Белли кинорежиссёр, языджы Эмир Ибраим огълу Фаикъ Къырымнынъ къадимий Багъчасарай шеэринде догъды (1909 сенеси, майыс 9-да).

Эмир Фаикъ орта мектепте, Акъмесджид (Къырым) педагогика институтында, Москадаки, ВГИК ады иле белли олгъан Бутюниттифакъ Девлет кинематография институтында тасиль алды.

Бу ерде бир шейни даа анъып кечмели ки, о, ВГИКни битирген вакъытлары диплом иши оларакъ, Михаил Шолоховнынъ «Акътарылгъан къыртыш» эсери эсасында фильм яратты. Онынъ диплом иши фильмине гъает юксек къыймет кесильди. Нетиджеде о, Леонид Кулешов ве Михаил Донской киби белли кинорежиссёрлар иле бирликте «Улу авунтыджы», «Козьнинъ чалынувы», «Бахыт акъкъында йыр», «Горькийнинъ балалыгъы» ве дигер фильмлер яраттылар.

Экинджи джиан дженкинден эвель Эмир Фаикъ Москвада «Восток – Фильм» ве «Союздетфильм» киностудияларда, Ташкент шеэринде (Озьбекстан) «Кинохроника» студиясында, Куйбышев шеэринде (Русие) «Весикъалы фильмлери» киностудиясында эм сценариеджи, эм де режиссёр чалышты.

Эмир Фаикъ экинджи джиан дженкининъ ильки кунюнден гонъюлли оларакъ джебэге кетти. О элине силя алып, душман иле амансыз курешти ве айны заманда кинокамерасыны да ташламады. «Къызыл Йылдыз», «Ветан дженки» киби бир сыра дженкявер орденлер ве медаллер иле мукяфатлангъан дивизия командири муавини капитан Эмир Фаикъ, 1944 сенеси июль айында агъыр яраланды. Тедавийленген сонъ, о Учюнджи Украина джебэси эркянындаки киногруппагъа ёлбашчы таинленди. О, къарсанбалы дженк йыллары, джебэдеки аятны – андаки къанлы урушларны, арбий чарпышмаларны, дженкявер чатышувларны… бир сёзле сёйлегенде бутюн корюп кечиргенлери хусуста бир талай весикъалы фильмлер ишлеп чыкъарды

Эмир Фаикъ экинджи джиан дженкинден сонъ, даа догърусы 1946 сенесинден итибарен, Къазахстаннынъ Алма-Ата шеэринде (шимди Алмати) «Къазахфильм» киностудиясында фаалиет косьтерип башлады ве аман-аман омюрининъ сонъуна къадар анда чалышты.

Занымызджа, «Къазахфильм» киностудиясында ишлеген девири, (о анда 45 йыл чалышты), онынъ иджадий аятында энъ махсулдарлы девир олду десек, янълыш олмаз. Эмир Фаикъ мезкюр киностудияда чалышкъан йыллары «Юрегинъден сора», «Къанатлы багъшыш», «Меним огълум», «Гедженинъ дер маалинде» ве дигер бедий фильмлер иле бир сырада «Мухтар Ауэзов акъта сёз», «Бойле денъизни араштыра», «Инсан къальблерининъ авджылары» киби юзлерле весикъалы фильмлер ишлеп чыкъарды.

Эбет, Эмир Фаикъ озюнинъ джиан кинематографиясы инкишафына къошкъан велякин даа огренильмеген буюк хызметлериле бераберликте о, эдебият саасында да баягъы ишлер япты. Затен, бойле этмемекнинъ де чареси ёкъ эди. Чюнки кинематографияны да, эдебятнынъ бир чешити демек мумкюн. Садедже сёйлегенде, араларындаки фаркъ шунда ки, кинематографиянынъ эсас силясы кинокамера олса, эдебиятнынъ эсас силясы къалемдир. Бирисине бедий фильм дениле, дигерине бедий эсер дениле, весселям. Фильм эм де эсер яратыджыларына исе, режиссёр (сценариеджи) ве языджы дениле. Иште Эмир Фаикъ эм режиссёр, эм де языджы оларакъ беллидир. Онынъ къалеми астындан «Бир тамчы сув», «Гульджиан ичюн гульдесте», «Муджде», «Бутюн сырларымны бильмек истейсинъ» киби сыра-сыра повесть ве икяелер чыкъты ве олар дюнья юзюни корьдилер. «Мен сизни унутмадым», «Бир тамчы сув», «Борандан сонъ» адлы китапларгъа исе, муэллифнинъ чешит сенелерде язгъан эсерлери кирсетильди.

