The Lovely Colors of My Homeland...



⇦ back

Selected poems

by Hadji Nuriy Mustafa

BİZİMDİR


Bu vetannıñ çamları, dağları bizim,

Çayırı, bayırı, qırları bizim.

Bizimdir zumbüli em melevşesi,

Qobaları, deresi, yaylası bizim.

Erenlerniñ, şeitlerniñ mekânı, yurtum,

Secdeler saña, ey, güzel Qırım!


Bizimdir ülkemniñ çıqı, tumanı,

Ay-Petrisi, Çatır-Dağı, Babuğanı.

Bizimdir çoqrağınıñ salqın suvları,

Köylerini yaraştırgan erılğanı.

Tarihiy vetanım, bizimsiñ, yurtum,

Secdeler saña, ey, güzel Qırım!


Tarlaları bizimdir, özenler bizim,

Bu yollar, soqaqlar, töpeler bizim.

Kele senden daim Cennet qoqusı,

Azizler mekânı – dürbeler bizim.

Dünyağa nam bergen Geraylar yurtu,

Secdeler saña, ey, güzel Qırım!


Oyun ve yırlar, nağmeler bizim,

Mane ve çıñlar, ezgiler bizim,

Cesür, arslan kibi qırım yigitleri —

Çora Batır, Toğay Bey, Alim de bizim,

Qarasuvım, Suvdağım, Baydarım – yurtum,

Secdeler saña, ey, güzel Qırım!


Deñiziñ bizimdir, yalısı bizim,

Ayuv-Dağı, eki Diva-Qayası bizim.

Dört tarafıñ yuvula dalğalarnen,

Doñuzlavnıñ, Sasıq Gölniñ şifası bizim,

Aç qalbiñni hor halqıña, ana-Yurtum,

Secdeler saña, ey, güzel Qırım!


Hansaray Camisi, Minaresi bizim.

Közyaş Çeşme, Çurük-suv, Salaçıq bizim.

Dua etiñ analar, Allah qorusın

Ecnebiyler ne dese de, bu vetan bizim.

Bol dünyada milletine tar yurtum,

Secdeler saña, ey, güzel Qırım!

1976 s.


ĞURBETLİK


Ğurbet ilde yürgenler ğarip olur,

Közü yaşlı, yüregi ğamlı olur.

Doğru aytsa — sözleri yalan olur,

Ğam arasañ, kel, arqadaş, o mendedir.


Kimse sormaz ğurbetliniñ alını.

Ğurbetçi ep zararda, bilmez kârını.

Sırı gizli, aytalmaz aizarını,

Dert arasañ, kel, arqadaş, o mendedir.


Ğurbet ilde dünyanıñ özü tardır,

Ğurbetteki ğaripniñ derdi bardır,

Yüzü külüp yürse de, içi ğamdır,

Ğam arasañ, kel, arqadaş, o mendedir.

Ğurbetlikte alevlene, yana yürek,

Ğurbetlikke büyük sabır, çıdam kerek.

Bizim halqqa ğurbetlikni yazdı felek,

Müsibetni arasañ kel — o mendedir.

1970 s. avgust


SAĞLIQNEN QAL, QIRIM

Uzaq 1944 senesi halqımız ana topraqtan sürgün etilgende adam tolu ayvan taşığan vagonlar Qırımnıñ qapusı – Çonğardan çıqa ekenler, vagon aralıgından baqıp ana ve qartanalarımıznıñ ökür-ökür ağlap: "Sağlıqnen qal, Qırım, sağlıqnen qal, köyçügim, eçkiçigim, qoyçuğım…" degen davuşları alâ bugün qulağımda çıñlay. Men Nuriy Mustafa oğlu, daa yaş olsam da, o manzara meni o derece sarsıttı ki, olarnı yazmay olamadım. O devirde iç kimde kâğıt-qalem yoq edi. Men bir çetke çekilip o beyitlerni ecalay-ecalay Özbekistanğace yetip keldim. Soñ olarnı bir kâğıtqa yazdım. Açlıq ne qadar üküm sürgen olsa da men o beyitlerni coymadım. Yazdım-sızdım, kene yazdım-sızdım, yıllar devamında "Sağlıqnen qal, Qırım" manzumesi doğdu. Sürgünlik yılları artta qalsa da, közüm ögümde o qartanalarnıñ ağlavları canlı kibi tura.


Saglıqnen qal, güzel Qırım, sağlıqnen qal, ey Vetan!

Sağlıqnen qal, bağ ve bagça, saglıqnen qal, qabristan.

Bizni bugün sürgün etip, yurtumızdan quvalar,

Saglıqnen qal, qurt-qırmısqa, sağlıqnen qal, savusqan.


Sağlıqnen qal, Qara deñiz, saglıqnen qal, dalğalar.

Saglıqnen qal, yeşil dağlar, sağlıqnen qal, qobalar.

Bilmem, ğurbette ne olur alımız, taqdirimiz?!

Sağlıqnen qalıñız, qırlar, sağlıqnen qal, obalar.


Saglıqnen qal, ey Özenbaş, sağlıqnen qal, Taraqtaş,

Toprağıñçün babam-dedem çoq yıllar tökken közyaş.

Hıdır çeksin qaydımıznı, ömür Allanıñ işi,

Sağlıqnen qal, tuvğan yurtum, sağlıqnen qal, topraq-taş.


Saqlıqnen qal, Bağçasaray, sağlıqnen qal, Aluşta.

Cebede ketken qurbanlar: İstilâda, Quvuşta.

Bozuldı tınç yaşayış, bu işte bar hainlik,

Sağlıqnen qal, Qanlı Dere, sağlıqnen qal sen, Koşka.


Sağlıqnen qal, Roman-Qoşım, sağlıqnen qal, Qaradağ,

Tarihlarğa yazılacaq facialı Tav-Badraq.

Bozdular tañ yuqusını qırq dört sene tañ-saba,

Sağlıqnen qal, mor melevşe, sağlıqnen qal aqbardaq.


Saglıqnen qal, büyük Salğır, sağlıqnen qal, Qarasuv,

Qadiriñe men yetmedim, aziz yurtum, et afu.

Eki dünyağa berilmez bağlarıñ Cennet qoqur,

Sağlıqnen qal, muñlı Çonğar, sağlıqnen qal, Orqapu.


Sağlıqnen qal, ey Ayudağ, em de Suvdağ qalesi,

Qozu-qoylarnıñ mekânı — yüksek yeşil yaylası.

Asret olup ketem bugün çayırıña, qırıña,

Saglıqnen qal, qart çobannıñ Dertli Qaval nağmesi.


Sağlıqnen qal, güzel Yalta, saglıqnen qal, elvida,

Cermay-Qaçıq teşkilâtı, Alimeniñ adı da.

Qanlı küreşte sınaldı, qırımtatar halqı da,

Ebediyen qalacaqtır bütün bular tarihta.


Sağlıqnen qal, Qamışburun, sağlıqnen qal, toğaylar,

Acımuşqay qobasında elâk ölgan qurbanlar.

Biz ecelden aman qalsaq, turnalar selâm aytır,

Asretli yurtumızğa mutlaqa halqım qaytır.


Sağlıqnen qal, dağ artından çıqqan küneş şavlesi,

Geceleriñni beñzetem, dersiñ, ğurbet üylesi.

Taqdir qıyametke qalmaz, toprağıñnı öperim,

Sağlıqnen qal, tañ-saarde bülbullerniñ ötmesi.


Sağlıqnen qal, Kilburunu, sağlıqnen qal, Kezleve,

Sağlıqnen qal, Çufut-Qale, Baydarava, İskele.

Aşıq Ümer, Toqtarğazı destanları, çıñları,

Elvida, ey, qabirlerde yatqan baba-dedeler.


