Акъшам. Сукюнет яваш-яваш шеэрни сарып алмакъта. Кенъ сокъакътан орта бойлу, сия сачлы, джинси штан ве къыскъа енъли кольмек кийген бир йигит насылдыр ойларгъа далып кетмекте. Бирден, недендир абдырагъан киби олды. Токъталып, джеблерини къарыштырды. Андан дёрт дане бирер капик чыкъарды. Оларны коръген сонъ тынчланды ве эр вакъыттаки киби бир сигар якъып, ёлуны кене девам этти.

О, сокъакъны айдынлаткъан электрик чыракъларгъа, арада-сырада вызле келип кечкен трамвай, троллейбус, енгиль машиналаргъа назар ташлай. Ёлнынъ кенарындаки юксек биналаргъа козълерини тике. Тааджиплене, чюнки даа якъын кечмиште бу ерлерден тек бир машина сыгъаджакъ тар сокъакъчыкълар, балчыкъ эвчиклер тура эди. Энди исе… «Аджеба, инсаннынъ элинден кельмеген шей бармы экен? – деп, озъ-озюне суаль берди. – Инсаннынъ элинден эр шей келе! – деген хулясагъа кельди о. – Инсан бутюн шейлерге чаре тапа бильген улу заттыр!»

Йигит кечкен алтмышынджы йылларны козъ огюне кетирмеге тырышты. Сонъ, оны шимдики сексенинджи сенелер иле къияс этмек истеди. Бойле тенъештирюв ошуна кетсе керек ки, кулюмсиреди ве: «Омюр муреккеп, амма пек меракълы, - деп тюшюнди. – Асырлар девамында дюнъяда нидже-нидже адиселер, денъишювлер олду! Амма дюнъя, там манада кене шу дюнъя!.. Аджеба, шу дюнъядан эсабыны кимсе бильмеген нидже-нидже затлар келип кечкендир! Оларнынъ эписи Инсан деген екяне ад иле яшадылар. Инсанны бири-биринден тек девир айырды этип кельди. Девирни исе, инсаннынъ озю яратты. Озюнинъ эр шейге къабилиетли акъыл, фикир, ирадесиле янъы-янъы девирлерни мейдангъа кетирди. Янъы девир иле бирликте эр шей янъылаштырылды. Меселя, тар ве къаранлыкъ сокъакъчыкълар, алчачыкъ эвчиклер ерине мына бойле кенъ эм де ярыкъ сокъакълар ве джадделер, коклерге котерильген дюльбер биналар къурулды. Чешит янъы машиналар, самолётлар, ракеталар пейда олду. Буларнынъ эписини улу зат – Инсан адамлар ичюн, халкъ ичюн, несиль ичюн яратты!..»

Йигит: «Я сен инсан оларакъ халкъынъа, келеджек несильге насыл бир файдалы ишлер яптынъ? – деген суальге келип токъталды. – Сен бу акъта тюшюндинъми? Бундан сонъки несиль сени – Инсанны уръмет ве севгиле анъгъаныны истесенъ, давран – гъафлет къалма, онынъ ичюн керекли – файдалы иш япып етиштир. Астрономлар, инсан омюри козъ юмуп ачмакъ къадар», дейлер…».

Йигитнинъ ойларыны янына вызле келип токътагъан енгиль машинанынъ тасырдысы болъди. Олар эки ёлнынъ чатышувында расткелишкен эдилер.

- Эй, севда! – деп къычырды череси ап-акъ кесильген думен башындаки адам. – Севимлинъ сенден, ёкъсам сен севимлинъден тёнюлъдинъ?!

- Ёкъ, эмдже, севимлимден безмедим, - деди йигит первасызлыкъле. – Аксине, мен шимди анда, онынъ янына кетем!

Айдавджы, кечь маальде йигитнинъ «анда кетем» сёзлерини эшитип, оны саргъуш беллесе керек:

- Керчектен «анда» кетеджек эдинъ, лякин частынъ бар экен! – деди де, машинасыны еринден кочюрди.

«Эбет, айдавджынынъ сёзлеринде акъикъат бар, - деп тюшюнди йигит. – Амма эки ёлнынъ чатышувында машинаны бойле вызле айдамакъ олурмы!..»

