Vetannıñ er köşesi

Öz evlâdını bekley.

Quruğan er çeşmesi

"Kel maña!" – dep destekley.

Çoqtan berli sağınam…

Ya sen qayerde qaldıñ?

Daima seni añam,

Sen ise oyğa daldıñ.

Ekilenme, Yurtqa qayt –

Temiz onıñ avası.

"Men qırımım!" – dep, sen ayt,

Bitsin Qırım davası!

Etraf mania toldu –

Suvğv bile dalmağa,

Biz içün yasaq oldu

Atta nefes almağa.

Bular çare tapalmay

Bizni ğayıp etmege.

Nelerni bizge yapmay

Başımızğa yetmege?!

Boysunmay, dağılmasaq –

Qırımnı terk eterler,

Olarğa qatılmasaq,

Başlarına yeterler.

Bizlerge toqunmasın –

Biz Qırımnıñ tamırı!

Evimizge soqulmasın –

Biter halqım sabırı!

İster edim, milletimniñ dagılmayıp birleşkenin,

Aziz-Vetan topragında, bir qalmayıp, yerleşkenin.

Bir yaqadan baş çıqarıp, Vetan içün küreşkenin,

Ecdadınıñ Yurdunda serbestlikke irişkenin!

Bir-birinen, utanmayıp, öz tilinde lafetkenin,

Qartlarımız seçken yoldan gençlerimiz ketkenin.

Areketni devam etip, maqsadına yetkenin,

Er bir tutqan küreşimiz neticeli bitkenin!

Begenmem iç, savap iş dep, günâhlarğa batqannı,

Halq gayesin red eterek, ep kenarga atqannı,

Menim evim kenarda dep, ayaq sozıp yatqannı,

Halq küreşin usulını, duşmanına satqannı.

Pek isteyim, yurdumızda milletimniñ artqanın,

İstemeyim zr kes özün arabasın tartqanın...

Begenirim milletine eyi işler yapqannı

Öz halqınen paylaşqanın, elâllıqnen tapqannı.

İster edim, halqımıznıñ, biz - qırımmız - degenin,

Doğru yolnı terk ztmeyip, neticege kelgenin.

Kökte "uçqan" semetdeşni yerge, elbet, engenin,

Avam halqnı dogru yölga qaytmasını bilgenin...

Arzılayım milletimniñ ayaqqa tez turganın,

Qırım adlı Vetanında milliy devlet qurganın.

Qarşısına duşman çıqsa, onı deral ürganın!

İstemeyim bazı-biri yolun çetke bürganın.

İstemem men, icadımda boşluq ara olğanın,

Zsli-başlı icatkârnıñ sararganın-solganın.

Pek isteyim, kelecekte çoq icatkâr dogganın,

İç istemem bazı şahslar kelecekni boğganın!..

Qırım, menim Vetanımsıñ,

Qırım - menim milletim!

Qırım, menim ayatımsıñ,

Qırım - menim devletim!

Vetan, saña men bağlandım,

Asla senden ayrılmam.

Vetan, sençün çoq yalvardım,

Endi ise, yalvarmam.

Bir deñiziñ seniñ Qara,

Azaq deñiz - digeri.

Avdet oldum Vetanıma,

Yol aramam men keri.

Bir tarafıñ yüksek daplar.

Digeride tüzemlik.

Bir tarafıñ bağça-bağlar,

O misilsiz güzellik!

Qırım, seni pek severim.

İç de senden vazgeçmem.

Seni daim qorçalarım,

Kelmeşekke men bermem!

Seniñ içün devam ete

Milletimniñ küreşi!

Qısmet olsa, dogar, elbet,

Serbest Qırım küneşi!

Baqsañ közler qamaşır,

Özarası sırlaşır,

Ciddiy sözle añlaşır,

Dülber qırım qızları.

Olsa bile adiy berber,

Ya da aytuvlı reber,

Şübesiz, epsi çeber,

Namlı qırım qızları!

Biri-birinden dülber,

Vatannı candan sever,

Milletçün canını berer,

Bizim qırım qızları!

Kiyingen, milliy fesli,

Mulâyim nazik sesli,

İstemey olmağa esli,

Güzel qırım qızları!

Zeytün kibi közleri,

Baldan tatlı sözleri,

Tebessümli yüzleri,

Nazlı qırım qızları!

Bergen sözünden qaytmaz,

Tüşünmeyip laf aytmaz,

İç bir vaqıt qopaymaz,

Bizim kırım qızları!

Öşekçilik iç yapmaz,

Ar-namusını satmaz,

Öz halqından ayrılmaz,

Şanlı qırım qızları!

Qırım adlı vatanımda,

Qırım olıp men dogdum.