Sağlıqnen qal, Aqmescitim em de Sarı-Qıyatım,

Sağlıqnen qal, Vetanımnıñ biñ-biñ yıllıq ayatı.

Babalar cenkte küreşkende, bizge satqın dediler,

Sağlıqnen qal, zalım felek, aqsızlıqtır fiyatıñ.


Sağlıqnen qal, açıq azbar, söngen ocaq ve evler,

Sağlıqnen qal, mañrap qalğan sığır-qoylar, papiyler.

Kelir künü, biz qaytırmız toprağıñnı öpmege,

Saglıqnen qal, medreseler, sağlıqnen qal, Azizler.


Sağlıqnen qal, Mihrabımız, sağlıqnen qal, Qıblamız,

Sağlıqnen qal, aydın gece, em de serin sabamız.

İmkânı yoq alıp ketmek eki nefes avañnı,

Sağlıqnen qal, dertke deva qızılçıq ve almamız.


Sağlıqnen qal, toy-dügünler, sağlıqnen qal, adetler,

Elvida, ey, cenazesi qılınmağan cesedler.

Ecelsiz elâk olğanğa Cennet açar qapusın,

Sağlıqnen qal, güzel Qırım, halqnı sürgün eteler.


Kelir künü, biz qaytırmız, kene seni sararmız,

Bağ-bagçağa, dağ-qırlarğa kene selâm aytırmız.

Biz ölmemiz, adaletsiz ükümlerni yeñermiz,

Çünki bizler evlâtlarnıñ, asıl qırımtatarmız.

1944-1950 ss.


İSTERİM


Milletim aslıdır – Qırımnıñ qırımı,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün,

Dayanmay yüregim, namusım em arım,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Vicdan iç dayanmay aqiqat olmasa,

Yurtundan quvğanlar alıñnı sormasa,

Sürgünlik müddetniñ ahırı olmasa,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Qırımda doğulğan ecdadım, qartbabam,

Tuvğanım, qartanam em anam, em babam,

Yurtumnıñ sefasın sürsin dep, öz balam –

Vatanga qaytmağa isterim men bugün.


Egilip içmekçün çoqraqtan suvunı,

Qoqlamaqçün taze açılğan gülüni,

Seyaat etmege çölüni, qırını…

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Çayırda açılğan peyğamber-dögmesi,

Horaz-gül, aqbardaq em melevşesi,

Toymağa avağa tañ, saar ertesi

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Daima asretim çıqqan suv başına,

Dağları, deresi, qayası-taşına,

Çananen taymağa bayırdan qışında,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Köçken soñ biz yurttan qalğan çoq mezarlıq,

Tegizlep sürgenler, elbette, çoq yazıq.

Beklemek çevresin, qaqmaqçün men qazıq

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Qalmadı yurtumda minare ve cami,

Halqımnıñ yurtqa bar çoqtan-çoq selâmı,

Uçan-Suv tübünde bermekçün selâmnı,

Vetanga qaytmağa isterim men bugün.


Lâkin sen bunı da unutma, arqadaş,

Divarğa uruldı eskirgen mezartaş.

Babalar qabrine tökmekçün közden yaş,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Buluttan çıqqan kün nurundan ruhlanıp,

Baqmağa yaylañda qozuñnı, qoyuñnı,

Çalmağa toyuñda kemane-sazımnı

Vatanğa qaytmağa isterim men bugün.


Çoq yıllar qıdırdım vatannıñ yolunı,

Terk etmek istedim ğurbetlik ilini,

Ğayrıdan ögrenmekiçün ana tilimni,

Vatanga qaytmağa isterim men bugün.


Yeşere dağlarda terekler yaprağı,

Bizlerge asrettir yurtumnıñ toprağı.

Açmağa toqtağan salqın suv çoqrağın,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Tarihta yazılğan dervişler tekkesi,

Yer yeksan etildi Orqapu Qalesi,

Toplamaqçün kene Qırımnıñ aylesin,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Özenbaş ğururı — yüksek Quş Qayasın

Qozu-qoy otlağan Babuğan Yaylasın,

Ziyaret etmekçün Azizler Qobasın,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Körmekçün nam bergen Çufut-Qalesin,

Qadimiy Hansaray, Salaçıq maallesin,

İçmekçün kene qoqulı qavesin,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Meni de bir insan balası doğurğan,

Mende de bar halq, Vetan sevgisi,

Eşitmekçün men yurtumnıñ ezgisin,

Vetanga qaytmağa isterim men bugün.


Aytmağa utanam ve lâkin ayıbı yoq, —

Unuttım yurtumnıñ Qıblasın,

Ögrenmekçün Qırım toprağın-fezasın,

Vetanğa qaytmaga isterim men bugün.


Az yaşap qoynuñda çoq sayğı körgenim,

Ey, menim sevgili Vetanım!

Yoluña feda eterim canımnı,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.


Yazıcı degilim, degilim qart keday,

Ve lâkin qalbimde vetanım-yırım.

Ür-serbest yırlamaqçün bülbülday,

Vetanğa qaytmağa isterim men bugün.

1965 s. Şahrihan ş. (Özbekstan)


BER VETANIMNI, MENİM!


Zar oldum Qırım adına, qalmadı iç sabırım,

Maña tek bir çin söz kerek, men qırım evlâdım,

Aqiqat ta iç qalmadı, bozdıñ üstün-astarın,

Öldürseñ de, qaldırsañ da, aytacağım aytarım,

Maña iç bir şey kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Ötmey bağımda bülbuller, esmey qıbladan yelim,

Sarıp, quçaqlar edim, yetmey uzaqlardan elim,

Zalım-zulumıñdan artıq, çökti, büküldi belim,

Yernen yeksan ettiñ menim baba-dede temelim,

Maña tek aqiqat kerek, ber vetanımnı, menim.


Çıñlay dağlar, iñley topraq, toqtay aqqan özenler,

Hor oldular bir zamanlar bu yerlerde kezenler,

Ne etmişi bar milletniñ, közümizge türteler,

Ana-baba asretlikten közyaşların sürteler,

Maña sıltavlar kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Tahtqa çıqqanda Stalin, halqqa üriyet, dedi,

Em büyükke, em kiçikke, milletke ürmet, dedi,

Yañı yaşav, yañı dünya, yañı memleket, dedi,

Er bir millet serbest olsun, gür olsun devlet, dedi,

Maña boş sözler kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Lenin yolu doğru, dedi, kitaplarda añlattı,

Bir sözüne eki qoşup, şekerletti, ballattı,

Yaşa Qırım musulmanı, dedi, halqnı aldattı,

Ahırı quvdı yurtundan, halqnı zar-zar ağlattı,

Maña köz yaşlar kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Yıllar keçti sürgünlikte, bizlerni esir ettiñ,

Berdiñ komendant qoluna, halqımnı etip yetim.

Zulumu yetti canıma, barmı iç merhametiñ?!

Dünyadan silmek istediñ qırımtatar milletin

Ğurbetligiñ iç kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Er ay bir kün komendant qapusında bekletip,

Zorbalıqnen "satqınsıñ", dep, maña imza çektirdiñ,

Ğarip babam dayanalmay aqiqatsız zulumğa,

Qırım içün asret olup ğurbetlikte keçindi.

Zulumıña can dayanmay, ber vetanımnı, menim.


Nice yıllar yaz-çilleniñ tozu toldu közüme,

Bedenimdir delme-teşik, çirkiy emdi qanımnı,

Qursağım aç, üstüm çıplaq, qaltırayım suvuqtan,

Ey, Yaratan, körermisiñ menim böyle alımı?!

Asretlikke can dayanmay, ber vetanımnı, menim.