Эмир Фаикънинъ язгъан эсерлери яраткъан кинофильмлери киби, окъуйыджыны мытлакъа озюне джельп эте, кендине чеке. Эсерге – андаки тасвирленильген вакъиалар ичерисине далып кеткенинъни дуймай къаласынъ. Эсер къараманларнынъ арекетлери, оларнынъ тюшюнджелери, дюньябакъышлары гуя, санъа энди таныш киби келе ве олар иле бир нефес алып башлайсынъ. Себеби, муэллиф омюрден – аяттан сечип алгъан адиселерни юксек бедий усул иле тасвирлемеге биле. Албу исе, ялынъыз акъикъий истидат саибине хас чизгидир. Бу да, акъикъат!

Бунынъ акъикъат олгъаныны, керчек олгъаныны бу заты алийлериле корюшкен вакъытларымда, текрар-текрар эмин олдым.

Эмир Фаикъ эр сефер Алма-Атадан Ташкентке кельгенде, «Ленин байрагъы» газетасы, «Йылдыз» меджмуасы муарририетлерине кире эди. Мен мезкюр идарелерде чалышкъан йылларым, манъа, бу гъает юксек бильгили, юксек медениетли шахс иле дефаларджа къонушмакъ сырасы тюшти. О кенди фикирлерини зенгин ве айны заманда татлы саф ана тильде, ашыкъмадан озюне хас теляфуз иле беян эте эди. Онынъ къырымлыгъа хас тюшюнджели, дюльбер козьлерине дикъкъат эткенде, о козьлерде гъам иле берабер котеринки рух (оптимизм) укюм сюрьгенини дуймакъ, корьмек мумкюн эди.

Шу себептен олса керек, бир субетимизде о, Ташкентте чыкъкъан къырым миллий матбуаты саифелеринде дердж олунып барылгъан ве гонъюлине яткъан базы эсерлер боюнджа киносценариелер язгъаны акъкъында пайлашты. Вакъыт-сааты келип, Ветангъа – Къырымгъа къайтылса, энди азырланылгъан сценариелер муджиби кинофильмлер чыкъармакъ имкяны оладжагъыны сёйлей эди.

Эмир Фаикъ, кечкен юзйыллыкънынъ етмишинджи сенелери «Слово о полку Игореве» намында эсер узеринде алып баргъан ильмий араштырувлары – тедкъикъат ишлериле, илим-фен дюньясынынъ темелини сарсыткъан, къазахстанлы шаир Олжас Сулейменов хусуста фикир юрютерек, о озюнинъ чокъ якъын досту олгъаныны ве бераберликте чалышкъанлары акъкъында икяе эте эди. Бойле аньлерде, козьлериндеки котеринки рух къыгъылчымларынынъ чокълашкъаныны абайламакъ мумкюн эди…

Эмир Фаикъ меним акъылымда, иште бойле къалды.

Советлер – коммунистлер режими нидже-нидже къырымларнынъ ирадесини къырмагъа къурби етишмегени киби, Эмир Фаикънинъ де ирадесини сындырмакъ бир тарафта турсын, атта текяранчыкъ биле майыштырып оламады. Бу буюк инсан, къоркъубильмез ве айны заманда икметли эдждадлары киби омюр кечирди. Эльбетте, о бунынъле, магърур эдждадлары – къырымларнынъ рухларыны да даима шад этип барды.

Эмир Фаикъ 1993 сенеси, февраль 3-те Къазахстаннынъ Алмати шеэринде вефат этти.