Санъат Сарайы чешит байракъларнен ве тюрлю тиллерде язылы шиарларнен безетилъген. Бугунъден башлап, он кунъ девамында мында ве шеэрнинъ дигер кинотеатрлеринде учъ къытъанынъ: Асия, Африка ве Латин Америкасы мемлекетлери кинофестивали башлана. Бу халкъара кинофестивалъ «Тынчлыкъ, социалъ прогресс ве халкъларнынъ азатлыгъы огърунда» шиары алтында кечеджек…

Мен бундан бир къач кунъ эвелъ Санъат Сарайында нумайыш этиледжек фестивалъ филъмлерини бакъмакъ макъсадынен, абонемент дефтерчигини сатын алгъан эдим. Шимди исе, кассанынъ тёпесиндеки «Билетлер сатылды» деген сёзлерни ве бир сюрю билетсиз адамларны корип, озъ-озюмден: «Яхшы ки, эвелъден абонемент сатын алгъаным», дедим. Мен абонементимде косътерилъген сыраны тапып, йигирми биринджи ерге якъынлаштым. Лякин еримде насылдыр бир къадын отургъаныны корип, оны къалдырмагъа гонъюлим бармады. Янашадаки йигирминджи ер бош тургъанындан, анда отурдым. Шу арада: «Аркъадаш! Бу ернинъ саиби вар!» деген эеджанлы сес мени еримден къозгъалмагъа меджбур этти. Мен сес келъген тарафкъа чевирилъдим. Янашамда отургъан йигирми бир – йигирми эки яшларында дюлъбер къыз озюнинъ ири гъамлы козълеринен манъа бакъмакъта.

- Багъышланъыз! - деп, еримде отургъан банаки къадынны къалдырмагъа меджбур олдум. Шу анъ санада Иракъ ве Тюркие киноартистлери пейда олдулар. Олар озълерини залда отургъанларнен таныш эткен сонъ, филъм башланды. Мен бу эки мемлекетнинъ филъмлерини буюк бир меракънен сейир эттим. Филъм биткенинен, залда отургъан юзлернен сейирджилер ерлеринден турып, элъчырптылар. Янымдаки йигирминджи ер аля даа бош тура эди. Анавы къыз исе, насылдыр терен ойларгъа далып, козьлерини санадаки беяз экрангъа тикип къалгъан эди. Онынъ чересини къасевет пердеси къаплап алгъан. Мен, севгилиси келип оламады гъалиба, деп ойландым.

Эртеси куню де, ондан сонъки кунълерде де шу ал текрарланды. Менде бу къызгъа олгъан меракъ эп артты. Алтынджы куню эсалет къыздан эвелъ келип, йигирминджи ерге отурдым ве элимдеки «Кинофестивалъ ёлдашы» журналыны бакъаракъ, сабырсызлыкънен къызны бекледим.

Филъм башланмасына бир къач дакъкъа къалгъанда «Аркъадаш! Бу ернинъ саиби вар!» деген сес мени абдыратты. Мен сертейдим. Бу ер мына энди бир къач кунъден берли бош тура. Къыз исе анда кимсени отуртмай. Тюневин де, бу ерден эсли бир адамны турсатты. Мен онъа бир сёз сёйлемейип, кенди ериме авуштым. Единджи куню акъшам иштен бираз эртедже бошадым. Догъру Санъат Сарайына ёл алдым. Мен келъгенде невбеттеки сеанснынъ башланмасына ярым сааттен зияде вакъыт бар эди. Вакъытны тездже кечирмек макъсадынен экинджи къаттаки буфеттен бир стакан салкъын коктейилъ алып, кошеде чечеклер янында тургъан бош маса башына барып отурдым ве ири джам артындаки къалабалыкъны сейир этип башладым.

