Vetanimnin hoş aenki...



⇦ Balalar saifesine qaytmaq

⇦ Arzı Aliyevanıñ saifesine qaytmaq
















Cian edebiyatından

Beatriks Potter



Piter Tavşançıq aqqında masal
Birinci masal

Sori köyünde yaşağan balalarğa bağışlana...

Sayğı ve muhabbet ile, esli-başlı Banni (Tavşan) mırza.


Savrey (Sawrey) qasabası Nir Savrey (Near Sawrey) ve Far Savrey (Far Sawrey) kibi eki qomşu köyden ibaret. Olar İngiltereniñ Kambriya graflığında yerleşken. Bu köyler Nir Sorideki "Hill Top" fermasında yaşağan Beatriks Potternen bağlı olğanı içün bellidir.




– Bir zamanda kiçkine dört tavşançıq bar eken. Olarnıñ adları — Flopsi, Mopsi, Kotton-Teayl, yani Pamuqlı Quyruçıq ve Piter. Tavşançıqlar analarınen beraber qumluqta ösken büyük ve yüksek narat teregi tamırı arasında – tavşan yuvasında yaşaylar.

Bir künü saba, esli-başlı anaları Tavşan hanım tavşancıqlarına baqtı da:

– Aziz balalarım, mında keliñiz, sizge aytacaq sözüm bar, — dedi. – Meni yahşı diñleñiz! Sizler tarlada ya da soqaq boyu çapıp-çapqalap keze bilesiniz. Lâkin Makgregor mırzanıñ bağçasında işiñiz olmasın, saqın anda kirmeñiz. Babañız anda kirip qazağa oğradı – Makgregor hanımnıñ kübetesinde pişirildi. Endi ise, barıñız, oynañız, çapqalañız, keziniñiz, lâkin felâketlerge oğramañız – yaramazlıqlar yapmañız. Aydı, men endi barıp öz işlerimnen ögraşayim...

Bundan soñra, esli başlı Tavşan hanım sepetini ve şemsiyesini alıp, orman içinden doğru furun taraf yol aldı. Anda kelip, furuncıdan bir dane çavdar ötmek ve beş dane izmirli loqum satın aldı.

Terbiyeli tavşançıqlar Flopsi, Mopsi ve Pamuqlı Quyruçıq yolaq boyuna tüşip, andan bürülgen cıymağa başladılar. Söz dinlemegen yaramaz Piter ise, doğrudan-doğru Makgregor mırzanıñ bağçasına çaptı. O, azbar qapığa yetip keldi de, süyreklenip onıñ tübünden keçti ve barıp bağçağa kirdi.

Piter bir qaç salata yaprağından ve bir qaç fransız baqlasından aşadı. Daa soñra bir qaç aylıq turup aşadı. Birazdan o özüni tekâran halsız duydı. Endi o mağdanoz qıdırıp başladı.

Bu arada hıyarlar ösken yerde oña Makgregor mırza rastkelmesinmi! Makgregor mırza ellerine tayanıp, tizleri üstünde erte qapısta fidelerini oturtmaqta. Şimdi o, bir kereden fırlanıp ayaqqa turdı ve eline alğan tırnavuçnı sallap, Piterniñ peşine tüşti.

– Toqta, hırsız! – dep bağırdı, o.

Piterniñ tap ötü patlayyazdı. O şaşmalağaından bağçanı dört dolandı – aylanıp çiqtı. Özüniñ ayaqaplarından birisini qapıstalar arasında, ekincisini ise, hartoplar içinde qaldırdı.

Piter ayaqaplarını coyğan soñ, çapmaqnı tezleştirdi. Jaketiniñ balaban dögmeleri frenk yüzümin ağına ilişmegen olsa edi, o Makgregordan qurtula bile edi.

Onıñ baqır dögmeli mavı jaketi yap-yañı edi. Piter özüniñ endi ölümge yaqın qalğanını is etti. Közlerinden iri yaşlar tamıp başladı. Piterniñ zarını bazı dostane torğaylar eşitip, onıñ yanına uçup keldiler. Torğaylar büyük eyecannen Piterge yürek berip ondan, qurtulmağa ğayret etmesini rica ettiler, yalvardılar.

Makgregor mırza ise, elindeki tornı Piterniñ üstüne bıraqmağa aşıqtı. Piter ise, tamam bu ande, jeketinden sıptırılıp çıqtı da, aletler tolı aranğa çapıp kirdi. O, konserva qutusına sekirdi. Eger de qutuda suv olmağanda, anda gizlenmege uyğun bir yer olur edi.

Makgregor mırza Piterniñ bağça aletlernen tolu odanıñ bir yerinde gizlengenine emin edi. O er bir aletni, qutunı muqayıtlıqnen közden keçirdi, tüblerini baqıp başladı.