Йигит бу хаялларнен ёлнынъ о бир тарафына кечип, телефон автоматына янашты. Телефонны ильмегинден алып, къулагъына кетирди. Онынъ чалышкъанына эмин олгъан сонъ, джебинден эки дане бирер капик чыкъарды да, деликчикке арды-сыра быракъты. Ишарет пармагъы иле озюне керек ракъамларны айландырды. О тарафтан: «Алло!» деген таныш сес эшитильди. Йигит эеджанланды, бираз сусып къалды. Сонъ, озюни эльге алып: «Севджиан, селям алейкум!» деди. Эр вакъыттаки киби, узакътан: «Яхшысынъызмы?!» деген эеджанлы сес янъгъырады. О сес йигитнинъ бахтына бахт, къуванчына къуванч къошып, онынъ кейф-эфкярыны даа зияде джоштурды.

Олар телефондан баягъы вакъыткъадже субетлештилер. Сонъ бири-бирине хайырлы геджелер истеп, сагълыкълаштылар. Йигит артына – эвине тараф ёл алды. Одасына котеринъки рух иле келип кирди ве деръаль тёшегине узанды. Козъ къапакълары агъырлашты. Къулагъында исе, севимлисининъ сеси аля даа янъгъырамакъта эди. Зеининде Севджианнынъ дюльбер череси джанланды…

Севджиан! Мен о куню саба пек кеч уяндым. Эр вакъыттаки киби козълеримни ачмадан, бугунъ япыладжакъ ишлеримни акълен планлаштырдым. Эвеля ювунмакъ, тыраш олмакъ, бир фильджан къаймакълы къаве ичмек, сонъ… Шу эснада къулагъыма насылдыр сеслер чалынды. «Бу адамлар бизим эвде не япалар?» деп, тааджипленген арада, къайдандыр: «Говорит Симферополь!» деген къадын сеси янъгъырады. Демек, даа уянмагъаным, тюш корем, деп белледим. Бакъсам, бам-башкъа одада ятам. Башым уджунда, перделери эки тарафкъа чекильген пенджереде репродуктор. Пенджере артындаки сокъакътан исе, енгильдже кийинген эрлер, къадынлар, генчлер къайдадыр ашыкъалар. Сонъ, сагъ тарафыма чевирилип, башкъа бир ири пенджеренинъ пердесини азачыкъ котергенимле… Къаршымда къоджаман сув пейда олды. Дерсинъ о шимди мени эв иле берабер сюрип кечеджек. Башым айланды. Тюшюмдеми ёкъсам айыныгъымдамы деп, элимле козълерими окъаладым… Ниает, кендиме кельдим. «Я сен мында гедже келип тюшкен эдинъ де! – дедим эеджаннен озъ-озюме. – Ёрулгъанынъдан пек къатты юкълагъансынъ! Эбет, дёрт саатке якъын самолётта учмакъ, бир къач саат де аэропорттан ялы боюндаки бу койге келип чыкъмакъ къолай шей дегиль…».

Мен тёшектен аджеле къалкъып, азбаргъа чыкътым. Азбар кенарындаки чешменинъ буз киби салкъын сувунда ювундым. Элиме юзъбез алып сюртюнгенде, аятта эвнинъ шорбаджысы – къарарле етмиш яшларында Кондрат деде пейда олды. Селям-келямдан сонъ, юзъбезни онынъ элине туттырдым: «Мен шимди!» деп, азбар къапычыкътан къоджаман сувгъа – денъизге тараф чаптым.

Бир аньде ялыгъа етип кельдим. Бар сесимле:

деп къычырдым да, озюмни далгъаларнынъ къучагъына аттым. Далгъалар иле не къадар курешкенимни, ойнагъанымны бильмейим.

Такъатым биткен сонъ, оларнынъ – далгъаларнынъ ярдымы иле саильге ялдап чыкътым. Мына шу аньде козюме, беяз чаршаф устюнде кокюсини ашагъы эндирип яткъан къара козълюкли бир къыз илишти. О, не ичюндир бильмем, манъа бакъып эшкъ иле кульмекте эди… Иште о къыз сен эдинъ, Севджиан! Сенинъ кунештен сиярып башлагъан дюльбер бичимли эндамынъ, эки къалкъан киби кокюслик артындан ярысы корюнип тургъан ап-акъ кокюсинъ, сия сачларынъ, гъондже дудакъларынъ арасындаки инджи тишлеринъ мени элеслендирди. Лякин, кендими къолгъа алдым да, сертликле: «Неге кулесинъиз, ёкъса цирк артистини кординъиз!» дедим санъа ве козюм тесадюфен устюмдеки сып-сылакъ штаныма тюшти… Мегер, денъизге штаннен киргеним. О вакъыт мен де санъа къошулып кульдим. Сонъ, къара козълюгинъни чыкъарып, менден: «Андан кельдинъиз?» деп сорадынъ. Мен берген суалинъе джевапланып, сенинъ сим-сия козълеринъе бакъып къалдым. О козълер мени мефтюн эттилер. Манъа сенинъ козълеринъ устюнде насылдыр гъамлы бир «перде» чекильген киби корюльди. Бу «перде» сен кульгенде даа зияде сезиле эди…