«Бу ер бошмы?» деген суалъ мени бираз элеслендирди, чюнки бу сес манъа энди таныш эди. Мен сес эшитилъген тарафкъа бакътым. Къаршымда, элинде мороженое тутып тургъан анавы он докъузынджы ернинъ саиби тура эди. Мен онъа не айтаджагъымны билъмедим. Сонъ, бу къыздан «интикъам» алмакъ фикиринен: «Бу ернинъ саиби бар!» деп, оны отуртмайджакъ олдым. Амма не ичюндир билъмем, башымны силътеп, бу ер боштыр, дегенимни дуймай къалдым. О исе, манъа дикъкъатнен бакъып, скемлеге отурды. Къыз скемлеге ерлешкен сонъ, къаве къашыкъле ашыкъмадан мороженое ашап башлады. Мен исе, дикъкъатымны кене ири джам артына догърулттым. Невбеттеки сеанс битсе керек, залдан адамлар чыкъып башладылар. Бу арада:

- Сизни башта танымадым, - деп банаки къыз сёз къатты.

Мен джиддий бир тавурнен:

- Энди таныгъандырсынъыз, - дедим, онъа козъ къыйыгъындан бакъып.

- Сизни о ерден къалдыргъаныма ынджындынъыз, гъалиба, - деди о бираз сукюнеттен сонъ. – Эгер ынджындынъыз исе, мени багъышланъыз. Чюнки…

О сёзюни битирмеден токъталып къалды. Мен серт бир сесле:

- Дюлъбер къызларнынъ эписи сизинъ киби… - деп онъа бакътым, фикиримни сонъунадже беян этмеге тилим бармады.

Себеби, къызнынъ сия ренкли дюлъбер козълери торланып башлагъан эди…

Арамыздаки сукюнетни чанънынъ сеси болъди. Мен онынъ козълерине бакъмагъа батынамагъанымдан, янымыздаки чечеклерге козъ ташлап:

- Айдынъыз, къалкъайыкъ, филъм башламасына аз вакъыт къалды, - деп аякъкъа котерилъдим.

Биз кенди ерлеримизге барып отурдыкъ. Арадаки йигирминджи ер кене бош къалгъан эди.

О куню акъшам биз, филъм биткен сонъ Сафиназнен экимиз (ады ойле экен) Санъат Сарайындан чыкъып, шеэрнинъ дюлъбер манзаралы сокъагъы бою субетлешип кеттик. О бааръ акъшамы Сафиназ озюнинъ аяты хусуста манъа икяе этти…

- Онунджы сыныфны битирген сонъ, кендим окъугъан мектебимде къалып пионер етекчиси вазифесинде чалышып башладым. Анда, кендимнинъ илъки ве сонъки севгимни расткетирдим…

Бир кунъ мен пионерлер одасында, мектеп талебелеринен япыладжакъ ишлер акъкъында план тизип отургъанда, къапы къакъылды.

Бу ким экен, деп ойландым. Къапы ачылып, босагъада юксек бойлу, кулер юзълю бир яш пейда олду. Онынъ къувурчыкъ, зифт киби сия сачларына, къалын къашлары тюбюнден ойчан бакъкъан козьлерине, денъизджининъки киби кенъ омузларына назар ташлаяракъ, мен эеджан «голюне» далгъанымны биле дуймай къалдым. Назарларымыз чатышты.

- Мерабанъыз, - деп, о босагъадан ичериге атылды.

- Кечинъиз, отурынъыз, - дедим.

О, къапыгъа якъын скемлеге отурып оданы козъден кечире башлады. Мен кенди ишимни девам этмеге урундым, лякин деми не япаяткъанымны унуткъанымдан, шашмалап къалгъан эдим. Шу вакъыт онынъ:

- Сиз озъ зенаатынъызны пек севсенъиз керек, эр шейинъиз ерли-еринде, - деген давушы эшитилъди. – Келинъиз, таныш олайыкъ. Меним адым, Алим.

Биз таныш олдыкъ. Алим мен чалышкъан мектепте амелият кечмеге келъген. Зенааты инглиз тили оджасы. Оджалар одасында кимсе олмагъанындан, тесадюфен мында – пионерлер одасына кирген. Биз тенефюскедже субетлешип отурдыкъ. Алим мектебимизнинъ аятынен меракъланды.