Biñ doquz yüz qırq dörtten soñ nice suv aqtı-taştı,

Cenk meydanları yeşerdi, çeşit çeçekler açtı,

Neden sebep halqımnıñ qolundan bahtı qaçtı,

Zalım dünya neçün bizge kendi nefretin saçtı?!

Vicdan, şefkatıñ olsa, ber vetanımnı, menim.


Qana, gece yüklamayıp duşmandan aht alğanlar,

Bekir Osman, Alimeler, Amethanlar, Dağcılar,

Qana vetan içün ketken, nice-nice qurbanlar?!

Kelir zaman, tarih yazar kimler edi satqınlar.

Vijdan, aqiqatıñ olsa, ber vetanımnı, menim.


İñley qaya, iñley qoba, iç zulumğa dayanmay,

Halqnıñ çekken azabına duşman yüregi yanmay,

Merhamet yök, ar-namus yoq, aramlıkka o toymay.

İçimdegi dertlerimni aytsam, kimse inanmay,

Yalan-böteniñ kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Çok asırlar namı ketken öz oyunı-yırınen,

Qana menim milletimniñ oyuncısı, yırcısı,

Qana onıñ odamanı, sürü-sürü qoyünen,

Kemaneci, davulcısı, manecisi, çıñcısı?!

Senden iç bir şey kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Salgırımda suv quruğan, dağda ösmey yüvezi,

Qana menim doğğan köyüm — "Büyük-Özenniñ" başı,

Roman-Qoşnıñ, Çatır-Dağnıñ eşitilmey nağmesi,

Nedir milletniñ günâhı, qurumay iç közyaşı?!

Ural-Sibiriñ kerekmey, ber vetanımnı, menim.


Sürdüñ, ğayıp ettiñ halqnıñ mezarlıgın, Dürbesin,

Malı-mülkün alıp, dediñ: kün yarığı körmesin,

Qırımlılar endiden soñ bu yerlerde yürmesin,

Millet olup öz yurtunda yaşap sefa sürmesin,

Zorbalığıñ yetti canğa, ber vetanımnı, menim.


Ğayıp ettiñ bağ-bağçanı, çayır em de köylerni,

Qana baba-dede evi, ne tütemey ocagı?!

Gece-kündüz "alğışlayım": sen de körme hayırın,

Gül deste dep toplaganıñ tiken tolsun quçağıñ,

Yoq sende vicdan-namus, ber vetanımnı, menim.


Kelir bir kün halqım Qırımda qurar temel-ocağın,

Aziz Yurtum milletime açar kendi quçağın,

Bu maqsadqa irişmekçün atlanayım atıma,

İlle bir kün biz taparmız bu dertlerniñ ilâcın,

Ceennemiñ seniñ olsun, ber vetanımnı, menim!

1967 s.


QIYMETLİ VETANIM


Gül-çeçekli vetanım, qıymetli, yuvam menim,

İlhamımsıñ, qanatımsıñ, hayalımsıñ, em yırım.


Menim ömür kitabım qapanmasın iç zaman,

Men ruhumnen kelirim, saña, asretli vetan.


Gece-kündüz yol arap, sorayım yıldızlardan,

Esken qıbladan yelçik: "Adaşma!", – dey yoluñdan.


Keçer gece tañ atar, kün saçar şavlelerin,

Yol kösterir turnalar, vetannıñ dag-çöllerin.


Ülkemniñ yaylâsına, kelirim körüşmege,

Keçmişlerni hatırlap, maqsadqa irişmege.


Meni senden ayırmaz, furtuna em de tufan,

Sen meni quçağıñda eybetlegeniñ zaman.


Yürekte sönmez sevgiñ, ey qıymetli vetanım,

Sende yaşamaq içün, ateşlerde yanarım.

1987 s.


BABA VE İNSAFSIZ BALALAR


Mal qaldırdıñ, biz sevindik, öpüştik,

Soñra qavğa, dava ile bölüştik.

Azga-çoqqa qanaatsız dögüştik,

Mezarıñda tınçlan, raat yat, baba.


Sen bizlerge ötmek berdiñ, tuz berdiñ,

Zamet etip, yazda-qışta terlediñ,

Qartlığıñda bizden sayğı beklediñ,

Endi baqiy sefasını tat, baba.


Evlâtlardan beklediñ hayır-dua,

Lâkin bizde er bir kün qavğa-dava,

Çünki devlet qaldı bizge bedava,

Efkârıñnı Allahıña ayt, baba.


Evlât baqıp östürmek menim borcum, —

Dep, — dünyada qalmasın günâh, suçum,

On arşın bez - bugün bütün bar köçüñ,

Mahşer taraf közüñni aç, baq, baba.


Yedimizni eyi baqtıñ, erkelep,

Ösken soñra hoş körmedik, öpkelep.

Kâde-kâde tazirledik ezmelep,

Şifa bersin bedeniñe "lâht", baba.


Balalarım yaşasın, dep tınç, raat,

Aşamadıñ-yaşadıñ hor qanaat.

Evlâdıñdan saña olsun nasiat,

O dünyada malıñ olsa, sat, baba.

1980 s.


TAQDİR


Bir kün torunım yanıma keldi de,

— Qartbaba, bir sual soraycam, — dedi,

Bilseñiz, aytıñız, taqdir o ne demek,

Kim içün, ne içün aytılğan edi.


Men dedim: sualniñ manası pek teren,

Zamanlar öteler, zamanlar kele,

Taqdirde insançün aynı şu zamanday

Kâde şeñ, kâde zor allar rastkele.


Nesilim yaşadı dünyanıñ töründe,

Añdıra o Cennetniñ çayır-bagını,

Men anda doğdum. Taqdirim yolunda

Ne olup qalacam, bilmeyim yarınnı...


Anamnıñ sütüni yurtumda emdim men,

Em toyup, em toymay, kâde ağladım.

Taqdirniñ ne ekenin bilmeden,

Ğurbetler iline kelgen soñ añladım.


Quvdılar halqımnı öz ana-yurtundan,

Kimseniñ taqdirin soramay.

Çoq öldüler Uralnıñ dağında,

Çoqusı Mırzaçöl, Cambayda…


Analar dayanmay pis, bitli vagonda,

Horlanıp ıncınıp can berdi yolda.

Babalar ayta ki, taqdirdir Allahtan.

Ne içün menimki insan qolunda?


Men sandım Uralnı zamannıñ ahırı,

Yaş edim, bilmedim aslın temelden.

Asiya çöllerin kösterdi maña.

Bedenim çoq yandı yavuz çirkiyden.


Stalin ökürdi: — taqdirni men berdim, —

Dep kâde qıçırdı, dedi: "Men, Allah!"

Ğurbette açlıqtan qırıldı qırımlar,

Ecelsiz öldüler, Vetandan iraq.


Açlarnıñ alını iç kimse sormadı,

"Satqınnıñ" taqdiri bu, — dep küldiler,

— Ötmek! — dep, can bergen, insannı kefinsiz,

Cenaze qılmayıp kömdiler.


Aytsañ da, derdiñni iç kimse eşitmey.

Qalmadı halqnıñ zerreday qıymeti.

Açlıqtan ölgenler yollarda qaldılar,

Şakallar süyredi terisin, etin.


Qırımlı mevtalar, sanki bir tömekler

Qoyuldı beş-altı, bir yerge.

Topraqlar buzlağan, qabir iç qazılmay,

Attılar bir qarlı derege.


Bilmeyim, bu bizim taqdirni kim yazgan.

Tirimiz uquqsız, ölümiz aqsız...

Baarde cesetler kömüldi topraqqa,

Kiminiñ qolu yoq, kimisi başsız.


Qışlaqtan qışlaqqa men pek çoq aylanıp,

Bir parça pitege tilendim,

Bazıda çaynadım bir loqma tapıp,

Bazıda aç yattım, mecalsız edim...