Севджиан, о танышлыкътан сонъ биз эр ерде берабер олдыкъ. Сувдагъ, Багъчасарай, Къарасувбазар, Алушта, Мисхор… - эр ерге, кезинтиге берабер чыкътыкъ. Хатиринъдеми, гемиден тюшип, Сувдагъ къалесине чыкътыкъ ве андан къадимий Сувдагъны ве Перчем дагъыны, Айпетриден исе, къоджаман Яйляны, орманларны, уджю-буджагъы корюнмеген денъизни сейир эткен эдик. Севджиан, кунълерден биринде чантамызгъа эрзакъ толдурып, денъиз кенарындаки юксек къая – Чобанкъулеге чыкъкъанымыз акъылындамы? Манъа шу этрафтаки бутюн дюльберлик сенинъ козълеринъде акс олунгъан киби сезильди. Сени саргъушлар киби къучакъладым, охшап башладым. Амма… Бир кереден сескендим. Мени: «Эгер де кендими бу гъонджеге нисбетен сербест тутсам, онынъ япракъчыкълары солар ве айретлендириджи тазелиги гъайип олур!» деген къоркъу сарып алгъан эди. Мен бу гульнинъ дюльберлиги мувакъкъат дегиль де, эбедий олгъанындан о вакъыт даа хаберим ёкъ эди!..

Севджиан, ниает, бизим айырылышув вакъытымыз да етип кельген эди. Сен учкъан самолёт кокте гъайып олгъан сонъ, манъа берабер кечирген о бахытлы кунълеримиз бир тюш олып корюнди. Энди сенсиз омюрни тасавур этип оламайджагъымны бутюн барлыгъымле сездим! Бундан сонъ чокъкъа сюрмеди, мен де сенинъ артынъдан учтым. Санъа денъиз боюндан мисгъамбер къокъулы чечеклер алып кельген эдим. Шунынъ ичюн аэропортта самолёттан тюшкенимле, санъа телефон яптым. Эвде олмасанъ керек, кимсе джевапланмады. Сонъ, мында биринджи корюшкенде, санъа чечеклерни такъдим эттим. Чечеклерни элинъе алгъанынъле черенъде ойле бир къуванч аляметлери асыл олды ки, сенинъ къувангъанынъны корип, кендими дюнъяда энъ быхытлы инсан сайгъан эдим. Сен буны о вакъыт сездинъми-ёкъмы, бильмейим. Меним Севджианым, сен аятымнынъ тюкенмез чокърагъысынъ! Къальбим эп санъа ынтыла…

- Меним Шаиним! – деп Севджиан йигитнинъ сёзюни больди де, явлугъы иле козъяшларыны сильди. – Билесинъми, мен сени насыл…

Шу анъ, Шаин козюни ачты… Бакъса, босагъада беяз халатлы эки адам тура. Олардан бириси Шаинге:

- Сиз чагъырдынъызмы? Хаста не ерде? – деп, суаль берди.

Шаин тек энди озюне келип, демин тюш коръгенини анълады. Беяз халатлылар исе, янълышып онынъ къапысыны такъылдаткъанлар. «Аджеле ярдым» машинасыны къомшусы чагъырткъан экен.

Шаин одасына къайтып кирди. Саатке бакъты. Саат бешни кече. Саба олаята. О, тюшюнинъ девамыны коръмек ичюн текрар тёшегине узанды. Лякин баягъы маальгедже юкълап оламады. Онынъ башында Севджианнынъ: «Билесинъми, мен сени насыл…» деген сёзлери янъгъырай эди. Тааджип шей! – деп тюшюнди о, бир тарафындан дигерине чевирилип. – Аджеба, Севджиан не демек истеди де, сёйлеп етиштирмеди? Бельки о да манъа озюнинъ юрек сырларыны айтмакъ истегендир!..»

Шаин иште бойле хаяллар иле кене юкъугъа кеткенини дуймай къалды. Амма о тюшюнинъ девамыны корьдими-ёкъмы, шимдилик бу ал бизге къаранлыкъ…