Bu arada, Piter aqsırdı: "Kertışu!". Makgregor mırza bir kereden onıñ yanında peyda oldı. O, Piterniñ üstüne ayağını qoyıp, onı basmağa istedi. Amma o bunı yapmağa yetiştirmedi. Piter üç çeçek ösümlikni devirip, pencereden aşağı atladı.

Makgregor mırza andan keçip olamaycaq, çünki pencere pek kiçkene. Bundan ğayrı o, Piterniñ peşinden quvalap çapuvdan da yoruldı. Şu sebepten o, qaytıp, kene işine kirişti.

Piter ise, biraz oturıp raatlanmaq istedi. Onıñ nefesi tutuldı, qorqudan ep qaltıramaqta. Artına qaytmaq yolnı qıdırmağa aqılına bile kelmey. Bundan da ğayrı o, konserva qutusı içinde saqlanıp oturğanda pek sılandı.

Biraz vaqıttan soñ, Piter anda-mında yürip – "şıp-şıp" yengil sekirip başladı. Muqayıtlıqnen etrafına baqındı. Divardaki qapını kördi. Lâkin qapı kilitli. Aslı da, semiz tavşançıqqa qapu aralığından soqulıp keçmege çare yoq.

Qart bir Sıçan taşlı bosağadan keçip tışarıdan içerige, yani anda mında kirip-çiqıp ormanda yaşağan qorantasına nohut ve baqla taşımaqta.

Piter Sıçandan qapığa alıp barğan yol aqqında soradı. Lâkin Sıçannıñ ağzında öyle balaban nohut bar edi ki, o aslı da cevap berip olamadı. Sıçan tek başını salladı.

Piter ağlamağa başladı. Birazdan soñ o, doğru bağçanıñ ortasından keçmege tırıştı. Amma, yolunı şaşırdı.

Niayet, Makgregor mırza hunu ile tıynaqqa kelip çiqtı. Beyaz bir Mışıq tıynaq içinde yaldağan altın balıçıqlarğa közlerini tikip, qıbırdamadan oturmaqta. O, arada-sırada tek tüklü quyruğınıñ ucunı oynatıp ala.

Piter mışıqnen konuşmamaq qararına keldi. Sebebi, Piter mışıqlar aqqında tizesiniñ oğlundan, kiçkene Bencamin Tavşandan eşitken edi.

Piter şimdi kene bağça aletleri aranına qaytmağa niyetlendi. Amma oña yaqın yerde "skr-r-ritç, skretç, skritç" kibi çapa sesleri eşitildi. Piter çalılarnıñ tübüne saqlandı. Birazdan o, çalılar tübünden çıqıp, köpçekli arabanıñ töpesine köterildi. Andan etrafnı közden keçirip başladı. Bir kereden Piterniñ közüne soğan çapalağan Makgregor mırza ilişti. O Piterge sırtını çevirip ep çalışmaqta. Onıñ ögünde ise, qapı körünmekte.

Piter köpçekli arabadan yavaştan, muqayıtlıqnen tüşti. Soñ, nasıldır frenk yüzümi çalılarınıñ arasından bar küçünen çaptı. O bir ande qapığa yetip keldi.

Piter, qapı tübünden süyreklenip, niayet bağçadan tışqa çıqtı. Qapı yanından başlanğan orman içinde o özüni endi bayağı hafsız ve serbest duydı.

Makgregor mırza ise, çıyırçıq quşlarnı qorquzmaq içün, Piterniñ jaketinden ve ayaqaplarından qorqulıq yasadı.

Peter evine – yüksek Narat terekke yetip kelmegence, artına baqmadan ve toqtamadan çaptı. Piter öyle bir yoruldı ki, o menzilge kelip çıqqan soñ Narat teregi tübündeki tavşan yuvasınıñ güzel yımşaq qum üstüne özüni taşladı, közlerini yumdı.

Bu arada Piterniñ anası aş pişirmeknen meşğul edi. O, Piterniñ taqletini körüp, "Urbasını kene ne yerde qaldırdı aceba!" dep tüşündi. Soñki eki afta içinde, bu endi ekinci kere alınğan kiçkene jeket ve ayaqap edi!

Piter aqşam maali özüni alsız is etti.

Anası onı teşekke yatqızdı. Papadiye çayı azırladı ve ondan Piterge aş qaşığından bir qaşıq içirdi. Flopsi, Mopsi ve Pamuqlı Quyruçıqnı ise, aqşam yemegine ötmek, süt ve bürülgennen sıyladı.

Piter Tavşançıq papadiye çaynı içken soñ yuqlap qaldı. O ertesi künü sabası ise, sap-sağlam uyandı.



Ekinci masal

Saba maali. Kiçkene tavşançiq özen sailinde otura. Tavşançıq qulaqlarını tiklep, poni degen kiçik bir alçaq böylü atçıqnıñ "ttsok-ttsok, ttsok-ttsok" ayaq tavuşlarına dinlenmekte.