Sürgünlikniñ devamında

Milletperver men oldum.

Çünki menim damarımda,

Taverlerniñ qanı bar!

Menim yürek-bagırımda,

Ecdatlarnıñ ruhu bar!..

Eminim men, bir kün, ille,

Müsbet qarar alınır.

Milletimiz bu dünyada,

Qırım diye tanılır!

Bütün halqlar arasında çoq horlanğan şu millet,

Kelmeşekler tarafından ep taptalğan bu Vetan!

Yüz yıllarnen yaşap kelgen, bugün qayda o devlet?

Aqsızlıqtan qurtar bizni, yalvaramız, Yaratan!

Eki yüz yıl bundan evel, Ana-Yurtun aldırgan,

Adın cöygan şu milletke belki seniñ ğazabıñ!..

Vetanını millet degil, ayrı şahslar qaldırgan...

Qabaatsız halqım çeke, seniñ ceza-azabıñ!..

Biri berir, dep qollarnı qavuştırıp otursaq,

Beklemeñiz, kimse bizge devletçilik qaytarmaz!

Lâkin, eger on biñlernen meydanlarda toplansaq...

Akimiyet halkqa qarşı, bir kimseni ıstırmaz...

Kelmeşekper niyetlerin bizler, deral bileyik,

Areketni, yolnı seçip, kerek devam ztmege...

Birlik olıp, neticege şek-şübesiz keleyik,

Zarur olsa, Vetan içün, şeit olıp ketmege!..

Vetanımız - Qırım adın, milletnen biz baglayıq,

Çünki bizler Ana-Yurtnıñ asıl – tamır halqımız.

"Tatar" adı bizge - lagap, onı yahşı añpayıq,

Yaş nesilge qırım adın añlatmaga aqlımız!

Devletçilik mıtlaq kerek, onı elde etermiz,

Deste-deste vesiqalar, kerek olsa, toplarmız.

Adaletli şu maqsadqa şek-şübesiz yetermiz.

Yelpiregen Kök Bayraqnı qolda qaviy tutarmız!

Milletimiz qırım adınen tanılsa,

Ecdatlar da dua ile añılsa,

Yurtumızda yañı ayat başlarmız,

Yaş nesilge milliy duygu aşlarmız.

Yurtumıznıñ qapuları açılır,

Quçaq kerip, qarşılar o, milletin.

Asret halqı Qırımına yayılır...

Tikpenmekçün kendi milliy devletin.

Qorçalarmız aziz ana tilini,

Basqıncıga taptatmaz halq ilini.

Gece-kündüz çalışırmız Vetanda,

Saip olıp şu muqaddes Mekânda.

Topragımız temizlenir pislikten,

Eski adlar yer-yerine qoyulır...

Niyetlerge irişilse birpiknen, -

Yurtumızda, milliy devlet qurulır!

Eki deñiz arasında

Bizim Qırım yerleşken.

Dedelermiz "qırımmız" dep,

Millet olıp birleşken.

Yabancılar-kelmeşekler

Milliy işke kirişken,

Ad yerine lağap taqıp,

Maqsdına irişken.

Yeter artıq, lağap olğan

"Tatar" adın taşlayıq.

Qırım qızı, qırım öglu

Sözlerinen yaşayıq.

Sürgünlikten-ijretlikten

Vetanğa biz qaytayıq,

Vetan - Qırım, millet - qırım,

Dep daima aytayıq.

Biz "kırımmız" degenimizçün

Tuz sepeler tilimizge,

Qaytıp kelmek istemezler

Qırım adlı ilimizge.

Bir kün olar, qısmet etse,

Vetanına kaytarlar,

Eşi-dostu, milletine

Qaytqan soñ, ne aytırlar?

Evelleri ecdatlarmız

Qırım olıp yaşağan.

Nesillerniñ yüregine

Qırım sözün aşlagan.

Lağap ölgan "tatar" sözü

Nesillerge yetmesin.

Qırım adlı milletimiz

Ğayıp olıp ketmesin!

Bu dünyada çoq yaşadım,

Yaqınlaşam seksenge.

On yaşımdan iş başladım,

Odun yüklep eñseme…

Milletime ğurbet ilde

Zarur edi mearet.

Yat ilinde – sürgünlikte,

Peyda oldu cesaret.

O devirni eslesem –

Satqın edi adımız.

Adım – qırım, velâkin

"Tatarlaşqan" añımız.

"Tatarlıqqa" çare tapmay,

Ne aytmasın bilmeymiz.

Muhalifni tenqid yapmay –

Efsanesin diñleymiz…

İşte, olar "tatar" deyler,

Tamır – qırım milletke.

Qırım adın beñzeteler, –

Tenindeki illetke.

