Ветанымнынъ хош аэнки...



⇦ къайтмакъ

Сеитумер Эмин

Шиирлер

СЕН ОЛМАСАНЪ...

Алтмыш йыллыгъынъа




Боранлы Бекабад сытмалар къускъанда,

Сырдарья быланып, ташып акъкъанда,

Коклерде йылдызлар йырламай сускъанда,

Алевли кунеш варлыкъны якъкъанда.



Борюлер сюрюси улугъан къумларда

Комюльмей къалгъан джесетлер яткъанда,

Татарлар ач-зелин юрьгенде ёлларда,

Корьдим мен сени афатлар къопкъанда.



Он алты, он секиз яшында къыз бала…

Сен кимсинъ?

Эмелинъ –

темелин къайда?

Я ананъ?

Я бабанъ?

Чырайынъ кедерли…

Сени де мугъайткъан такъдирнинъ ели.



Сёйледин.

Динъледим.

Джанланды о ёллар козюм алдында.

Орман-дагъ, къаялар, озенлер кечтим.

Болдурып-талгъанда,

Эльбузнынъ бузлы сувундан ичтим



Алдымда –

Къара-дагъ,

Мор Судакъ ялысы.

Мусафыр кельгенде ананъ бу дияргъа

Догъдынъ сен гуллер ачкъанда танъда.

Сес берип, бойле балабан Дюньягъа.



Лякин сен дегильсин Отузлы –

топузлы.

Неслинде темелли Кезлеве ёлу.

Заваллы бабанъ тувгъан Акъмесджит огълу.

Ананынъ ёллары – тузлу ве тозлу…



Бабанынъ, ананынъ бирден бир къызы.

Не ана, не баба тоймады санъа.

Вакъытсыз сёнди бабанынъ йылдызы.

Але сен асретсин, асретсинъ онъа.



Зулумнынъ хышымы тепретти сени де.

Учь яшлы сабийи айдады сюргюнге.

Рахметли битанънен джоюлдынъ къыркъ дёртте,

Анасыз чекиштин о гъурьбет ильде.



Баяут батагъы,

айванлар ятагъы,

Битанынъ ах-вахы,

тизенинъ козьяшы

Къалдырды гонълюнъде савушмаз яра.

Сюргюнлик ёллары къарадан къара.



Кунь кечти, ай, йыллар… Ананъа къавуштынъ.

Лякин, такъдырнынъ зулумы битмеди.

Огейлик азабы… Эв-эвден авуштынъ.

Ич кимсе сенинъ алынъны бильмеди.



Акъсызлыкъ сёндюрди юрекни, юзюнъни,

Лякин кимсеге ачмадынъ сырынъны.

Сен манъа омюрлик ишандынъ озюнъни.

Берабер йырладыкъ азатлыкъ йырыны.



Дюньянинъ азабын, севгисин кечтик биз,

Сен мени, мен сени къорчалап, сакълап.

Агъладыкъ, къувандыкъ, бильдик тек экимиз.

Эвлятлар осьтюрдик, ниязлап, оплап…



Севимли торунлар саиби олдыкъ биз,

Алтмышкъа, сексенге киргенде экимиз.

Бир ютум сув биле ичмедик айры биз,

Къуванчлы седанен толсун деп, эвимиз.



***

Юреклер далгъалы, санки бир денъиз…



Сен менинм йылдызым, айымсынъ, кунешим.

Сен манъа бахт бердинъ, севги ве аят.

Чолпан-танъ йылдызы тек сенинъ куньдешинъ.

Олурсынъ бульбулим, сен такъсанъ къанат.



Энди мен унутылмаз куньерге къайтам,

Девелер, девирлер кечкенлер анда.

Къайтмасынъ, къайтмасынъ о куньлер деп айтам.

Фелякет корьмесин сен догъгъан Ада.

О къара поездлар кетирди сени де

О бербат, мерхамет бильмеген дияргъа.

Сен баба асрети сакъладынъ коксюнде.

Але даа асретсинъ сен онъа, Диляра…



Диляра, Диляра! Сен нелер корьмединъ!

Зеэрли тиллер де къалмады изинденъ.

Ач олдынъ, токъ олдынъ, тек озюнъ бильдинъ.

Ынджындынъ, яндынъ, агъладынъ гизлиден.



Фидан бир гуль эдинъ мен сени корьгенде.

Але даа ойлесинъ меним гонълюмде.

Бельки агълатты, ынджытты кимерде,

Ахлякъсыз, сербест куньлерим меним де…



Багъшла сен, гузели, багъышлап олсан.

Тизлерим устюнде афу истерим.

Дюньялар устюнде гузеллер толса,

Мен кене, мен кене тек сени северим!



Ольгендже, ольгендже, мен оны сёйлерим!



ЛУГЪАТ:

алевли – пламенный

борю – волк

сюрю – стая, свора

улумакъ – выть

афат – гроза, бедствие

эмель – чаяние, стремление

темель – основание, фундамент

мугъаймакъ – впадать в уныние

дияр – страна, край

танъ – утренняя заря, рассвет

зулум – гнёт, насилие, тирания, жестокость, иго

тепретмек – трясти, колебать

гъурьбет – чужбина, чужак; чужой

иль – страна, край

батакъ – болото, топь, трясина, болотистый

савушмакъ – отходить, успокаиваться

къавушмакъ – соединяться

азап – мука, страдание, мучение, пытка

авушмакъ – перемещаться, переходить (с места на место), переселяться, переезжать

акъсызлыкъ – несправедливость

нияз – мольба, просьба

седа – голос

бербат – уничтоженный, разоренный, скверный

мерхамет – милосердие, сострадание, доброта, благодеяние

ахлякъсыз – безнравственный