Açlıqqa dayanmay, qoy kibi otladım,

Çay-qave yerine suv içtim.

Taqdirim bu eken dep, gurbet ilinde

Meşaqat ceennem yolların keçtim.


Milletniñ taqdiri olsun öz qolunda,

Er kim öz taqdiri içün küreşsin.

Zorbalıq küçünen taqdirni taptağan

Cehennem tübüne ketsin.


Eşit, sen, torunım, qartbabañ aytqanın

Taqdirdir em ğayret, em küreş.

Taqdiriñ içün can fida etseñ sen,

Nur saçar yoluña ep küneş.

1991 s.


SİLÂM


Men de bir insanım, mende de til bar —

Qartana-anamdan qalgan yadikâr.

Bu tilde laf etken babam-dedemler

Yarattı masallar, çıñlar, maneler.


Er insan ögrense ana tilini,

Qorçalar yurtunı, memleketini.

O tilniñ küçünen yolunı açar,

Onıñnen qulluqtan, ğurbetten qaçar.


Tilimdir sönmeycek, alevli sevgim

Qanımda qaynay şanım, gayretim,

Eñ güzel baylığım tilimdir, sorsañ,

Geceler kündüzdir, halqıñnen olsañ.


Ana tilimde aytqanda sözümi —

Milletim göñlünde duyam özümi,

Anamnıñ tilinen men oqup yazam,

Ellerim dert bilmey, boldurmam, talmam.


Dagılır onıñnen zulmet, qaranlıq,

Milletniñ tilinen, artacaq barlıq.

Ruhumdır, canımdır — eñ küçlü silâm,

Halqımnı saqlaycaq tuvğan til, islâm!

2001 s.


ANA YURTQA SEYAAT


Yaş başımdan yat illerde,

Açlıq çektim, garip yurdim.

"Satqın", oldım men tillerde,

Nice ağır künler kördim.

İnsanlıqnı bütün coyğan

Komendnantlar qanım içti.

Balalıqtan fera körmey

On yıl ömür böyle keçti.


Lânet etip, kiyik ülke,

Deşet saçqan müdhiş Sırtqa,

Yolğa çıqtım bir seyaat

Yapmaq içün ana - Yurtqa.

Pek arz ettim Qırımımnıñ

Körmege dag-obaların,

Balalıqta oynap yürgen

Dağı-qırı, qobaların.


İstek büyük, lâkin birden

Neden başlap, qayda barsam...

Bu adanı men anamday

Bagırıma basıp sarsam.

Quçaqlasam közyaş tökip,

Asret-acılarım aytsam.


Men gurbetten kelgen öglu,

Tizine baş qoyup yatsam…

Niyetime qavuştım men,

Mına, tuvgan Özenbaşım.

Közlerime inanmayım,

Tutalmadan közüm yaşın

Yürem eski, çoqtan tanış,

Tanılmağan soqaqlarda.

Viran olğan bu memleket,

Suv qalmagan çoqraqlarda.


Yıqıntılar boyu ketem,

Ne Cami bar, ne Minare,

Yol kenarı — mezarlıqta,

Üç-dört sarğuş qazaq yüre.

Qollarında demir tayaq,

Qabirlerni aqtaralar.

Qolay kelir sanıp olar

Altın, inci qıdıralar.


Bazı birde qalgan evler,

Baş taşlardan etraf qora,

Mezarlıqta yapqan aran,

Mında domuzları tura.

Ev aldında baş taşları,

Yarım, sınıq bazıları.

Biri afuz, em müderis,

Añlatmaqta yazıları.


Eñiş-yoquş yollar kettim,

Töpe-Qırga barım yettim,

Yoq Managotra, tarlıgı,

Tegizlengen mezarlıgı.

Qurtilerniñ mallesinde

Viran evler, divarları.

Çıqıp baqtım yuqarıdan

Yarı köyde suv ambarı.


Allam! – dedim, kökke baqtım,

Kelir künü almaq ahtım.

Bu allarga aylana baş,

Turmay kele közümden yaş.

Qana azbar, qana evler,

Ey, vicdansız, siz dinsizler,

Bu yurtlarnı, qurgan, tikken,

Baba-dede, em de bizler.


Soñsız bir şey yoq dünyada,

Er zulumnıñ bir soñu bar

Yurt saibi kelir bir kün,

Unutmañ siz, yurtbasarlar!

İlki degil, basqınlıqnı,

Körgenmiz biz bir çoq kere.

"İnsan, qolu yapqanına,

Başı ile cevap bere!"

1986 s.


AĞLARIM


Göñlümi acıtır gamlar hayalı,

Aqlıma tüşkende, bozulır alı.

Zorbalıqnen tüştim senden uzaqqa,

Vetandan ayrıldım, oña ağlarım.


O zamanlar qolum senden üzüldi,

Asretli yüregim zıncır tizildi,

Qanım tamçı-tamçı aqıp süzüldi,

Kimse menday ağlamaz, zar ağlarım.


El yurtunda aglarım, rahimiñ kelsin,

Bu ğamnı derdime tüşseñ, bilirsiñ.

Vetanın qadrini ğurbetli bilir,

Yollarda ağlarım, çölde ağlarım.


Çatırdağ başını basqandır tuman,

Cismimni sarğandır qasevet-fiğan.

Cennetday yurtumnı kim etti viran,

Ahtımnı alalmay, oña ağlarım.


Qırımnıñ ziyneti, çayır-qobalar,

Duşmanlar yurtumdan meni quvalar,

Can yürekke sığmay, daim çabalar,

Müminler alını körüp ağlarım.


Yetişsin tilegim Ulu Rabbige,

Bu ülke bizimdir, añlatsın sizge.

Mümin qardaşımnıñ ağlav sesine,

Dayanmay aglarım, kene ağlarım.


Ne içün yetekçi kirip arağa,

Topraq ve uquqnı qoymay qararğa?!

Er kim arabasın çeke kenarğa,

Böyle bir alına, halqqa ağlarım.


Vetanda yaşaymız — fursat yoq bizde,

Ketti taqatımız, quvet yoq tizde,

Ne yolbaşçı, ne oca qaldı bizde,

Millet azat olğance, zar ağlarım.


Özüm qırımlıyım, budır diyarım,

Em namusım, vicdanım, em de arım.

Şerefli insanlar olsun serdarım,

Ğalebe kününi bekler, ağlarım.


Ağlarım, ağlarım iç çıqmaz sesim,

İçimde qavrulır, yanar nefesim,

Küreşke atlansın halqım, er kesim,

Bumı millet taqdiri? — oña ağlarım.

2000 s.


YURT ASRETLİGİ


Arqadaşlar, men aytayım sizge öyle adise:

Yañı bir ders olur, deyim, em bizge, em de sizge,

Yılın aytsam altmış beştir, tamam yaznıñ ortası,

Ayı ise 15 iyün, özü cuma sabası.


Kelip çıqa bir qartbabay özü doğğan köyüne,

Aşay-içe em ratlana, salqın terek tübünde,

Soñ birazdan aqılına tüşe köy mezarlığı,

Mezarlıqta ana-baba qabirlerniñ barlığı.


Barıp baqsa mezarlıqta iç qalmağan mezar taş,

Bunı körüp, qart dayanmay, töke közlerinden yaş.

Pek ıncına, em de ağlay, babasınıñ ruhuna,

Ağlay-ağlay barıp çöke erik terek tübüne.


Dey: men bir keldim öz köyüme, bir daa qaçan kelecem,

Kimler bilsin qaysı yurtta, qaysı köyde ölecem.