Endi çoqtan vaqıt keldi

Tiklemekçün adımıznı.

Biz – qırımmız, cian bildi

Ep çoqlaşqan sayımıznı.

Devletçilik bizde yoq –

Mıtlaq elde etermiz.

Çünki buña delil çoq –

Niyetlerge yetermiz.

Ana-Qırım – Vetanımız:

Bizler kimmiz – añlata.

Tatarlaşqan unsur ise,

Şu Vetannı añlata.

Qırım sözün atarım - dep,

Ortalıqnı sen yıqma.

Qırım degil, tatarım -dep,

Ana-Yurtnı ıncıtma!

Yer yüzünde milletler çoq,

Er kes yaşay adınen,

Faqat bizim adımız yoq,

Biz yaşaymız lagapnen.

Lâkin bizim Vetanımız

Yalan dünya cenneti.

Yaşamağa biz aqlımız-

Olıp qırım milleti!

Çünki bizim ecdadımız,

Mında atqan tamırın...

Bizge miras qadırğan –

Candan sevgen Qırımın!

Men de sevem İlimizni,

Çünki Qırım ğururım!

İç yoq etmem tilimizni –

Qırım öglu, qırımım!

Şu sebepten küreşimiz

Devam etsin birlikte.

Yapılacaq er işimiz,

Becerilsin ürlikte!

Ep zıtlaşıp dağılmayıq,

Adımız qırım olsun!

Em de iç de yañılmayıq,

Qırım bizimki olsun!

Sağ oluñız, qandaşlar,

Sizden ğayet memnünim!

Ğayemizge, safdaşlar,

İrişirmiz - zminim!

Şu sebeple küreşke,

Davet etsek gençlerni.

G'yençlik azır yeñişke, -

Birleştirip küçlerni!..

İşte, biz de turmamız

Qavuştırıp qollarnı...

Kenarğa biz burmamız,

Milliy küreş yollarnı.

Küreşimiz devam eter,

Tiklengece milliy devlet!

Kök Bayraqnı yelpiretir

Bizim tamır qırım millet!

Soñra halqım öz Yurtunda

Nefesin bol alacaq!

Ecdadınıñ toprağında

Ebediyen yaşaycaq!

Qırımda hanlıqnı çoq yıllar qurğan,

Vetançün küreşke qart-yaşı turgan,

Yurtunı qorçalap, duşmannı ürgan.

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Qırımda tamır halq - qırım milleti,

Qırımdan başqa yoq onıñ devleti,

Bizlerge miras ecdatlar Cenneti,

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Şimalde sıñırsız qulan çölleri,

Büllürsuv özenler, teren gölleri,

Yol boyu yerleşken dülber köyleri,

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Dünyaca bellidir altınbaş boğdayı,

Çıtırman çalılıq, deresi, togayı,

Bir millet Qırımnıñ tatı-noğayı,

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Qayalar artında sürülgen toprağı,

Daglarda yaylalar, qoylarnıñ otlağı,

Dertlerge dermandır bagçası-bagı,

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Çayırlar, bayırlar - dedeler qırı,

Salqın suv çoqraqta - qızlarnıñ yırı,

Ecdatlar nesilge qaldırgan sırı...

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Qaraçöl, Belbekte saçılğan bostanı,

Şifalı otları tursatqan hastanı,

Ateşke atılgan halqımnıñ destanı...

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Deñizniñ dalgası yalığa ura,

Qarşıda qadimiy Çatırdağ tura,

Özüni taptatmay, yollarnı bura –

Bu Qırım bizimdir - qırımlar Vetanı!

Bu dünyaga insan kele –

Sınavlardan keçmege...

Ömür bitip, bir kün öle,

Qabir azabın çekmege…

* * *

Men de dogdım ülkemizniñ

Yuqarı Başı köyünde.

Biñ doquz yüz otuz dörtniñ

Mart yigirmi birinde.

Çoq yazıq ki, on yaşımda,

"Satqın" oldı lağabım.

Eşelon bekley qarşımda, -

Ep qozğala, ğadabım!

Taqdirim ne olacağın

Bilmezdim o devirde.

Közlerim yaş tolacagın,

Sezdim sürgün yerlerde.

Sürgünlikte unutmadım,

Aziz Vetan toprağın.

Aqılımdan çıqarmadım,

Köyümniñ özen, çoqrağın.

Avdetten soñ, öz yurtumda

Adım atıp, men kezem.

Ögümde ve artımda

Kelmeşek nefesin sezem.

Lâkin vaqıt kelgende,

Kelmeşek ille qaytacaq.

Qırımnı terk etkende,

Belki "sağ ol", aytacaq?!

Ebediyen devletimiz –

Qırım adın taşıycaq.

