— Ayt, Yurtum, kim evlâdıñ,

Adıñı kimge berdiñ?

Kim çeke asretligiñ,

Kimsiz yana yüregiñ?

Yer aldı ağır nefes,

Dağ-taşlar qıbırdadı,

Köklerden endi bir ses:

"Qırımlı onıñ adı!"

"Qırımlı — can evlâdım,

— Dep, cevap berdi Qırım,

— Qırımlar taşıy adım,

Milletni men yarattım!

Pek meşurdır dünyada

Dalapkâr qırım halqı.

Bu halqnıñ evi mında,

Toprağım — onıñ aqqı.

Halqıma elâl olsun,

Menim bol bereketim.

Aç, Mevlâm, bahtlı yoluñ,

Ber oña küç-qudretiñ!"

Belbek boyu... Dülber yerler,

Etrafında eski köyler:

Foti-Sala, Yancu, Albat...

Mında zengindir tabiat.

Er bir dağnıñ adı olğan,

Ecdatlarım adlandırğan...

Boyka, Tilki, Burun-Qaya —

Halq olarnı sevip-saya.

Albat ve Süyrenniñ dağı,

Şu köylerniñ yüz-bayrağı,

Efsaneviy bir benegi —

Burun-Qaya — can yüregi.

Asırlarnıñ içersinden,

Zamanlarnıñ perdesinden

Qaya çıqqan yer yüzüne,

Bekçi olup köylerine.

Bir kün Qayanıñ üstüne

Çıqtım men, tamam törüne.

Pek boldurdım, bir yal aldım,

Teren hayallarğa daldım…

Cennet kibi bu yer edi…

Qalbim, niçündir, üzüldi,

Apansızdan kök teprendi…

Baqsam, kökten atlı endi.

Men atlığa selâm berdim,

Biraz başımnı endirdim.

Üykenlerge yapmaq ürmet,

Bizde yahşı adet, ebet.

Selâm alğan soñ o maña:

"Bir sualim bardır saña" –

Dep söz qoştı. Bütün tenim

Tap bir türlü oldu menim.

Hucur alğa qaldım, körem

Cevap bermege yoq çarem.

Ağzım açsam, davuş çıqmay,

Qattı urğan yürek tınmay.

Şu alımnı duydı atlı,

Sıqılğanım abayladı.

Çırayını o yımşattı,

Maña taraf adım attı.

– Ebet, – dedi, – hayalıña

Keldim bu an men yanıña,

Bir mesele meni qozğay:

Niçün yatlar sizni qıynay?

Bizler hanlıq zamanında

Tiz çökmedik yat qatında.

Neler oldu, oğlum, sizge?

Bu al yaraşmay iç bizge.

Halq tarihın oqup ögren…

Temelini bilseñ teren

Yıqmaz seni türlü boran,

Uydurmalar, fitne, yalan.

Adımıznı silip atmaq,

Özlerine ırğat yapmaq,

Duşman çoqtan niyet etken,

O pek hasis, aalçaq eken.

Lâkin, cinayetçi maraz,

Yetmez maqsadına, oñmaz.

Nalet yağar sıfatına,

Qalır qarğış afatına.

Eminim men, küneş doğar,

Taqdir bizge külüp baqar,

Yeter ki, bir olsun niyet,

Ğalebege yeter millet!

Bu sözlerni aytıp mine,

At sabısı düldüline.

Yılım-yılım at yıltıray,

Tuyağından yel qaltıray.

Yaşın kibi turğan yerden

Düldül ğayıp ola birden...

Aşıqmayıp Belbek aqa,

Ayret qaldım oña baqa...

Albatnıñ güzel qızı,—

Gür saçlı, qara qaşlı,

Yanaqları qırmızı

Sözleri baldan tatlı.

Kördim men seni yolda,

Oldım pek aşıq saña.

Kalbime kirdi sevda,

Yoq yuqu endi maña.

Ne alğa qaldım, bilmem,

Derdime derman tapmam.

Tek seni körsem, yarem,

Peşiñden yürip, qalmam.

Qırımnıñ parıldağan

Yıldızlarından biri,

Bu şiir bağışlanğan

Tek saña — qalbim piri!

Beraber bu ömürde

Qurayıq biz turmuşnı.

Baba-dede evinde

Söndürmeyik ocaqnı.

Ümüdim saña bağlı—

Albatnıñ güzel qızı.

