Vetanimnin hoş aenki...



Rustem Celil

Doğdı: 1951 senesi,
yanvar 15-te

Doğğan yeri: Haqulabad köyü, Narın rayonı (Özbekistan)

Yaşağan yeri: Teberti (Turgenevka) köyü, Bağçasaray rayonı (Qırım)


Vetan... (Rustem Celilniñ nazmiyetinden nümüneler)


Özgün istidat

Yıllar ile kele ikmet,
Kele aqıl-feraset.
Öz halqıña etseñ hızmet,
Hızmetiñni elâl et.

Rustem Celil

Zemaneviy edebiyatımızda Rustem Celil eñ evelâ bir sıra estrada yırlarına sözlerni yazğan ve "Qırım" gazetinde muntazam sürette özgün şiirler bastırğan bir müellif olaraq belli. O bizim zamanımıziıñ eñ körümli şairlerimizden biridir. Onıñ fikir yürsetüvi mantıklı ve dogru, onıñ duyguları teren ve küçlü, tili zengin ve añlayışlı, qafiyeleri, ekseriyetle, saglam ve tazedir.

Rustem Fahri-oğlu Celil 1951 senesi yanvar 15 künü Özbekistanda Namanğan vilâyetiniñ Narın rayonında yerleşken Haqulabad köyünde işçi qorantasında doğdı. Orta mektepni bitirgen soñ çilengir olup çalıştı, eki yıl askerlikte oldı, soñra Ferğana Devlet pedagogika institutınıñ rus trli ve edebiyatı fakultetine oqumağa kirdi. 1977 senesi institutnı imtiyazlı diplomnen bitirip ocalps yaptı.

İlk şiirlerini rus tilinde yazıp başladı. 1982 senesinden başlap, onıñ ana tilimizde yazgan ilk şiirleri "Lenin Bayragı" gazetinde basılıp başlay.

Rustem efendi onda edebiyatımızğa sevgi aşlanganını böyle hatırlay:

"Men doğup ösken köyde belli şairimiz Remzi Burnaş yaşay edi. Vetandaşlarımıznıñ çoqusı toylarını Remzi ağa açıp bere ve bu toylarda özüniñ şiirperini oqup, er kesni memnün eter edi.

O küçlü ve gürdeli sesnen oquğan "Saqavlanma, ey, kadây", "Utanmaysıñmı, utanmaz?", ve diger şiirleri alâ daa menim aqılımda tura. Remzi ağanı toyda bulunğan bütün cemaat ses-soluq çıqarmay diñley edi. Men Eşref Şemi-zade, Enver Selâmet, Remzi Burnaş kibi şairlerniñ eserlerini oqup, milliy edebiyatımızğa sevda oldum..."

Şair 1989 s. Qırımğa avdet olğan soñ onıñ yaşayışında yañı bir devir başlana. O "Avdet" gazetinde çalışıp başlay ve jurnalistikanen beraber şiiriyetnen de ciddiy sürette ögraşmaqnı devam ete.

Rustem efendiniñ siyasiy lirikası – edebiy icadınıñ eñ küçlü bir tarafıdır. Aqiqiy vetanperver, öz halqını ve vetanını sevgen insan "Ulu halqım" şiiriniñ qaramanı kibi tüşünmek, yaşamaq kerek:

Menim halqım - eñ ulu halq,

Dep, sayam men halqımnı.

İsteseñiz, "milletçi" dep,

Qoyıñ menim adımnı...

Rustem Celil öz yaşağan köyü – Tebertige, Vetanımız Qırımğa, halqımızğa, ana tilimiz ve medeniyetimizge, belli erbaplarımızga bagışlap, bir sıra teren mündericeli, felsefiy fikirlernen aşlanğan şiirler yazdı. ("Ulu halqım", " İlhamımnıñ çoqragı", "Köyüm", "Azizlerden def oluñız", "Vetan"...).

Qırımnıñ acayip tabiatı, dülber manzaraları, yılnıñ çeşit mevsimleri Rustem Celilniñ eserlerinde ("Qış sabası", "Orman çoqrağı", "Levha", "Yağmurdan soñ", "Aqbardaqlar"...) büyük ustalıqnen ifade etilgen.

Şiiriyette tecribesi vira artqan şair 1999-2000 seneleri eki defa Türkiyede – Ankara şeerinde ötkerilgen Qutlu Doğum Aftasında şairler yarışında iştirak ete ve rağbetlendirici mukâfatlar qazana. Bular oña yaratıcılıq faaliyetinde büyük bir siltem ola.

Rustem efendi qısqa kölemli şiirler – dörtlükler ve sekizliklerniñ, büyük ustasıdır. Bu eserlerde sözler az olsa da, olar pek manalı ve merginler.

Müellif yaşayışımızda rastkelgen çeşit menfiy allarnı bediy sürette talil etip, hastalıqnı devalamağa istegen ekim kibi, vaziyetni sağlamlaştırmağa tırışa.

Fitne örmek - iş sayıla,

Fitnecilik—zenaat.

Yahşı fitne örmek içün

Kerek büyük istidat.


İstidatlı fitneciler

Aramızda az degil,

Bizim halqnıñ bölüngeni –

Buña eñ esas delil.

"Sanatımız – baylığımız" adlı şiirinde toylarımızda yat halklarnıñ ygr ve oyunları karardan ziyade icra olunganı ve bu milletimizni ğayıp etecegini yahşı añlagan şair böyle hitap ete:

Evelki toylarğa

Beñzesin toylar,

Çalınsın "Qaytarma",

Dostlar ve soylar!


Baylıqtır biz içün

Bu milliy sañat.

O ile halkmız biz,

Aziz cemaat!

Şair öz eserlerine büyük mesülietnen yanaşa. Yalanga qarşı küreş alıp barmaq, qorqmayıp aqiqatnı aytmaq, bular Rustem Celilniñ şiarı, kredosı demek mümkün:

Yalan turmay ayağında,

Qoltuqtayaq olmasa,

Qoltuktayaq olsa bile,

Oña zemin tapmasa.


Utanmayıq bu sakatnı urıp,

Yerge yıqmağa,

Utanmayıq ve korqmayıq

Aqikatnı aytmağa!

Yazıcı, şair bir milletniñ terbiyecisidir. 0 öz eserlerinde halqına onıñ kim olğanını köstere, keçmişini hatırlata ve kerek olğanda halqnıñ hatalarını, eksikliklerini de aytıp bere.

Eger halq azatlıqtan, serbestlikten marum etilse, eziyetke, esaretke qarşı alıp barılgan küreşniñ eñ ileri saflarında aqiqiy şairler ola. Halqınıñ vucutsşı qaplap algan esaret zıncırlarından nasıl qurtulmaq kerekligini aqiqiy şairler yahşı bileler. Böyle vetanperver şairlerimiz Eskender Fazıl ve Refat Çaylaqnıñ şereflerine Rustem Celil böyle satırlarnı bağışlay:

Dostlar, biz de unutmayıq

Milletperver şairni.

Bu batırday merd olayıq,

Yurtnen bağlap taqdirni.

Onıñ ömrü ve küreşi

Olsun örnek ve ibret.

Soñ yürüşir halknıñ işi

Ve soñ yeñer adalet.

("Unutmayıq")

Olsun piket, olsun yürüş –

O birinci sırada,

O barmağan bir yer yoqtır

Bizim Yeşil Adada.

Generalday tuta özün,

Kötekten de iç qorqmay.

Milletperver insanlarnı

Seve, saya, alğışlay.

("Em sözünen, em işinen")