Adı - qırım, milletimiz, -

Öz Yurtunda yaşaycaq.

Dünyanı dolanıp tapmadım bir yerden,

Vetanım Qırımday dülber mekân-il.

Tillerni ögrendim, sevindim yürekten,

Ana-tilinden güzel, yoq eken bir til...

O tilniñ bugün biz yetmeymiz qadrine,

Dersiñ ki, milletim öz tilin unutqan...

Rusça laf etken qırımca yerine,

Biñ peşman olıp, qan ağlaycaq - qan!..

Ökürip ağlaycaq, başını bağlap,

Babasın teninden çıqqanda can.

Fiğan qoparıp, rusça taqmaqlap...

Öz tilin bilmegen, qan aglaycaq - qan!..

Vetanga qaytqan soñ terk etip keçmişni,

Tilini begenmeyip, kenarga atqan.

Bu qart da til bilmey, keçse de yetmişni,

Yañılğanım dep, qan aglaycaq - qan!..

Milletim "tatar" dep, bazı-bir insanlar,

"Milliy azlıqqa! Halqını qoşqan"...

Olarnen bizlerni bir etken zatlar,

Siz degil, millet qan ağpaycaq - qan!..

Esiñni topla, iş körip birliknen,

Sen, tamır halqım, yuquñdan uyan!..

Aks-alda bizlerni añıp nefretnen,

Kelecek nesil, qan aglaycaq - qan!..

Ecdadından örnek algan,

Usulından faydalangan,

Dünya boylap deşet salgan,

Bizim qırım yigitleri!

Basqıncıga atın bürgan,

Yeñmek içün onı ürgan,

Yıqılganda qanğıp turgan,

Bizim qırım yigitleri!

İç kimsege boysunmagan,

Uruşlarda boldurmağan,

Boldursa da, duydurmagan,

Bizim qırım yigitleri!

Nafile yerde atlanmagan,

Qorqıp-pısıp saqlanmagan,

Afu sorap aqlanmağan,

Bizim qırım yigitleri!

Gece-kündüz çapqalagan,

Taşnı sıqsa, parçalagan,

Öz milletin qorçalagan,

Bizim kırım yigitleri!

Avdet içün hızmet etken,

Safdaşlarğa çapıp yetken,

Vetan içün qurban ketken,

Bizim qırım yigitleri!

Yarışlarda üstün çıqqan,

Raqibiniñ belin sıqqan,

Fırlandırıp yergö yıkqan,

Bizim kırım yigitleri!

Devletçilik alın elge,

Alla quvet bersin belge,

Saip oluñ sizler İlge,

Cesür qırım yigitleri!

Bugün kene hatırlayım

Qırq dörtniñ mayıs ayın,

Gece-kündüz tekrarlayım,

Keçken yıllar sayısın.

Yarı gece, tañ atmazdan

Asker tüfek tikledi...

Sebebini añlatmazdan

Vagonlarğa yükledi.

Ana-bala, em de qartlar

Qabaatsız oldı "satqın".

Sürgünlikke oğrattılar

Bir qaldırmay qırım halqın.

Boşap qalgan evimizge

Kelip kirgen insafsız.

Bugün ise yüzümizge –

"Ponayehali" - dey, imansız.

Nice yıllar keçip-ketti,

Daa qaç yıl keçecek...

Bu aqsızlıq canğa yetti,

Onı kimler çezecek?!

Elbet, bizler çezecekmiz,

Aqıl-idrak yolunen.

Devletni de qaytarırmız –

Tutıp alğan qolunen!

Yigirmi yıl bundan evel

Halq atlandı Vetanğa.

Öz yurtunda qurıp temel,

Belli oldı cianga!

Bu siltemge edi sebep –

TASSnıñ qaba yalanı.

Qırımlarnı zp "satqın", - dep,

Payın aldı - davanı.

O devirde Qızıl Meydan –

Balqurt-yuva, qaynadı...

TseKa şaştı, bilmey qaydan

Halq bu küçni topladı.

Bizge qarşı iftiranı

Tökip, belley öldürdi.

Lâkin kördi zararını –

Bar dünyanı küldürdi...

Şu sebepten devam ete

Adaletçün halq küreşi.

Öz şavlesin sepse yete

Bizge Vatan küneşi!

Halqnıñ cesür yigit-qızı,

SSSRni sarsıttı,

Moskvada da qaldı izi,

Ruhu imper qırmızın.

Biñ gizleseñ, — adıñ qırım!

Tatarım – dep, yañılma.

Vetanıñ da, şeksiz, Qırım –

"Tatar" olıp añılma...

İç unutma – adıñ qırım!

Bu adıña atılma.