Ala qoluna bir kâğıt, ala bir de qarındaş,

Sözni başlay yazmağa, dep: — tuvğanlar, em qardaş,


Vetandaşlar, em köydeşler, oqursıñız sözümni,

Çoquñız meni tanımay, körmegensiz özümni.

Viran oldu ana-Yurtum, sürülgen bu mezarlıq,

Ana-baba qabirini tapmağanım çoq yazıq.


Çoq ağladım faydası yoq, közümden töküldi yaş,

Aytayım desem derdimni, yoq yanımda arqadaş.

Vasiyetim edi ölsem kömiñ ana-Yurtuma.

Mına endi bugün yettim yürekte maqsadıma.


Malım yoqtır, cebimdegi 140 kümüş parağa,

Kefinime, definime, yetkizirsiz duağa, —

Dep qartbabay bir ah çekip, bitire öz sözüni

Çıqıp erik teregine asa öz-özüni.


...Ölmek qolay, lâkin, dostlar, bizge kerek yaşamaq,

Ana-Yurtnıñ suvun içip, em de aşın aşamaq,

Ölmek qolay: biz isteymiz azat dünya körmege,

Barıp ana-Yurtumızda zevqlı devran sürmege.


Ölmek qolay: lâkin bizler isteymiz bir aqiqat,

Açılsın baglarda güller, daim külsin tabiat.

Ölüm aqtır epimizge, iç bir söz yoq bu aqta,

Lâkin insan belli bir iz qaldıracaq tarihta.


Yıllar keçip silinmesin ana-Yurttan izimiz

Nuriy dey ki: añsınlar bizni yaş nesilimiz...

1966 s.


İSLÂMĞA KEL!


Şu dünyanıñ tüzüminden ibret al da, islâmğa kel,

Üstündeki yürgenlerden ibret al da, islâmğa kel,

Dinimiz der, aqqa tabın, açıq olsun Cennet Qapuñ,

Saña kefildir yapqanıñ, ibret al da, islâmğa kel.


Tarihdaki yazılardan, şairlerden, yazğanlardan,

Er adımda mezarlardan, ibret al da, islâmğa kel.

Yaratıldıñ bir zerreden, Rabbiñdir saña lütf etken,

Aradaki mesafeden, ibret al da, islâmğa kel.


Ölüm haqtır, öleceksiñ, ibret al da, islâmğa kel.

Esabını bereceksiñ, ibret al da, islâmğa kel.

Dalma yañlış hayallarğa, kel sen dinniñ yoluna

Baq bu dünya ehvalına, ibret al da, islâmğa kel.


Quşlarğa baq, ep uçalar, insanlardan ep qaçalar,

İbret nurlarını saçalar, ibret al da, islâmğa kel.

İnsan oğlu, artıq yeter, çoq kâr etseñ zarar eter,

Ehvalıñ olmasın beter, ibret al da, islâmğa kel.

1997 s.


İLİMNİ ÖGREN


Ey, qardaş, Allanıñ dinini ögren,

Sahabe, ülema bilimin ögren.

Yol açmaq isteseñ ahiretiñe,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


İsteseñ bilimni — sarıl ilimge,

Felsefe degil de, aqiqiy dinge.

Bahıtlar tileseñ eger ömürge,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


Dünya, em ahiret tilegen insan

İlimge sarılsın, yoq başqa derman.

İlimnen islâmnı ögrenmek ihsan,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


Bazılar ilimni bilirler yañlış,

Bismillâ aytmazlar, yürerler sarhoş.

O ilim faydasız, amelidir boş,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


Oqumaq kerektir – büyük em kence,

İlimni ögrenmek, aq yol, menimce.

Peşmanlar faydasız zaman keçince,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


İç olmaz bilgenler bilmegennen bir,

Bilgen edeplidir, bilmegen zelil.

Boş vaqıt, sağlıqnıñ qadrini sen bil,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


Ahiret kününde ilim soralacaq,

İnsannı anda da kitap qollaycaq,

Mahşerde başıña şemsiye olacaq,

Muhammed Mustafa ilimin ögren.


Men böyle yazam ve böyle bilirim:

İlimsiz dünyada yoq menim yerim.

Diniy ocaların men de severim —

Muhammed Mustafa ilimin ögren.

1976 s.


BEŞ-ALTI KÜNLÜK


Men özüm bilmeyim nege rastkeldim...

Raatsız allarda sıqa yüregim.

Evelki künlerni biraz tüşündim,

Bularnıñ episi — beş-altı künlük.


Yüregim menimsey bir başqa alem

Bir özümnen qalam, bir de tüşüncem.

Uzaq tüşecegimi dertli alemden

Yalanı yoq aqiqat, beş-altı künlük.


Zamanlar ögütley: qaçma özüñden,

Ketseñ de uzaqlaşma azizleriñden,

Alemge ecnebiy olacağıñda,

Episi bizimçün, beş-altı künlük.


Birisi yalannen göñlüñni ıncıtır,

Birisi aqsızca yürek yandırır,

Olarga sabırnen dayan, arqadaş,

Aqsızlıq devri de, beş-altı künlük.


Suvuq baqışlarğa, akis sözlerge

Dostlarnı duşmanğa çevirgenlerge,

Bu fursat menimdir dep bilgenlerge

Zamanlar deviri, beş-altı künlük.


Bu dünya yüküni kimse çekemez,

Büyük ümütlerge er kim yetemez,

Nefsiniñ toyganın kimse bilemez

Bu fani dünyadır, beş-altı künlük.


Turnalar köklerde yayar qanatın,

Dervişler Camide yapar qıratın,

Bu felek qanunı — keçer ayatıñ,

Ömrüñniñ episi — beş altı künlük.


Adaletsiz üküm etken akimler,

Öz dinini bozğan sahte alimler,

Emiyetsiz zikir etken müminler —

Başı boş yürgeni, beş-altı künlük.


Ya, Rabbi, bu fani dünyada kibi,

Uzuruña baralmam, yoq ibadetim,

Keçti bu ömürüm yıldırım kibi,

Yolculıq qaldırıp — beş-altı künlük.

1976 s.


CUMA CAMİM


Asırlardır iñleysiñ, derdiñ nedir, nelerdir?

Sustı Ezan sesleri saarde Minareñde,

Qapularıñ açılmay, ğazap qaynay qalplerde.

Ebet, derdiñ büyüktir, çareñ yoq, Cuma Camim.


Mihrab ve Minberiñniñ bir kün yüzü külecek.

Qapuñnı qapatqanlar çekişip, dert çekecek,

Biñlernen müsülmanlar sende secde etecek,

Bağçasaray o künnü körecek, Cuma Camim.


Dünyada cami çoqtır, Cuma cami kibi yoqtır,

Abdestsiz saña kirgen mekruhtır,

Yalıñızım dep ökünme, seni qayğırğan pek çoqtır.

Aytılacaq ehli tevhid hutbeñde, Cuma camim.


Tarihta Geraylarıñ qoydı temel taşıñnı,

Tili tutulsın duşmannıñ, aylandırdı başıñnı.

Dertli-dertli "Közyaş çeşmeñ" töke qanlı yaşını,

Uyan, ey, alemi islâm, namusıñ Cuma Camim.


Aq din içün şeadetsiñ — Camilerniñ sultanı.

Saña feda olsun Qırım musulmannıñ qanı.

Uyandır bizlerni, köster, serbestlikniñ zamanın.

Elbet, o künler kelecek, menim Cuma Camim.


Eki minareñ uzanıp sanki Haqqa qol oldu.

Çoq asırlar azbarlarıñ mümin ile bol oldu,

Ecnebiyler zamanında seniñ alıñ hor oldu.

Horluq biter, iç şübesiz, İnşalla, Cuma Camim.

1976 s.


