Арслан (Леон) Найман-Мырза Кричинский ады къырым халкъынынъ кечмишинен огърашкъан тарихчы ве тедкъикъатчыларгъа яхшы беллидир. Онынъ «Очерки русской политики на окраинах» адлы китабы (Баку. I китап – 1919, II китап – 1920), халкъымызнынъ тарихында энъ дешетли девирлерден бири - чаризм девирини айдынлаткъан къыйметли бир менбадыр.

Бу девир (1783-1917 сс.) чар русиенинъ вахший колониаль сиясети нетиджесинде Къырымнынъ тамыр халкъы ве ярымаданынъ этрафындаки чёллернинъ элиси иджретлеринен беллидир. Амансыз этник темизлев нетиджесинде Къырым ханлыгъында яшагъан тахминен 4 миллион халкътан 1917 сенеси къадар Къырымда тек 200 бинъге якъын миллетдешимиз къалгъан эди.

Бу миллий фелякетимизнинъ себеплерини огренмеге истеген инсан мытлакъа Аслан Кричинскийнинъ эсерини окъумакъ керек.

Арслан Кричинский 1887 сенеси сентябрь 25-те Литвада яшагъан зенгин бир къырымлы къорантасында догъды. Бабасындан Кричинскийлер сюлялеси акъкъында, шанлы эдждатлары акъкъында эшиткен икяелер, онда тарихкъа нисбетен меракъ догъура ве онынъ дюньябакъышына буюк тесир эте. Арслан Вильно ве Смоленскте окъуп, мектепни битирген сонъ, 1907 сенеси Петербург университетининъ укъукъ шубесине окъумагъа кире. Мында Арслан Кричинскийнинъ тешеббюсинен 12 адамдан ибарет къырымлы студентлерининъ джемиети мейдангъа кетириле.

Джемиет азалары тарих боюнджа араштырмалар япып, медений ярыкъландырув ишлерини алып бардылар, миллетдешлерининъ миллий анъыны юксельтмек макъсадынен фааль чалышып башладылар.

Джемиетнинъ китапханесини мейдангъа кетирмек ичюн тюркий халкълары ве ислям динининъ тарихы боюнджа китаплар топланылмасыны Арслан Кричинскийге авале этелер. О, бу вазифеге гъайрет иле янаша ве бу мевзугъа омюр бою садыкъ къала. Бир къач йылдан сонъ топлагъан малюматларны о, «Библиографические материалы по истории татар Польши, Литвы, Белоруссии и Украины» (Петроград. 1917 г.) адлы китапта нешир эте.

1917 сенеси I Къурултай девринде Арслан Кричинский Къырымда булуна. Къурултай мейдангъа кетирген укюметнинъ авалесинен къырым миллий арбий кучьлернинъ тешкилий меселелеринен огъраша, къырым халкъынынъ тарихына аит малюматлар топлай.

Сонъра (1918-1920 сс.) Азербайджан Джумхуриетининъ укюметинде канцелярия мудири вазифесинде чалыша. Шу йыллары о Баку шеэринде озюнинъ мешур «Очерки» китабыны нешир эттире.

1920 сенелерининъ орталарында Арслан Кричинский Полониягъа къайтып келип, Вильно шеэринде къырым миллий музейини мейдангъа кетире, «Рочник татарский» («Татар йыллыгъы») адлы меджмуаны чыкъармагъа башлай.

Арслан Кричинский тарихий материаллар (китап, весикъа фото эльязмалар) топлавына айрыджы дикъкъат айыра эди. Бу макъсаднен о, архив ве китапханелерде чалыша, къырымлар топлу яшагъан койлерге ильмий сеферлер япа, белли тарихчы ве шаркъшынасларнен багъ тута эди.

«Татар йыллыгъы» меджмуасында (1930-нджы сс.) онынъ бир сыра ильмий ве ильмий-полуляр макъалелери басылды.

1939 сенеси сентябрь 1-де Алмания Полониягъа къаршы дженк ачты. Экинджи джиан дженки башланды. Арслан Кричинский шу вакъытта Гдынья шеэринде виляет махкеме реисининъ муавини вазифесинде чалыша эди. Корюмли девлет мемуры гестаподжылар тарафындан тутулды ве 1939 сенеси октябрь 11-де атылды. Иште, буюк тедкъикъатчы, белли джемаат эрбабы ве нашир Арслан Кричинскийнинъ аят ёлу бойле фаджиалы екюнледи.

Халкъымыз бойле буюк бир шахсны, онынъ миллетимиз огърунда япкъан буюк хызметлерини унутмамакъ керек.