Vetanıñnen bağlı ömrüñ,

Tatarlıqqa qatılma...

Er bir millet topragında

Yurt adınen adlana.

Bizim millet oz Yurtunda

Kelmeşekke aylana...

Tatarlıqtan toqtamasaq,

Yurtumıznı satarlar.

Esimizni toplamasaq,

Yatlar bizni yutarlar.

Ey, milletim, inatlanma –

Temiz tut vicdanıñnı.

Lağapqa sen iç aldanma,

Qullan qırım adıñnı!

Baqıñ kene, rusiyeli şovinist

Qırımlarnıñ episini aqsımlay...

Aqaretnen, bögaz kerip, o faşist,

Halqımıznı parça-kesek taqsımlay...

"Haytarma"da akiqatnı begenmeyip,

Topuz kibi, açuvından patlaycaq.

Mühbirlerniñ suallerin diñlemeyip,

Çare tapsa, olarnı da taptaycaq...

Ne deysiñ sen, ey, insafsız beşaret,

Ağam cenkte tank içinde yandı da!

Ne deysiñ sen, pis oğlu nişaret –

Diger ağam Varşavanı aldı da?!

Agalarım Vetan içün qurban ketti,

Seniñ kibi hınzırlarnı qorçalap.

Pis agızdan pis sözleriñ canğa yetti,

Ep iftira darqatasıñ, saçmalap...

Milletime satqın degen

Tiliñ zaten kürmekpeşsin!

İçiñ tolu pisliklernen

Ten-bedeniñ süyreklensin...

Seniñ kibi hınzırlarnı,

Em şaplavuz unsurlarnı

Tepme berip artıñızga,

Quvmaq kerek Yurtuñızga!

İşte, bu yıl qısmet etti —

Kirdim seksen yaşıma.

Köz ögümden keçip ketti

Kelgen belâ başıma.

Qabaatlı olmasaq da,

"Satqın" lagap taqıldı.

Ğayıp etmek maqsadınen

Milliy tarih yaqıldı.

Basqıncığa kerek edi,

Çöl, orman ve dağımız.

Şu sebeple: "Boşat!", dedi.

Qaldı bzğça-bagımız...

Sebebini bilmesek de,

Yat illerge sürüldik.

Yarı millet serilsek de,

Ğayrı baştan tirildik.

Yetmiş sene keçti-ketti,

Deñişme yoq, kene şay.

Satqın sözü canga yetti,

Şu taqmaqnen halq yaşay...

Yaşamasa — çaresi yoq,

Kelmeşek ep aqsımlay.

Aqaretlep, çala oh,—

Saipligin tasdıqlay.

Aqaretke halq alışa.

Zamet ete, iş tapsa,

Gece-kündüz ep çalışa,

Temiz yapa, iş yapsa...

Çünki onıñ yüregi pak,

Paklik millet qanında.

Zaten onda küncülik yoq, —

Ep eyilik añında.

Eyilikni añlagan yoq,

Kelmeşekler insafsız...

Öyleleri Qırımda çoq,

İşte, olar imansız.

Qayda insaf, kimde iman?!

Azırına duacı.

Kerçek aytam, dostum, inan –

Olar Qırımda şorbacı!..

Biz çıqqanda, yaş-qartımız

Ğurbet ilniñ yoluna,

Mal-mülkümiz, ev-barqımız

Qaldı kelmeşek qoluna.

Ar-namussız kelip kire

Biz boşatqan evlerimizge.

Saip olıp, serbest yüre

Miras qalgan yerimizde.

Bugün ise endi bizler

"Kelmeşek"ler ölganmız.

İşte, kene biz "yüzsüzler",

Qırımnı "toldurganmız"...

Emin olıñ, ey, unsurlar,

Daa tolmadıq – tolarmız!

Şek-şübesiz, ey, hınzırlar,

Vetanda biz oñarmız!..

Ecdatlarğa bu topraqnı

Alla ediye eylegen.

Lâyıq körip şu etrafnı,

Yaşañ, qullarım, degen.

Dörtmi, beşmi biñdir sene –

Ecdat mında birleşken.

Darqaqlarnı toplal kene –

Cemaat olıp yerleşken.

Ecdatlarnıñ esasları

Tavzr, qımer, qıpçaqlar…

Adet üzre maqsadları

Qurmaq çadır, saçaqlar...

"Bu yer menim qırım", degen

"Qırım" ölgan adamız.

Şu Qırımnıñ adınen de

Tasdıqlanğan adımız.

Öyleliknen yurtumızda,

Qurula öz devleti.

Asıl ola diyarımızda

Tamır-qırım milleti.

Eki yüz otuz yıldır

Halqqa basqı yapıla...

Ale bugün çirkin, yersiz

İftiralar atıla.