O KÜNNÜ UNUTMA


Bir zaman alemge üküm eterdiñ,

Şimdi senden ne qaldı, tüşün, insan.

Çoq devranlar sürdüñ, ne künler kördüñ,

Qalacaq dünyada zametiñ, insan.


Qayda qaldı güzellik, qayda cemalıñ,

Tökülip yapragıñ, sınacaq dalıñ,

Kimlernen topladıñ, para ve malıñ –

Tek özüñ berejeksiñ cevabın, insan.


Bu nedir, ya Rabbi, qalmadı sağlıq,

Qayda qaldı saltanat, qaydadır barlıq?

Er kün biñ bir belâlı, yalancı yaşlıq –

Ketecek eliñden, unutma, insan.


Vucudıñdan qalacaq kemik omurğa,

Lâhtıñda tökülgen bir qaç qaburğa.

Episi topraq olacaq, ögüñ ve arqañ –

Qabirde etecekler soravlar, insan.


Qulaqlar çürürler, közler boşanır,

Ast çenge ayrılır, üst taraf qalır,

Qafalar içine topraqlar tolur –

Yatarsıñ ağrısız, sedasız, insan.


Ademden qalğandır qabir ve mezar,

İnsannıñ qaderin qalemler yazar,

Kemirir kevdeñni qurt azar-azar,

Qalacaq tek namıñ, olğanı, insan.


Bir tişiñ ağırsa, ıncına ediñ,

Körmediñ küzgüde bürüşken betiñ,

Sormadıñ Alladan mahşer medetin –

Ebediy qalacaq zametiñ insan.


Bizlerge yardım et, ey, büyük Mevlâ,

Müminge iç berme çekilmez belâ.

Mekânını sen eyle, Cenneti alâ –

Ebet, bir kün tirilecektir, insan.


O künnü unutma saqın bir zaman,

Tek ahiretni tüşün, andadır aman,

İster bir faqır ol, ister Suleyman –

Bir künü qalacaqsıñ yalıñız, insan.

2000 s.


NE ÇAREM BAR


Milletimniñ alın körüp ağlamazdan ne çarem bar.

Başıma bir qara yavluq bağlamazdan ne çarem bar.

Tañ saarde bülbül kibi sızlamazdan ne çarem bar.

Ğam-qasevet bastı meni, ağlamazdan ne çarem bar.


Etek qısqa, köküs açıq yürgenlerge "kültur", derler,

Tili, dini añlaşılmay yırlağanga "bülbül" derler,

Eger körse namuzsıznı, oña şaq-şaqnen küleler,

Sıñırı yoq edepsizlik, ağlamazdan ne çarem bar.


Ar ve namus saibine bazılar "qorqaqsıñ", derler,

Urus tilli şaplavuzğa, "aqıllı insan", derler.

Berseñ eger bir nasiat, "taqdiriñ özüñ bul", derler,

Derdime bir derman yoqtır, aglamazdan ne çarem bar.


"Esselâmu aleyküm"ler, yaşqa degil qartqa da yoq,

"Selâm, qartım", "privet, dostum", tebrikleri er yerde çoq,

Aylanıp bir keçmişdeki, ürmetke ve sayğığa baq,

Böyle alğa tüşkenlerge, ağlamazdan ne çarem bar.


İslâm dini ne ölganın bilmege istemegen,

Eşitse de mezhebini öz yoluna çekkelegen,

Süt emizgen anasınıñ tilin, urfun begenmegen,

Añsız, fikirsizni körüp, ağlamazdan ne çarem bar.


Anteri yoq, köbek açıq, saçı ise tıraş olğan,

Añlamaqnıñ çaresi yoq, kelgen qızmı ya da oğlan,

Kasset diñley, añlaşılmay, yırlağan cın ya şeytan,

Ahlâqsızlıq devri kelgen, ağlamazdan ne çarem bar.


Rabbim, bizni qusurlardan qurtarmasañ eger özüñ,

Ana-baba evlâdına diñletmese aqlı sözün,

Kelecekte zindan olur taqdir ve alımız bizim,

Dava ahiretke qalır… Ağlamazdan ne çarem bar!..

2004 s.


BU DÜNYA


Dogğanıña peşman eter bu dünya,

Tuvğanıña duşman eter bu dünya,

Ameliñe, qudretiñe işanma –

Sultanlarnı puryan eter bu dünya.


Seni maña, meni saña qurnazlap

Aqiqatsız iftiranen qaralap,

Nefsiñ ile şeytanıñnı alğışlap,

Ahlâğıñnı ğarez eter bu dünya.


Başıñ tuman, içiñ accıdan yanar

İç kimsege aytalmaysıñ derdiñni,

Ahiretniñ yolu uzaq, qabir tar,

Dört tarafnı zindan eter bu dünya.


Ömür qısqa, kökler uzaq, yer qattı,

Qabir taşı yazısından ibret al,

Günâhıñ çoq, bilseñ cezası qattı,

Tövbelerge fursat bermez bu dünya.


Ömür keçti iç baqmadıñ artıña

Mahşer künü vaziyetiñ bilâlmay,

Gece-kündüz, endi yalvar Tañrıña,

Bilseñ, saña imtihandır bu dünya.


Bir tamçı suv aslı seniñ temeliñ

Rabbiñ içün barmı aslı ameliñ,

Közüñ körmey qayda basa adımıñ,

Bir kün seni viran eter bu dünya.

2002 s. Özenbaş köyü (Qırım)


BİR MEVTAĞA


Bitti yolculığıñ, bugün soñki kün,

Ketirdiler seni omuz üstünde.

Kim ediñ, ne olduñ, baq bu alıña,

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?


Ne vetan tanıdıñ, ne bir kimseni,

Bismillâ demediñ, unuttıñ dinni,

Aylan baq artıña, keçken yoluñı –

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?


Ne yahşılıq yaptıñ, ne de cümertlik,

İşte, bugün ketesiñ susqun ve sönük,

Yapmadıñ sen yahşılıq – eyilik,

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?


Aqça dediñ, baylıq dediñ, nefisten,

Añmadıñ Rabbiñni, bir kün yürekten,

Bilmediñmi esap künü bar eken, —

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?


Şeytan aslı duşmanıñ, onı dost bildiñ,

Öyle-böyle keçti ömür, yetti eceliñ,

Tövbelerge yoq vaqtıñ endi seniñ,

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?


Topladıñ, saqladıñ dünya malını,

Sormadıñ öksüz-faqırnıñ alını,

Bugün kimse sormaz seniñ alıñnı,

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?


İnanmadıñ qabriñde yanacaq çıraqqa,

Muqaddes Kitapqa, ne de Allaga,

Yatqızdılar seni qara topraqqa,

Bir kefinden başqa ne bar üstüñde?

1997 s.


FERASETLİ OLAYIQ


Ey, ümmeti Muhammed, diñleñiz, musulmanlar,

Biz evel böylemidik, tüşüneyik bu aqta.

Baqıñ bu alımızğa, bir baqayıq zamanğa,

Ne oldu aslı bizge, nasıl qaldıq bu alğa?


Yüce islâm dinini qabul etken biz edik,

İnsanlarğa adalet, merhametni añlatıp,

Kiçiklerni çoq sever, büyükni sayar edik,

Qaliplerni alğışlap, duyğularnı darqatıp.


Böyle yayılğandır din, Zıncırlı Medresede.

Mimar Sinan Camisi ezan yaydı er yerge.

Yolcunen selâmlaşır, sıylardıq evimizde,

Qardaşça yaşar edik, er kim şaşardı bizge.


Merhametten dert asıl olur, degen babalar.

Ğıybet, kemlikler yapıp, aqiqatsız yol tuttıq,

Eyilikni unuttıq, sardı bizni günâhlar,

Öz ana-Yurtumızda edep-ahlâq unuttıq.