Menim ol, qara qaşlı,

Qalbimniñ tañ yıldızı!

Bağçasaraynıñ yolları,

Onıñ eski soqaqları,

Bir kün meni qarşıladı,

Maña ilham bağışladı.

Salaçıqnıñ civarında,

Çurük-Sunıñ yalısında,

Vetandaşım qurğan tıynaq,

Rica etem, sen bar da baq.

Gügümlerniñ içersinden

Suvlar aqa er birinden.

Ve şu temiz, büllür suvlar

Öz yırını saña yırlar.

Bu cennetniñ bir köşesi,

Bülbül kibi suvnıñ sesi,

Azbarında bar şellâle,

Etrafında çeçek, lâle.

Müşteriler içe qave,

Qave içmek er kim seve,

İçken bilir em faydasın,

Em de dadın ve sefasın.

Memnün oldum kelgenime,

"Kervan saray" qavesine.

Mında sizge bizim yaşlar

Teklif eter güzel aşlar…

Ey, Salaçıq, Kervan saray,

Bağçasaray ve Hansaray,

Qaytıp keldi evlâtlarıñ,

Seni sevgen balalarıñ.

Men de saña asret edim,

Bir quş kibi kelip endim

Baba-dede toprağına,

Ana-Yurtnıñ kuçağına.

Efsaneviy Bağçasaray,

Bağlarıñnı yeller taray,

Ezan sesi camilerde

Melem ola yüreklerde.

Qırımnıñ yüksek dağı

Qrtalnıñ evi oldı.

Yaşlıqtan taqatlığın

Şu köklerden o aldı.

Vaqtında büyük ürmet

Qartalğa olğan mında.

Etrafı ise qısmet

Tolğan o zamanlarda!

Bu çair ve ormanlar

Körgen acayip künler.

Qolum-qomşu em dostlar

Musafir olğan deyler!

Kel zaman ve ket zaman

Quşnı bastı hastalıq,

Etrafın sardı duşman,

Çaresiz qaldı artıq!

Uçmaga taqat tapmay,

Quş yata yüksek dağda.

Er böcek onı talay,

Yoq dostları yanında!

Bir künü qartal turdı,

Serdi eki qanatın.

Qayadan özün attı,

Yel tutı öz evlâdın!

Dağ yeli – babalığı,

Köterdi quşnı yüksek.

Tüşmedi onıñ sırtı

Qayadan olup yüksek!

Yel onı ruhlandırdı,

Ümütin kestirmedi.

Yaş devirin añdırdı

Ölmege yol bermedi!

Kün boyu qartal uçar –

Köz taşlar etraflarğa.

Duşmanlar ondan qaçar –

O saip bu dağlarğa!

Taraqtaşnıñ bir çetinde,

Küpe-Dağnıñ eteginde,

Ecdatlardan qalğan çoqraq...

Niyet ettim oña barmaq.

Tüştim yolğa, yolum ağır,

Kökten ep sepeley yağmur.

Yavaş-yavaş ketem yolda,

Yeşil dağlar etrafımda.

Çegerlikten keçtim, soñra

Közge tüşti büyük qora.

Tamam onıñ merkezinde

Çoqraq olğanı esimde.

Lâkin suvu qurup qalğan,

Çoqraq közün topraq basqan.

Nice yıllar devamında

Adam kelâlmağan mında.

Çubuq aldım men elime,

Çöktim yerge bir tizime

Ve qarmalap qazdım yerni —

Açtım çoqraqnıñ közüni.

Suv fışqırıp birden urdı,

Sanki dersiñ o quturdı.

Körseñ onıñ aqqanını,

Yer içinden çıqqanını!

Sevinçimden tap sekirdim,

Suvğa töktim olğan derdim.

Elni-betni salqın suvda

Yuvup aldım şu arada.

Çeşme közün açqan adam—

Sevap yapar, — degen Mevlâm.

Suv içkenden dua alır,

Tarihlerde adı qalır.

Bir tamçınıñ küçü nede?

Zayıftır o, lâkin yerde

Olğan taşnı teşer, oyar,

Darma-dağın etip qoyar!

Suvdan ibret alsın millet,

Tamçılardan suv ibaret.

Birlik olup bir yol seçse,

Toqtatamaz onı kimse!

Künler kelir, künler keçer,

Toqtav iç yoqtır dünyada.