Çoq dayandıq, dayanarmız,

Olar quvanıp yaşarlar...

Kelir bir kün, uyanırmız –

Öz başların aşarlar...

Biri-birinen üytekpeşip,

Topraq içün saflaşırlar.

Öz arası kötekleşip,

Aga-qardaş talaşırlar…

Olarğa köre, bizim Qırım

Çoq milletli topraq eken.

Bu dünyanıñ qaysı qırı

Çoq milletli degil eken?!

Tap evelden bu Adanıñ

Qırım degen adı bar.

Şu adanıñ adı ile

Adlanılğan halqı bar.

Kimse bunı inkâr etmez —

Güzel Qırım bizimdir.

Diger yerge qırım ketmez,

Çünki o il siziñdir.

Sizni ise kimse quvmay,

Ürmet ile yaşañız.

Ürmetlikni siz de bozmay,

Nesillerge aşlañız...

Nesiliñiz ösip, büyüp,

Qabaatlını qıdırmasın.

Milletime duşman deyüp,

Siziñ kibi quturmasın.

Bizim qırım milleti

Er insannen til tapa.

Pek güzeldir adeti –

Ep eylikler yapa...

İsbatlañız, qaysı qırım

Siz yaşagan evge keldi?

"Baba-dede azbarım

Boşat, çıqıp ket!" – dedi?!

Kimse böyle söz aytmadı,

Em de bir vaqıt aytmaz.

Adalet yolundan taymadı,

İnşalla, zaten taymaz.

Sizden degil — akimiyetten

Öz aqqını talap eter.

Kelir künü, aqiqaten

Halq niyetlerine yeter!

Faqat bizge birlik kerek,

Ep birlikpe küreşmek.

Vetan. Qırım, diyerek,

Ğalebege irişmek!

Bizim üyken nesilimiz

Cesür nesil yarattı.

Bugün ise gençlerimiz

Duşman yüzün qararttı!

Qartlar sizge rica ete:

Küreşni devam etiñiz!

Biz, qartlarda, ömür bite –

Küreş soñuna yetmemiz!

Ana — qırım tilimizde,

Laf etmege utanmañız!

Candan sevgen İlimizde

Qırım tilini unutmañız!

Em ecdatnıñ, em nesilniñ

Yurtu Qırım İlidir!

Em ecdatnıñ ve nesilniñ –

Tili qırım tilidir!

Ecdat daima, añdıracaq –

Qırım bizim İlimiz!

Ebediyen yañgıraycaq

Tuvğan qırım tilimiz!

Eñ müimi, rica etem,

Birlik olıp yaşañız!

Şu birlikni, rica ztem,

Nesillerge aşlañız!

İşte, bu yıl qısmet etti,

Kirdim seksen yaşıma.

Köz ögümden keçip-ketgi

Bu facia başıma!

Candan sevgen Qırımnı

Bar dünyağa deñişmem.

Em çayır ve qırını –

Men yatlarnen bölüşmem.

Suqlandıra öz Yurtumnıñ

Çölleri em dağları.

Quvandıra toprağımnıñ

Bağçaları, bağları.

Ruhlandıra çöllerimniñ

Yerden çıqqan buvları.

Em de özen, göllerimniñ

Büllür kibi suvları.

Misilsizdir çöl tarafnıñ

Altın başlı bögdayları.

Orta yolaq, şu etrafnıñ

Dağ etegi toğayları...

Quşçıqlar da sabaları

Çivildeşe areketnen.

Küzde Vetan anbarları

Tolıp-taşa bereketten.

İlimizniñ er bir yeri

Şek-şübesiz bizimdir.

Dedelerniñ mañlay teri

Bizçün örnek azizdir.

Lâkin meni kederlete

Zayıflaşqan tilimiz.

Lâqaydlıq ep devam ete –

Coyulmazmı İlimiz?!

Laf etmege alışayıq.

Dogmuş tilde bir kereden'

Çıqarmaqçün aşıqayıq

Tilimizni şu dereden!

İcatkâr men olmasam da,

Şiirlerni ep yazam.

Pek mükemmel olmasa da,

Yazğanımnı bastıram.

Bazıları begenmese –

Tenqid içün azırım.

Diger insan güzel, – dese,

Kene coşıp yazarım...

* * *

Dedelerniñ tarihı - sırı -

Vetanımsıñ güzel Qırım!

Milletimniñ çölü-qırı, -

Bağışlana sizge yırım!

Şübe yoqtır, adım qırım,

Sensiñ menim şiarım!

Pek terensiñ tamırım, -

Sennen baglı taqdirim!

Çıqtım köyümniñ "Töpeçik başı"na,

Etrafım yeşillik, güzel manzara.