Qardaşlarnı tanımay duşman olduq biz sizge,

Fesat qaynay ortada, öpke, tömet em de kin.

Dost acıtıp tazirley, duşman da küle bizge,

Bular bizge lâyıqmı, böyle yapıñ, deymi din?!


Quranımız ögretti "lâillâhi illâlla"!

Böyle etip, müminler, dinimizni añlayıq,

Mahşer künü ne deycek bizlerge Resullülla,

Günâh yapıp dünyada, asiy olup qalmayıq.


Ey, qardaşlar, doğurtıñ fikir, ahlâq em oynı.

Dinimizniñ eşqına, aqiqatlı olayıq,

Qazmayıq özümizge facialı çuqurnı

Alla nasip eylesin, ferasetli olayıq.

2001 s.


QAVİYLEŞTİR İMANNI!


Vetandaşlar, qardaşlar, eşitiñiz aytqannı:

Biz yaşağan topraqlar müsülmanlar vetanı,

Muqaddes tarihında, büyüktir zafer-şanı,

Şimdi oldu harabe, Geraylar qabristanı.


Milletniñ aqqı içün aqtı qızıl qanları,

Unutmañız mezarlarda şeitler yatqanlarnı.

Er kün ezan sesin bekley onıñ qaramanları,

Bizim duamızğa muhtac Azizlerniñ mekânı.


Yüce Haqnıñ yolunda küreş etken aq olsun,

Ruhu-işançı bugün, yükselsin bir dağ olsun,

İslâm içün can bergenniñ aziz ruhu şad olsun.

Vetan içün, halq içün qaviyleştir imannı!

1976 s.


İSLÂMNI UNUTMA


Dünyanıñ ehvalı malümmi saña?

Qomşu qomşuğa darğın, arqadaş,

Haq bergen bu canlar, qıyarlar cannı,

Zamannıñ qanunı bozuq, arqadaş.


Sarhoşlar ağzında küfürler dadı,

Mışıqlar arslanğa oldular qadı,

Balalar anağa ete nasiat,

Dogrunıñ damarı ezik, arqadaş.


İnsanlar canğa çoq fesat saçtı,

Adalet yoq oldu, aqiqat qaçtı,

Faqırlar ağlaşıp ellerin açtı,

Sofrada qalmadı qısmet, arqadaş.


Qozular günâhkâr, qaşqır aq oldu,

Vicdanı qaralar müteber oldu,

Çoqusı şeytannıñ yoluna uydu,

Qurnazdan bekleme hayır, arqadaş.


Qıyamet qopacaq, sen buña şaşma,

Göñlüñni temiz tut, imannı satma.

İslâmnı unutıp aramğa batma,

Dinimiz ve yolu nazik, arqadaş.

1979 s.


KİMGE YALVARAYIM


Nefis esiri degilim, ey yaratqan, Allahim!

Bitti sabır-qanaatım, sensiñ qoruyıcım, Rahim!

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Göñlüm yüz biñ günâh etse, kene afu ister senden,

Kelâmıñdır çin aqiqat, emiriñe ğayret menden.

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Yaptıq saña ğarez ve şer, eyleme bizge cefa,

Sen merhamet küzgüsisiñ, Cennetiñden ber sefa.

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Ögütlerni öşek derler, aramnı elâl dep yerler,

Ar ve namus, bu ne demek? Dünya maişettir derler.

Dertlerime deva arap, qaydalarga men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Ahlâqsızlıq, perişanlıq, farqı yoqtur, olsa para,

Yaşlar gece günâh toquy, yurtuna oldu mashara.

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Çipçe çıqıp yımırtadan, tükürgenday qabuğına,

Halqnıñ urfu-adetini yañlış, deyler, yaş-qartına.

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Ta evelden taqdirimi böyle yazmağandır Allam,

Milletimniñ bu ehvalı yüregime qoya ep ğam.

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Ne müşkülât keldi başqa, bilseñ eger sen, ya Rahman,

Geceleri feryad etem, bilem bunıñ soñu peşman.

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.


Caillernen, arsızlarnen olmaq istemem, ya Rabbim!

Nasiatım tutmasalar, ne çarem bar, ya Habibim!

Dertlerime deva arap, qaydalarğa men barayım,

Seniñ qapuñ açıq eken, daa kimge yalvarayım.

2002 s.


ÇAREÑ BARMI?


Addiñni bil, ey, insan, ölmemege çareñ barmı?

Sınğan pıtaq çeçegiday solmamağa çareñ barmı?

İç aldanma malğa-mülkke, yetmek isteseñ kemalğa,

Tatlı canıñ emanetdir, bermemege çareñ barmı?


Dünya fani, onı sen bil, ömürde tek eyilik qıl,

Yaqası yoq, yeñsiz kölmek kiymemege çareñ barmı?

Qaydan keldiñ bu dünyağa – bil, ibadet qıl Mevlâğa,

Teneşir ve musallatqa minmemege çareñ barmı?


Daima yur halq yolundan, Rabbiñi ayt er sözüñde,

Dört müminniñ omuzında kezmemege çareñ barmı?

Bu yol seniñ soñki yoluñ, yardım bermez qızıñ, oğluñ,

Sallanmayıp qabristanğa ketmemege çareñ barmı?


Qabir azır seniñ içün, sende yoq evelki küçüñ,

Çıragı yök mekânıña kirmemege çareñ barmı?

Ahret içün ilki mesken, eviñ, köyüñ – qabristan,

Rahimni kene Rahmandan sormamağa çareñ barmı?

2003 s.


NASİAT


Çoqlar kelip kettiler, bu vefasız dünyaga,

Biz de keldik ketmek içün, bu uzaq ahır yolğa,

Ayat uzun, ömür qısqa, keregini yap, qardaş,

Keç olmasın baqmaq içün, em sağıña, em solğa.


Er kimde bar eksiklik, özü bilmey yaşlıqtan,

Ya tabiattan, ya çıraydan, ya bedenden, ya baştan,

Alicenap iş başlasa qusurlarğa baqmadan,

Nasip olur oña mıtlaq nasiatlar atadan.


Saqın, insafnı terk etme, insanğa imtiandır bu.

Ketse kelmez, kelse turmaz, eki qapulı mekândır bu.

Ecel tutar bu yaqañdan, bil ki, fani dünyadır bu.

Ğaflet yürme bu cianda, bil ki, çoq ziyandır bu.


Etme kimselerge ğarez, ahırında peşmandır bu.

Aç közüñni teren tüşün, yeri-kökü ayandır bu.

Kim yiberdi, qaydan keldiñ bu dünyağa, meydandır bu.

Musafirsiñ sen, bilmiş ol, er yeri qabristandır bu.

1966 s.


İBRETKE BAQ


Bu faniy dünyanıñ zevqına batqan,

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.

Kefinin almayıp, kölmegin alğan

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.


Aldanganlar bu ziyafet balına,

İşanganlar ameline, malına,

Kelmegenniñ ölümi hayalına

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.


Qabristanğa kete yollar em soqaq,

Er kim olacaqtır bir kün topraq,

Ondan da soravlar soralacaq,

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.


Mahşerniñ meydanı olur aqiqat,

Eyilik etkenler körecek raat,

Altı künlük ömürni sanmagan fursat,

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.


Sıratnıñ tübünde yana Ceennem,

Qıyamet kününde, titreycek alem,

Müminni qoruycaq islâmi-qalem,

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.


İncige, bezekke nefis toyğance,

İsrafil borusını bilip-duyğance,

Azrail kelgende azır olğance,

Ketsin mezarlıqqa, ibretke baqsın.

2004 s.


OLAMAZ


Yurtsuz-yuvasız, qardaşım, insan yaşap olamaz.