Бу корюшювден сонъ бири-биримизге уръметимиз кунъ сайын артты. Озъарамыз алышып къалдыкъ. О мен яшагъан маалледе бир тувгъанынынъ эвинде ятып тура эди. Мен эр кунъ саба ишке ашыкъам, чюнки Алим мени автобуслар токътагъан ерде беклей. Шай этип, биз ишке берабер къатнай башладыкъ. Раатлыкъ кунълери де бирликте кезинтиге чыкъа эдик. Ниает, бири-биримизге олгъан сайгъы ве урметимиз кет-кете назик бир дуйгъугъа, севгиге чевириле башлады.

Учъ бучукъ ай козъ юмуп ачкъан киби тез кечип кетти. Алимнинъ амелияты битти. Айырылышув дакъкъасы келъди…

Поезд яваш-яваш еринден тепренди. Алимнинъ козълери яшланды. Апансыздан мени къучакълап, кокюсине басты, козьлеримден, янакъларымдан опъти. Мен онъа ич бир тюрлю къаршылыкъ косътермедим. Аксине титреген эллеримнен бойнуна сарылдым. Онынъ кеткенини истемегенимден шай эттимми? Ёкъса къалъбим недендир раатсызлангъанданмы? Эр алда о вакъыт манъа не олгъаныны, кендим де анъламадым… Ниает, о, кетеяткъан вагонларнынъ бирине секирип чыкъты да, элини саллап:

- Сафиназ! Мен мытлакъа къайтып келирим! – деп къычырды.

Поезд энди чокътан гъайып олса да, мен аля даа элимни саллап, Алимнен сагълыкълашмакъта эдим…

Сагълыкълашувдан сонъ чокъ кунълер келип кечтилер. Алимден мектюп артындан мектюп келъди. Мен оларны буюк севги ве къуванчле окъуп, эр бирине къаршылыкъ яза эдим. Онынъ мектюплери севгинен башлай, севгинен бите эди. Кунълернинъ биринде мектебимизнинъ директоры Римма Николаевна шеэрге, маариф болюгине ишнен барып келъмемни риджа этти. Мен бунъа пек къувандым, чюнки Алимнинъ янына кете эдим.

Эртеси куню саба саат секизде шеэрге келъдим. Догъру Алим яшагъан ятакъханеге кеттим. Лякин оны анда тапамадым. Алим мен бармаздан он дакъкъа эвелъси чыкъып кеткен. Институткъа кеткенми ёкъса деп, онынъ аркъадашларындан сорадым. Олар дерс олмагъаныны ве девлет имтианларына азырлангъанларыны сёйледилер. Ничюндир ятакъханедекилерге озюмни танытмагъа истемедим ве ялынъыз: «Мен Алимнинъ сойы олам, бираздан къайтып келирим», дедим. Бир сааттен сонъ кене ятакъханеге бардым. Лякин Алим даа келъмеген. Не япмалы?! Манъа эр бир дакъкъа бир кунъ олып корюне эди. Бойле ойларнен мен Санъат Сарайына келип чыкътым. Афишалардаки языларгъа коре, мында «Почта романы» адлы филъм нумайыш этиледжек. Саатке бакъсам секиз дакъкъадан сеанс башлайджакъ. Озюмдже, филъм саат бирлерде битмек керек, о вакъыткъадже белъки Алим де ятакъханеге къайтып келир деген умютнен киногъа кирдим. Кинотеатрнинъ экинджи къатына котерилъдим… Кешкем ойле япмагъайдым! Деми сиз коктейилъ ичип отургъан чечеклер янындаки стол башында, манъа сыртыны чевирген тарзда, Алим отура. Янашасында исе, дюлъбер бир къыз Алимге меракънен недир, икяе эте. Мороженое ашап, экиси де къуванч иле кулъмекнен бирликте, бири-бирлерине ойле назлы бакъа эдилер ки, санки бир къач сене айырылыкъта олуп, даа шимдичик корюшкенлер. Къыз озюни дюнъяда энъ бахытлы инсан сайгъаныны, онынъ чересинден анъламакъ къыйын дегилъ эди. Мен буны корюп буз-бузладым. Юрегим исе: «Мен де бир вакъытлары сенинъ киби «бахытлы» эдим», деп инълемекте эди…