Suqlanam dağlarnıñ qayası-taşına,

Olarnıñ episi keçmişni añdıra...

Qarasuv özenniñ yalısı boyunda

Köyümniñ temeli - Yılğa arası.

Bugün o köy kelmeşek qolunda –

Şu sebep, tazere yüregim yarası...

Şu köyde dogıp, on yıl yaşadım –

Vetandan quvuldım - çekiştim sürgünde.

Ğurbette komendant tepmesin "aşadım"

Bögdaynıñ başagın qıdırıp yürgende...

O devir tüş kibi, qaldı keride,

Lâkin halq bütünley Vetanda degil.

Onıñçün, milletim, sürgünlik yerinde

Avdetçün küreşni etmeli dedil!

Sürgün tırşavın parçalap taşlasın,

Qalmasın añında azaplı yıllar...

Avdet küreşini nesline aşlasın,

Olarga istegim: Ögurlı yollar!

Enişli-yoquşlı yollarğa baqmadan,

Vetanğa qavuşmaq yoluna çıqsın!

Meşaqat, felâket, belâdan qorqmadan –

Rastkelse yolunda, episin yıqsın!

Sürgünde qalganlar Yurtuna qaytsa,

Vetanı olarga quçagın açacaq,

Hor halqıñ qarşılap, "hoş keldi" aytsa –

Qırımda qırımlar ebediy yaşaycaq.

Er bir insan bu dünyanı terk etip,

Şek-şübesiz, qabirine kirecek.

Ne yapganın köz ögüne ketirip, –

Episiniñ cevabını berecek.

Saqınmağan iftira ve öşekten

Er birisi ceennemge tüşecek.

Ateşteki qatran qazan içinde,

Qaynay-qaynay, neticede, "pişecek"…

Şu sebepten er bir insan Yurtunda,

Öz halqına eyiliklerni yapsın.

Sabiyge merhamet, qartlarğa ürmet,

Qaranlıq evlerde, çıraqlar yaqsın!

Küreşmek yolunıñ usulın tapsın,

Daima halqını celp etip birlikke.

Yurtundan duşmannı köterip atsın –

Çagırıp milletni cesaret-mertlikke!

Kim olmasın, qabaatlap birevlerni,

İç bir vaqıt, şan-şüretni qazanmaz.

Ürmet etip olamasa digerlerni,

Öyle şahsqa, zaten kimse bazanmaz.

Tesadufen bir de-biri yañılsa,

Milletimiz onı mıtlaq bagışlar...

Avdet içün faaliyette añılsa, -

O insannı halq daima alğışlar!

İşte, öyle, biz kadimiy bir millet, –

Alla bizni bu topraqta yaratqan.

Bugün, dersiñ, cirenilgen bir illet, –

Sınamakçün, yer yüzüne dagıtqan!

Lâkin çoqtan sınavlardan biz keçtik...

Bizge atta tesir etmey inqıraz.

Vetanğa avdetimizni biz seçtik,

Bizge, zaten, keder etmez bir maraz.

"Sabır tübü sarı altın", – degenler. –

Qırım ille qırımlarnen tolacaq.

Keri qaytsa, "verbovka"nen kelgenler...

Qırım kene qırımlarnıñ olacaq.

Belki bizler o künlerni körmemiz, –

Gençligimiz Qırımnı qolga alacaq!

Salğır boyu, soqaqlarda yürmemiz,

Lâkin nesil Qırımda ebediy qalaczq.

Yabancı til seniñ degil,

Onı kenarğa taşla.

Yavaş-yavaş öz tiliñde

Lafetmege sen başla.

Begenmeseñ sen eger,

Milliy qırım tilini.

Baltasınen cellât keser,

O faydasız tiliñni.

Bilmeyim dep, mana tapma,

Ögren ana tiliñni.

Aqılsızlıq asla yapma,

Baltalap sen tiliñni.

Utanma iç laf etmege

Ana-qırım tiliñde.

Azırlanma sen ketmege,

Yaşa Qırım ilinde!

Yerge urma, aqsımlama,

Nazik qırım tiliñni.

Laf etkenni mısqıllama,

Qırım millet dilini!

Sennen halqım ğururlansın,

Lafetkende qırımca.

Maşalla! - yañgırasın

Yalan dünya turğanca!

Eger millet tilin coysa,

Özün manqurt etecek!

Til mevzusın "soñ"ga qoysa,

Ğayıp olıp ketecek!..

* * *

Yer yüzünde milletler çoq,

Episi kendi yerinde.

Til aqqında mesele yoq, -

Qonuşalar öz tilinde.

Bizim ise İlimizde

Biri "nogay", digeri "tat"...

Söz başlasañ tilimizde,

Olasıñ sen duşman - yat!