Yoldan ğıyçıldap bir araba keçip ketti. Arabanı Makgregor mırza aydamaqta. Onıñ yanında ise, başına özüniñ eñ dülber fesini kiyigen Makgregor Hanım otura.



Araba keçken soñ, kiçkine Bencamin Banni tayıp, aşağı yolğa çıqtı. O sekerip, atlap, fırlanıp Makgregor mırzanıñ bağçası artında – ormanda yaşağan soy-soplarını çagırmağa aşıqtı.

Orman tavşan yuvasınen tolu. Eñ oñaytlı, yıh qumlu yuvada Bencaminniñ teyzeanası ve eki tiz qardaşları Flopsi, Mopsi, Pamuqlı Quyruqçıq ve Piter yaşaylar.

İhtiyarlı yaşında olğan Tavşan Hanım tul. O tavşan yunından işlengen qolçaqlar ve müftüler öre ve bunıñle öz itiyaclarını teminley. (Men de, bir vaqıtları bazarda olardan bir çift satın aldım). Bundan da ğayrı Tavşan hanım, otlardan rozmarin çayı ve tavşan-tütünü (buña biz lavanda deymiz) sata.



Kiçkene Bencamin teyzeanasınen körüşmege aslı da avesligi yeq. O çam tereginiñ art tarafına keçti. Bencamin az qaldı şu yerde oturğan Piter qardaşınıñ üstüne yuvarlanacaq edi. Çünki o bu yerde Piterni rastkelirim dep tüşünmedi.

Biçare Piter şimdi qızıl reñli pamuq yavlukqa sarılıp, acınıqlı bir alda bulunmaqta.



– Piter, urbañnı kim çaldı? – yavaşçıqtan onıñ qulağına fısıldap, soradı kiçkine Bencamin.

Piter Bencaminge, nasıl etip Makgregor bağça boyu onıñ peşinden quvalap çapqanını, öz ayaqqaplarını, jaketini anda qaldırğanını, Makrgregor onıñ urbalarından quşlarnı qorquzğan qorqulıq yasağanını – episini birer-birer tarifledi.

Kiçkine Bencamin qardaşınıñ yanına güzelce yerleşip oturdı. O, Piterge Makgregor mırza Makgregor hanımnen beraber arabalarına oturıp kezinmege ketkenlerini bildirdi.

– Zanımca, olar bir künge kettiler, – dep devam etti Bencamin. – Çünki Makgregor hanım başına özünıñ eñ dülber fesini kiygen.



Bu arada tavşan yuvasından Tavşan hanımnıñ:

– Pamuqlı Quyruçıq! Pamuqlı Quyruçıq! Papadiyeden çoqça ketere bilirsiñ! — degen sesi yañğıradı.

Piter şimdi Bencaminge dedi:

– Men biraz kezinsem, özümni daa yahşı duyacam, ğaliba.



Piter ve Bencamin qol tutışıp kettiler. Olar, birazdan armut teregi tübündeki divar üstüne çıqtılar. Onıñ töpesinden aşağıdaki Makgregor mırzanıñ bağçasını seyir ettiler.

Bağça ortasında Piterniñ jaketi ve ayakqaplarından yasalğan qorqulıq açıq-aydın körünmekte. Onıñ başına Makgregor mırzanıñ Tem-o-şenter denilgen eski şotland bereti kiydirilgen.



– Qapı tübünden sıqılıp keçilse urba bozula bile, – dedi kiçkene Bencamin. – bağça içerisine kirmekniñ eñ doğru yelu bu, armut terekten aşağı bağçağa tüşmektir.

Piter terek üstünden baş-aşağı yürip, daa yañıçıq tırmalanğan yımşaq yerge tüşti. Bu yerde çalata saçılğan.



Olar salata saçılğan yımşaq yolaqtan ketip, anda özleriniñ bir talay kiçkine ayaq izlerini qaldırdılar, hususan ayaqapları olğan kiçkine Bencamin.



Kiçkine Bencamin Piterge cep yavluğını qullanmaq içün, eñ evvelâ onıñ urbasını qaytarıp almaq kerekligini ayttı ve ekevleşip qorqulı yanına keldiler.

Olar qorqulıqtan urbanı çıqardılar. Bütün gece yağmur yağğanı sebep, Piterniñ ayaqqapları suv tolğan, jeketi de biraz tartılğan – qısqarğan.

Bencamin, Tam-o-şenter beretni başına kiydi. Amma beret oña balabanlıq yaptı.



Soñ o, teyzeanasına bahşış olaraq, ceblerini sebzenen toldurmaqnı teklif etti. Piterniñ şimdi şaqa yapmağa alı yoq. Onıñ qulaqlarında alâ daa nasıldır sesler eşitilmekte.



