The Lovely Colors of My Homeland...



Shevki Bektore*

Born: 1888

Birthplace: Qavlaqlar, Dobruja (Romania)

Died: December 20, 1961


Qırım içün (Selected poetry of Shevqi Bektore - Audio record)










____________________

* This c. 1926 picture of Shevqi Bektore is from http://www.iccrimea.org.

Qırım Prometeyi

Qırım milliy şairi Şevqiy Bektöre 1888 senesi Dobruca velâyetiniñ (Rumıniya) Qavlaqlar köyünde doğdı. Onıñ ecdadları on doquzıncı asırnıñ ekinci yarısında Qırımdan Rumıniyağa icret oldılar. Şevqiy Bektöre beş yaşında olğanda, onıñ qorantası Türkiyege – Anadolunıñ Qara-Qaya köyüne köçip keldi. O anda köy mektebini bitirdi, soñra İstanbul universitetinde tasil aldı.

Şevqiy Bektöre baba-dede yurtu Qırımğa ilkide, 1909 senesi keldi. O mında halq ağız yaratıcılığı ve etnografiya ile oğraştı. 1914 senesi birinci cian cenki başlağanda, Şevqiy Bektöre Qırımdan İranğa barıp çıqtı, andan Türkiyege keçip, Türkiye vetandaşı olğanı sebep türk ordusına qoşuldı…

1918 senesi Şevqiy Bektöre evlenip, ömür arqadaşı Amide hanım ile beraber Qırımğa qayttı ve Aluşta şeeri yanındaki Quru Özen köyünde mektep açtı, anda ders berdi. O Totayköy ocalar tehnikumında, soñra mahsus davet ile, Dağstandaki Temirhanşura (Buynaksk) şeeri pedagogika tehnikumında oquv işleri müdiri olup çalıştı em de muallimlik yaptı. 1927 senesi ise, kene mahsus davet ile Türkmenstanda Aşhabad (Aşgabad) pedagogika tehnikumında faaliyet kösterdi. O anda türkmenlerniñ ilki grammatikasını meydanğa ketirdi.

1932 senesi, mart 25-te Şevqiy Bektöre Türkmenstanda, NKVD hadimleri tarafından yaqalanılıp, "milletçi" tamğası ile on yıl aps cezasına mahküm etildi. Vaqıt-saatı kelip, aps müddeti bitse de, onı ta 1946 senesinece tuttılar. O apste bulunğanda, ömür arqadaşı Amide hanımğa oğulları Atilla, Qalğay ve qızı Sevinç ile beraber Türkiyege ketmelerini teklif etti. Amide hanım bu meseleniñ peşine tüşip, özüniñ Türkiye vetandaşı olğanına baqmadan, nice meşaqatlardan soñra balaları ile İstanbulğa köçip ketmege nail oldı.

Şevqiy Bektöre aps müddetini ziyadesile ödegen soñra, onı Özbekstannıñ Yañıyol şeerine NKVD nezareti astına yolladılar. O anda Türkiye vetandaşı pasportını qaytarıp almaq içün çeşit idarelerge mektüpler yazdı. Bunıñ aqibetinde, Şevqiy Bektöre 1948 senesi dekabr 17-de tekrar yaqalanılıp Sibiryağa yollanıldı.

Şevqiy Bektöre Krasnoyarsk lagerlerinde bulunğanda, qorantasınıñ areketleri sayesinde ve Türkiyeniñ Sovetler Birligindeki elçiligi yardımı esnasında o, 1956 senesi lagerden qurtulıp, İstanbulğa kelip çıqtı. Ayatınıñ soñki yıllarını anda keçirdi.

Şevqiy Bektöre 1961 senesi, dekabr 20-de Türkiyede – İstanbulda vefat etti.

1965 senesi Türkiyede Şevqiy Bektöreniñ "Volga qızıl aqarken" serleva astında hatırlavı basılıp çıqtı. Sovetler memleketiniñ ömür tarzını aks etken bu kitapnı, şairniñ qız qardaşı Seadet hanım Bektöre neşir etti.

Şevqiy Bektöreniñ icadı ğayet keniştir. Onıñ nazmiyeti – şiirleri mevzu ve ğaye ceetinden halq göñüline pek yaqındır. Şair kendisiniñ "Çoq zamanlar yer yüzünde yaşadıq" serlevalı birinci şiirini 1910 senesi yazdı. 1920 senesi ise, Aqmescit şeerinde onıñ "Erkineqon" namında şiirler cıyntığı dünya yüzüni kördi.

Şairniñ yüreginde halqına, milletine, Vetanına ve aynı zamanda ayatqa nisbeten dalğalanğan fikirleri inci kibi satırlarğa çevirildiler ve aqlı olaraq ebediyetten yer aldılar.