Doqsan fayız, milletimiz,

Diger tilçün "çalışa".

Atta mışıq-itlerimiz –

Şu yat tilge alışa...

Torunlarnıñ adlarında

Tolıp qaldı, "...şka"lar. .

Şu torunlar añlarında –

"Anaşka" - "babaşkalar"...

Bu allarga mesülietli

Faqat bizler – özümiz.

Tilge olsaq emiyetli, –

Aydın olur yüzümiz...

Pek yalvaram, semetdeşler,

Millet tilsiz qalmasın!

Yurtumızda kelmeşekler

Bizlerge oh çalmasın!

Yer yüzünde, bir yerde yoq

Bizim tilday, nazik til.

Çünki zaten, iç teñi yoq, -

Qırım adlı bizim İl!

Ne oldı ya, "ATR"ge,

Qırım tilin coydımı?

Doquzdan soñ, saba erte,

Öz tilinden "toydımı"?

Mühbirlerge ana tili

Yoqsa yasaq oldımı?

Ya da endi, dogmuş tilde

Yayın savutı toldımı?

Gece-kündüz ATRde,

Bir qartbaba söz başlay.

"Çerepitsa..." — dep, yat tilni

Torunçıgına aşlay...

Torunçıq da til bilüvde,

Qartbabadan artta qalmay.

"Deduşka"sı rus tilinde,

Ep "çerepitsa"sın maqtay.

Rus tilinde qonuşmaqçün,

Bizde gayet kanal çoq...

Şu yat tilnen oğraşmaqçün,

ATRde acet yoq!

Teşviqatlarnı. isteseñ,

Maqta Qırım İliñni!

Milletiñni pek sevseñ,

Coyma qırım tiliñni!

On bir aynıñ Sultanı –

Mubarek ay Ramazan!

İç bir mümin qalmasın

Orazasın tutmagan!

Hastalanıp tutalmasa,

Niyet etken orazasın,

Künü kelip, qısmet olsa,

Mıtlaq tutsın qazasın.

Müçeleri temizlenir

Nefisini yutqannıñ.

Vucudı da tazelenir

Orazasın tutqannıñ.

Bile turıp, Ramazanda

Aşap, içip, keyf sürse,

Yasaq yollarda yürse –

Azap çeker mezarında...

On bir aynıñ Sultanı,

Arapça adı Ramadan,

Cennet bekley tutqannı,

Bu mukâfat-Alladan!

Apansızdan künüm bitse, men ölsem

Teneşirge qoyıp meni yuvarlar.

Temizlenip kefinime kiydirilsem,

Muqaytlıqnen Salağaçqa qoyarlar.

Elâllıqnen-razılıqtan men keçsem,

Cenazemni üç saf olıp qılarlar.

Urf-adetnen Lâhatıma yerleşsem,

Üzerime "Mülk" suresin oqurlar.

Mezarlıqta qartlarımız oturıp,

Sure oqup, Quran hatim eterler.

Soñra birden, ellerini köterip,

"Ruhu içün, el-fatiha!" – derler.

Esli imam mennen birge-bir kalıp

"Telqın" berip, anamnıñ adını aytır.

Elvida diye, Quranın eline alıp,

Cenaze çıkkan, azbarğa kaytır.

Ne yedimde, ne qırkımda ve ne yılımda

Zamet etip, ökutmañız "Mevlüd"nı.

Anca menim, bütün dua-senamda

Çektiriñiz kelime-i tevhidni.

Rica etem, ökürip aglamañız,

Şu sebeple, sizge menim nasiatım.

Közyaş tökip, başıñıznı baglamañız

Dua oquñ! Budır, işte, vasiyetim!

Qartlıqtan bürüşken yüzler,

Horlanğan qaruvsız közler,

"Kereksiz, meraqsız" sözler,

Episi qartlıqnıñ belâsı...

İftira, sürgünge oğrağan,

Başları çoqtan çalargan,

Çıraylar solugan, sararpan,

Episi qartlıqnıñ belâsı...

Kün-künden qartlıq sezile,

Şu sebep yürekler ezile,

Ket-kete, dünyadan bezile,

Episi qartlıqnıñ belâsı...

Kimse istemey ölmege,

Qabirge, soravğa kirmege,

Günâhlar deşetin bilmege,

Episi qartlıqnıñ belâsı...

Qartlıq: Ana til! - diye, bagıra,

Til içün küreşke çağıra,

Çaresizliginden canı ağıra,

Episi qartlıqnıñ belâsı...

Millet bir qalmay birleşse,

Vetanı - Qırımçün küreşse,

Qoyülgan maqsadqa irişse,

Mına bu qartlarnıñ arzusı!