Er kim öz kısmetin içer

Uzun-qısqa bu yollarda.

Er bir daqqa, gece-kündüz

Tespi çeker ayat bizge.

Ömür yolu olmaz tüm-tüz,

Malümdır o epimizge.

Bu dünyada direk olıp

Bir kimse qalmağan, qardaş.

Halqtan ayrı, çette qalıp,

Horlanma sen, ey, vetandaş!

Pek yalvaram, coyma vaqtıñ,

Keçken künler o bir altın.

Topla küçüñ ve taqatıñ,

Elâl çalış ve tap bahtıñ.

İnsan ömrü, onı sen bil,

O, Alladan bir emanet.

Temelimiz — Vetan ve Til,

Onı coysaq, ğayıp millet!

Ulu-Sala civarında,

Yeşil dağlar bağırında,

Tura bir hatıra taşı,

Alev şekilinde başı.

Boranlı yağmurlar yağsa,

Ve etrafı qarğa tolsa,

Alevi sönmey bu taşnıñ,

Aqızmay mermer közyaşın.

Nnsan oğlu insan, yavaş!

Toqta bir an, taşqa yanaş.

Valla-billâ, canıñ sezer

Nasıl iñley em taş, em yer!

Avcı, Stilâ, Ulu-Sala...

Halqın duşman apske ala,

Qapay olarnı ve yaqa,

Özü çetten buña baqa.

Çıtır-çıtır yandı millet,

Deşet, facia, qıyamet!

Üç köy halqın alev aşay...

Tek taş o künni hatırlay.

Yoq üstünde soyadları,

Siyrek kele soy-sopları.

Kim hatırlar yanğanlarnı,

Kelip oqur dualarnı?!.

Bütün alem tatlı yuqlay,

Yerge tüşe küneş nurı...

Ustahane işlep başlay,

Kökke uçar çöküç yırı!

Enver-usta tamir yapar,

Çeber eller altın keser.

Kerek olsa, atnı nallar,

Qayrar oraq, balta, lesker!

Demir qaynar sıcaqlıqtan,

Yımşar, nazik olur ondan.

Çöküç ile qonuşmaqtan

Dülberleşir o ğayrıdan!

Çöküç ura qayta-qayta,

Sesi cayrar ortalıqta.

Onıñ yırı sanki ayta:

"Canım yaşay şu davuşta!"

Yaşay onıñ "aynenisi",

Yüregimniñ köşesinde.

Tınmaz qulağımda sesi,

Bitmez yırı iç qalbimde!

Yıllar keçer, lâkin yırı,

Yaşar Qırım adasında.

Çünki bitmez onıñ sırı,

Şu hoş çöküç avasında!

Taş-Air çeşmesine

Yolum tüşti bu sene.

Toqtap bir nefes aldım,

Yoldan, ebet yoruldım.

Taş-Air taşı tura,

İçinden çeşme ura.

Etrafta yalday mavı

Efsane kibi buvı.

Adet üzre, tiz çöktim,

"Bismillâ!" — dep suv içtim...

Bir baqsam, bir qartbaba

Adımlay maña taba.

Bem-beyaz üst-urbası,

Qolunda bar torbası.

Yüzünden nurlar aqa,

Közleri maña baqa…

— Ey, evlât, çoq bekledim,

Asırlarca izledim:

Kim mında kelir eken,

Ve dua oqur eken.

Allanıñ adı ile

Bar dünyamız tirile.

O Rahimdir em Rahman

Yet qadrine er zaman.

Taş-Air taşı menim

Yaş zamandaki tenim.

Pek küçlü pelvan edim,

Bir dülber qıznı sevdim.

Lâkin olmadı qısmet,

Arağa tüşti Memet,

Şerifeni bir beyge

Sattı eki devege.

Yardımğa yetalmadım,

Yaremni alalmadım.

Topal-beyden qaçqanda,

Yarem taş oldu mında.

Anası da yanında

Quçaqlap qızın ayta:

— Qorqma, evlât, ayduttan,

Yeñmez bizni bu şeytan!

Şu taşlar "Vay-vay ana"*

İñlep tura, ağlana.

Olarga baqıp turam

Ve özüm de ep qatam.

Tek qalbim köküsimde

Teprene, qatmay bere.

Aşq-sevgi ateşinden

Suv aqa yüregimden.

Bu suvdan içken insan

Añsın meni şu zaman.

Men de edim bir mümin

Ecdatlarım müslimin.