Adam da öz Vetanında aq-uquqsız olamaz.


Fani dünya beş-on künlük, dep yaşağan halq olsa,

Böyle halqnıñ derdine Ekim derman bulamaz.


Ölmek dünya qanunıdır, er kim ondan keçecek,

Eger diqqat eter iseñ, er ölüm bir olamaz.


Ğayret et, saglığıñda, kimse ölgen demesin,

Millet de şay küreşmese — bu dünyada yaşamaz.


Küçüñ topla, halqnen birleş, bundan artar ğayretiñ,

Çoqraçıqlar olmaz ise, aqqan özen olamaz.


Milletiñnen göñül bagla, serbest yaşamaq içün.

Kün olmasa, geceleri ay yarığı tolamaz.


Etrafqa baq, bu Ana-Yurt beñzer güzel Cennetke,

Ğayretinen küreşmegen, oña saip olamaz.


Analar, siz doğurdıñız, qırımlı evlâdlarnı,

Aynenisin aytmasañız, o qırımlı olamaz.


Ana degen ilki sözni ögret sen nesiliñe,

Edepsiz ve ahlâqsız, sakin mümin olamaz.


Sürünseñ yat topraqta, taptalır, yoq olursıñ,

Ne yaraña, ne derdiñe, kimse melem olamaz.


Urfu-adet, em diniñni, tarihıñnı unutsañ,

Tökülirsiñ yapraq kibi, dalda temel olamaz.


Yeşil ada batır qırım halqnıñ malı-mülküdir,

Qırım qoldan keter ise, Haq da razı olamaz.

2005 s.


BİR KÜN


Kimse bilmez, nevbet kimniñ. Aramızda yürer ölüm...

Bu halq onıñ meyvasıdır, keregini alır bir kün.

Bu dünyanıñ sefasını er ne qadar sürer ise,

Künü bitip ecel yetse, oña teslim olur bir kün.


Yañı ştan, yipek kölmek ve esapsız tüzemlikler,

Yüksek saray, ziyafetler, oyun-külkü, içimlikler,

Geceleri şam yarığı, ay ve künday güzellikler,

Qara duvar, çıraqsız ev, mekânına döner bir kün.


Atı cüyrük, altın eger, zengisi de kumuş olsa,

Uzaq yaqın seyaatı, şeñ-şeramet sefer olsa,

Künde şerbet, şarap içip, şeñligine nefis toysa,

Yaqası yoq, yeñsiz kölmek, kiyip yölga keter bir kün.


Davul, zurna, em kemane, davuşına oynap dönse,

Baar keçip, yazdan soñra, qış kelgenin eger körse,

Ömür qısqa, meşaqatlı, olğanını eger bilse,

Bu dünyada etmişine, ahır esap körer bir kün.

1983 s.


QIRIM BİZGE MİRASTIR


Zalım tınmay, zulum ete, azap bere canıma.

Közlerimden qanlı yaşlar irmaq olup töküle.

Geceleri yuqu qaça, baqam halqnıñ alına,

Bu nas devlet – hor halqımnıñ keçmişine tüküre.

Ğururlı ol, ey, qandaşım, ayat özü küreştir.

Maqsadımız aqtır bizim, bil, İnşalla, yeñermiz.

Bu vetannıñ er bir yeri şeit qabri, azizdir.

Biz adalet küreşinde yeñip köküs kerermiz.

Ecdatlarnıñ aziz yurtu – Qırım bizge mirastır.

Genç arqadaş, yoldan sarpmay, sen ufuqqa adımla!

Şeitlerden ruh alğanlar arslanlarğa qıyastır,

Ulu Qırım batırlardan cesaret bar qanıñda!

Bizim Qırım muqaddes yurt, er adımda azizler,

Fursat berme, kelmeşekler qabirlerni yıqmasın,

Mevtalarnı tepreteler, qıyır-çıyır kemikler...

Allasızlar mezarlarğa pis qolların soqmasın!

Halq sürgünde olğan zaman üküm sürdi kelmeler,

Tınç yuqlağan ölülerniñ mezarların tinttiler.

Kemikleri açıq qaldı, baştaşlar, eykellerni

Qalav yaptı, yol töşedi, yurtnı viran ettiler.

Vetan! – dedik, büyük Tañrı halqımızğa küç berdi,

Nice-nice zindan kördik, küreşmege alıştıq.

Aq niyetçün Apla bizge sabır-çıdam endirdi,

İradenen yolnu açıp, biz Vetanğa qavuştıq.

Ey, melunlar, bilmiş oluñ, artıq fursat bermemiz,

Sizler yazğan sahte tarih otta yanar, kül olur.

Biz yüz yıllıq yalanlarğa endiden soñ könmemiz,

Aqiqatnıñ incileri tama-tama göl olur.

Ey, yigitler, qımış bermeñ yalancığa, alçaqqa,

Qırımnı qurtaracaq onıñ batır erleri!

Azizlerni qorçalañız, borcuñızdır bu halqqa,

Kerige yol yoqtır artıq, ketmelimiz ileri!

Asırlarca halqnı ezgen, yurt talağan kelmeler,

Seni körüp, titresin de, yaptığından arlansın.

Cennet kibi güzel Qırım keçmez artıq elme-el,

Yağsın yağmur, taşsın seller, Yurtta çöplük qalmasın!

2006 s.




Hacı Nuriy Mustafanıñ yırları




Güzel Qırım


Güzeldir qırım bagları,

Em yeşillengen dağları,

Selâmımnı qabul eyle,

Qara deñiz dalgaları.



Bağlama:

Aziz yurtum, güzel Qırım.

Asretiñden yanayırım.

Neler keldi bu başıma?

Kim ah, deycek közyaşıma?



Salqın Salğır, yüksek Çatır,

Qoqulısıñ, yeşil yaylâm,

Göñlümdeki maqsadıma,

Özüñ yetkiz qadır Mevlâm.



Bağlama













Sözleri ve maqamı Hacı Nuriy Mustafanıñ. 1966 s.

Şahrihan (Özbekstan). Notağa yazğan Ayder Mustafayev.
















Özenbaş qızları


Köyümizde Quş-Qaya —

Namı ketti dünyaga.

Özenbaşnıñ qızların

Qısmet olsun almaga.



Bağlama:

Kel, güzelim, keteyik

Yaylâğa oynamağa,

İnce belli, elâ közlü,

Seni sevip toymağa.



Yüksek yaylâda otlay

Qozu-qoylar sürüsi.

Güzellerniñ içinde

Dülberim — eñ nazlısı.

Bağlama



Özenbaşnıñ qızları

Destanlarda aytılğan.

Bir meşrebe suv berdi,

Dersiñ, balnen qatılğan.



Bağlama













Sözleri ve maqamı Hacı Nuriy Mustafanıñ. 1966 s.

Şahrihan (Özbekstan). Notağa 2002 s. Server Kakura yazdı





İstek


Doggan yerim dag dereler,

Adın sorsañ: Qırım derler,

Asretli yurtumnıñ adı

Yüregimni çelteler.



Bağlama:

Baralmadım, toyalmadım

Hoş bülbullerniñ sesine.

Yüksek yaylâ tüzlügine.

Men isterim yurtum qaytsın,

Dostlarım, halqım eline.



Oynar deñizniñ dalğası,

Baldan tatlıdır meyvası,

Er bir dertke deva olur,

Yurtumnıñ avası.



Bağlama



Bağ-bağçalar, yeşil qırlar, -

Anda coşqun quşlar yırlar.

Qoqlamaga melevşesin

Açılsın yollar.



Bağlama









Sözleri ve maqamı Hacı Nuriy Mustafanıñ. 1964 s.

Şahrihan (Özbekstan). Notağa yazğan Hayri oca.