«Къызым, хастасынъызмы?» деген суалъден сескенип, кендиме келъдим. Этрафкъа бакътым. Мен раатлыкъ багъчасы ичиндеки скемледе отура эдим. Къаршымда исе, сакъалы чаларгъан бир къарт манъа тааджипле бакъмакъта. Санъат Сарайындан не вакъыт ве насыл чыкъып мында келъгеним акъылымда ёкъ эди. Мен, аля даа манъа бакъып тургъан къарткъа:

- Ёкъ, эмдже, бир ерим агъырмай, бираз болдургъаным! – деп, саатыма бакътым ве шу анъ вокзалгъа ашыкътым…

Поезд еринден кочъти. Мен ятакъларнынъ экинджи къатына чыкъып узандым. Яткъанымнен козюм огюнде кене Алимнен анавы къыз джанланды. Окюр-окюр агъладым. Алимнинъ артындан атешлерге де кирмеге азыр эдим. О исе…

Мен о вакъытлары насыл чекишкенимни сизге сёзнен анълатып олмайджам. Алим исе, ардыны кесмей мектюп яза эди. О мектюплер окъулмай ве къаршылыкъсыз къала эдилер.

Кунълернинъ биринде, эдебият оджасынынъ ишке келъмегени себебинден, онынъ ерине бешинджи сыныфкъа дерс кечмеге кирдим. Дерс кечеяткъанда къапы къакъылды. Барып ачтым. Бакъсам, къаршымда Алим тура. Онынъ чырайында тюс къалмагъан.

Мен сыныф къапысыны къапатып, аяткъа чыкътым. Алим къалтыравукъ бир сесле:

- Са-фи-наз! – деп, токъталып къалды, онынъ козълеринде яш пейда олду.

«Тюшюне-тюшюне бундан башкъа айнеджилик тапамагъандыр», деп ойландым.

- Сафиназ энди ёкъ! О ольди! – деп, сыныфкъа кирдим ве къапыны тарс этип къапаттым.

Талебелер тааджипнен манъа тикилип бакътылар. Мен о куню Алимни сонъки кере кореяткъаным акъылыма биле келъмеди. Сыныфта бираз отургъан сонъ, япкъаныма пешман этип, талебелерге вазифе бердим де, Алим даа беклейдир беллеп, сыныфтан чыкътым. Лякин о не къапы янында, не аятта, не де мектеп азбарында – бир ерде ёкъ эди. Оны, автобус токътав ерине кеткендир деп, анда чаптым, лякин анда да корюнмеди. «Алим!» деп, бар сеснен къычырмакъ истедим. Амма, бу фикиримден вазгечип кене мектепке къайтмагъа меджбур олдым. Мен бир тамам рухтан тюшкен эдим. Пионерлер одасына келип аджджы-аджджы агъладым…

Бу вакъидан сонъ арадан эки афта кечер-кечмез пионерлер одасына къарарнен элли яшында адамнен бир къыз кирип келъди. Мен къаршымдаки адамны танымасам да, къызны бир кереден таныдым. Бундан дёрт бучукъ ай эвелъси Санъат Сарайында Алимнен берабер отургъан къыз эди. Лякин шимди бу къыз Алимнинъ къаршысында кулюмсиреп тургъан о бахытлы къызгъа бенъземегенинден, акъылыма ёкъса Алимге бир шей олдумы деген фикир келъди. Къыз исе, къалтыравукъ давушнен селямлашып, кендини Алимнинъ къардашы Шевкъие, янындаки адам исе оларнынъ бабасы – Асан агъа олгъаныны сёйледи.

- Къызым, давран, вакъытымыз пек сыкълет, кетейик! Алим агъыр хаста… - деди Асан агъа.