Bencamin ise, aksine, tıpqı kendi evindeki kibi, özüni serbest alıp bardı, salata yaprağından aşadı. Zaten, bazar künleri babasınen beraber aqşamlıq yemegine salata almaq içün bağçağa kelüv olar içün endi bir adet olup qalğanını ayttı. (Babasınıñ adı Esli-başlı Bencamin Tavşan).

Bencaminge şimdi salata yaprağı pek lezzetli keldi.



Piter bir şey aşamadı. Aşamağa iştaası yoq. O özüniñ evge qaytmaq istegini bildirdi. Toplağan sebzelerniñ yarısını aldı.



Kiçkine Bencamin alğan sebze yükünen endi kelgen yoldan – armut teregine çıqıp qaytmağa çare olmağanını anlattı. Olar cesaretliknen bağçanıñ o bir köşesine doğru yol aldılar.

Piter ve Kiçkene Bencamin küneş nurları astında, qızıl toladan qalanğan divar boyu töşelgen tahta yolaçıqtan kettiler.

Sıçanlar ise, yolçıq çetinde vişne çegirdiklerini aşap oturmaqtalar.



Piterniñ elinden yavlugı tüşçti. O egilip, yerden yavluqnı aldı.



Olar çeçek bardaqları, ramkalar, vannalar arasından kettiler. Bu arada Piterniñ qulağına nasıldır sesler eşitildi.

Piter qardaşından bir-eki adım ögde ketmekte. Şimdi onıñ közleri birkereden lolipop kibi irileşti! Sebebi, o qarşısında – köşede mışıqnı kördi. Kiçkene Bencamin de ğamsız yatqan mışıqqa köz attı.



Piter ve Bencamin deral soğannen beraber balaban sepet tübünde gizlendiler...



Mışıq yerinden turdı, biraz kerildi. Soñra, sepetniñ yanına yanaştı. Soğannıñ qoqusını begense kerek, o sıq-sıq qoqlanıp aldı.

Mışıq, ne de olsa sepetniñ üstüne çiqıp yerleştı. O sepet üstünde tamam beş saat oturdı.



Men sizlerge şimdi sepet tübünde oturğan Piter ve Bencaminniñ resimlerini sızıp olamam. Çünki, sepet tübü pek qaranlıq ve soğan qoqusı pek accı. Bu sebepten de Tavşan Piter ve kiçkene Bencamin "ağlamağa közlerinden yaş aqıp başladı.

Küneş endi ormannıñ ta artına keçti. Ortalıqnı qaranıq sarıp başladı. Mışıq ise, sepetniñ üstünde oturamaqnı ep devam etmekte.



Niayet, ğıcırdı davuşı eşitildi. Albu ise, divar yuqarısından bir qaç tola parçası tüşti.

Mışıq başını köterip töpege baqtı ve esli-başlı Bencamin Banni – Tavşannı divar töpesinde kördi.

Bencamin Banni tavşan çubuğundan lavanda içmekte. Elinde ise, kiçkene bir çubuq. O oğlunı qıdırmaqta.



Esli-başlı Tavşan efendide mışıqlar aqqında iç bir türlü añlamı olmağanı sebep, o divar töpesinden aşağı – mışıq üstüne atıldı. Onı sepetten aşağı qaqıp tüşürdi.

Mışıq şaşmaladı, keri çekildi.



Esli-başlı Banni Tavşan mışıqnı sıcaqhanege bıraqıp, qapusını kilitledi.

O, sepetniñ yanına keldi ve Bencamin oğlunı qulağından çekip, kiçkine çubuqnen qamçıladı.

Soñra Piter torunını da sepet tübünden çıqardı.



Banni Tavşan yavluqqa bağlı soğannı eline aldı ve Piter em de Bencamin – üçevleşip bağçadan çıqıp kettiler.



MakGregor mırza bir qaç vaqıttan soñ evine qaytıp keldi. Közlerine çarpqan bir qaç şey onı tekmil şaşmalattı.

Sankim dersiñ, kimdir kendi başmaqlarınen bağçanı boydan-boyğa aylânıp yurdi. Tek, ayaqap izleri külünçli derecede pek ufaq!

Bundan da ğayrı, sıcaqhane içinde bulunğan mışıq nasıl etip qapını tıştan kirtledi, öz-özüni qapadı. MakGregor mırza işte şimdi bularnı añlap olamay edi…



Piter evine qaytıp kelgen soñ, anası onı bağışladı. Kendi jeketini ve ayaqapını tapqanına pek quvandı.

Tavşan hanım soğanlarnı toplap demetledi. Soñra aşhaneniñ tavanına uzanıp, andaki çeşit otlar ve tavşan tütünü sırasına soğan demetini de astı…


S  O  Ñ  U