Altın Emine zade, Molla Appaz, Kamitet Üsein.