Бу дешетли сёзлерден отюм патлагъан киби олды. Одадан ёлгъа насыл чыкъкъанымны хатырлап олмайым. Дюмен башында отургъан Асан агъа енгилъ машинаны чабик суръатнен айдады. Эвге тез-тез бармагъа ашыкъа эди. Бир талай вакъыт кечкен сонъ, Шевкъие манъа насылдыр бир конверт узатты. Титреген эллеримнен конвертни алдым. Андаки языларны корип, мектюп Алимден олгъаныны анъладым.

«Мераба, Сафиназ! – деп башлагъан эди о. – Билъмейим, бу мектюп сенинъ назик эллеринъе тиерми? Сенинъ денъиз киби терен ве дюлъбер козълеринъ меним юрек сырларымны анълаткъан сатырларымны корерлерми?! Билъмейим, фикирлеримни, тюшюнджелеримни, арзуларымны сенинъ юрегинъе синъдирип, эеджанландырып, бутюн севдалыларгъа ве севдасызларгъа дюнъядаки энъ дюлъбер, энъ назик, мераметли ве къувветли дуйгъу ёлу – севги ёлуны думанлы геджеде мешъалъ киби айдынлатыджы аджаип атешни алевлендирип олурыммы экен!..» Мен мектюпни сонъунадже окъуп оламадым, чюнки эллерим къалтырап, козълериме думан чёкти…

Ниает, машина бир эвнинъ янына келип токътады. Азбарда шамата къопты. Мен кечиккенимни анъладым. Эм, акъикъатен, апансыздан туткъан юрек хасталыгъы Алимимни бу дюнъядан алып кеткен. Мен онынъ джеседи янына баргъанда манъа санки о шимди еринден атылып тураджакъ, козълеримден, янакъларымдан опеджек киби келъди… Юрегим алевленип янмакъта эди. Сонъ о яныкъ алеви, юрегимни насылдыр къызгъын бир челикке чевирген киби олды. Козълерим исе, юрек яныгъынынъ араретинден къурып къалса керек, бир тамчы козъяшкъа мухтадж оларакъ, къаршыда яткъан Алимден имдат сорамакъта эдилер…

Сафиназ эшитилир-эшитилъмез бир сесле агъламагъа башлады. Инсан бойле вакъытта тойып-тойып агъласа, бираз енгиллеше дейлер. Шунынъ ичюн шимди Сафиназны кенди алына къалдырдым. О бираздан озюне келип, икяесини шойле битирди:

- Бу вакъиадан сонъ арадан беш йыл кечти. Лякин мен бугунедже Алимнинъ хатиресинен яшап келъмектем. Башкъалары ичюн Алимим ольген олса да, меним ичюн о аля даа яшай. Эм эр вакъыт яшайджакъ. Мен не ерге бармайым, не ерде олмайым – Алимим даима меннен ола. Театрге олсун, киногъа олсун Алимге де янымдан бир билет алам…

Сафиназ озюнинъ къара ренкли сумкачыгъыны ачты да, андан эки абонемент дефтерчиги чыкъарып манъа узатты. Абонементлерде он докъуз ве йигирминджи ерлер косътерилъген. Оларнынъ биринде, козюме ресим илишти. Бу Алимнинъ ресими эди.

- Сизни о ерден турсаткъанымнынъ себебини энди анълагъандырсынъыз, - деди Сафиназ.

Мен исе, Сафиназнынъ бойле саф севгисини корюп, бу къызнынъ къаршысында тиз чёкмеге, онъа седжде этмеге азыр эдим…

Энди кеч маалъ олгъанындан, Сафиназгъа оны озгъармакъ истегенимни сёйледим. Лякин о буны ред этерек:

- Сагъ олунъыз, Заур, - деди незакетнен. – Мен якъын ерде яшайым.

Бу арада автобус келип токътагъанындан, мен онъа артыкъ ич бир шей сёйлеп олмадым. Сафиназ аджеле суретте сагълыкълашты да, энди ёнемекте олгъан автобускъа чапып минди. Мен, автобус козьден гъайып олгъандже, онынъ артындан бакъып къалдым…