Taş-Air maña deyler,

Etrafım tolu güller.

Bu suvnı içken adam,

Olur cesür ve sağlam...

Şu sözler biter-bitmez,

Qart ğayıp oldı tez-tez.

Bu ikâyeni aytıp,

Dumanğa siñdi qaytıp.

Ayan-beyan oldum men...

Ses kele, sanki dermen**,

Aylana, döge, işley...

Yüregim ep duküldey.

Taş-Air taşı tura.

İçinden çeşme ura.

Etrafta yalday mavı

Efsane kibi buvı...

Bir zamanda bar eken,

Bir zamanda yoq eken,

Aytqanım sizge yalan,

Men içün kerçek olğan.

O zamanda Qırımda,

Şu Belbekniñ boyunda,

Abkerim degen oğlan

Özüne bir ev qurğan.

Ev qurğan pıçma taştan,

Taşnı taşığan dağdan.

Bu işte yardım yapqan

Eñ yaqın dostu — Osman.

Yaz keçken, yıl tolmağan,

Abkerim evni qurğan,

Azbarın qoralağan,

Yaş terekler oturtqan.

Gül-bağça oldu azbar,

Bar alma, armut ve nar.

Bar erik, fındıq, kirez,

Qızılçıq, yüzüm, yüvez.

Köydeşleri quvana

Pek tirnekli oğlanğa,

Alğışlaylar işini,

Hayırlaylar evini.

Bir künü, söz sırası,

Lafnı açtı anası:

—Abkerim, — dedi, — oğlum,

Bar, evlâdım, bir sözüm.

Buyurıñ, — dedi oğlu.

—Er kes Allanıñ qulu,—

Dep, sözün başlay ana,

—Nasiat olsun saña.

Eviñni qurdıñ dülber,

Elleriñ altın, çeber.

Endi Alla bir kelin

Bahtıña qısmet etsin.

Bu eviñ mekân olsun,

Evlâtqa içi tolsun.

Bahtlı-çastlı yaşamaq

Buyursın Tañrım mıtlaq.

Alladan istegenim,

Şu duadır tek menim.

Em unutma bir zaman —

Temelden başlay Vetan…

Kel zaman ve ket zaman,

Diñleñ soñu ne olğan.

İkâye endi başlay,

Arası keçe bir ay.

Kirezler pişken zaman

Qıznen körüşe oğlan.

Abkerim aşıq ola,

Yüregi qızda qala.

Yigitni ğam-qasevet

O künden basa, ebet.

Anası köre onıñ

Ğam tübünde qalğanın.

Yüregi dayanamay,

Oğlundan ana soray:

— Ayt, evlâdım, sen derdiñ,

Belki birisin sevdiñ?!

Ayt, sırnı, aç yüregiñ,

Kim eken begengeniñ?

Sevgini kim uyanttı,

Aşq alevin kim yaqtı?

Abkerim tap titredi,

Anası qaydan bildi,

Aceba, onıñ derdin,

Sevda olğan yüregin!

— Vay, — dedi o, şaşmalap,

Ne aytsın, qana cevap?

Tüşündi, başın astı*,

Göñlüniñ sırın açtı.

—Bilmem ne oldu maña,

Canım yer tapmay, ana.

Keçken yılnıñ yazında

İşler edim bağçada,

Oyun-külkü, türküler

İçinde keçti künler.

O zaman bir qız kördim

Ve onı men begendim.

Bilmem, aşq degeni ne,

Lâkin, qalbime ine

Sançılğan kibi oldı,

Raatlığım bozuldı.

—Evlâdım, sabırlı ol,

Aşq yolu — güzel bir yol.

Qısmetiñ olsa şu qız

Nişanlarmız biz sözsiz.

Ekinci künü ana

Baş qudağa aylana.

Qaveden soñ, o başta

Meseleni añlata.

Laf bilseñ, lafnı söyle,

Bilmeseñ, süküt eyle,

Tevekkel aytmağanlar

Bu sözlerni atalar.

Qudalıq saasında

Baş quda — büyük usta,

Evelden bu sülâle

Öz işin güzel bile.

— Sevgige canım qurban,

Bu işke sen pek quvan.

Er şey olacaq, tata,—

Dep quda sözün ayta.

Şu işni al eteyik,

Meseleni çezeyik,

Qıznı nişan etmeli,

Söz kesim keçirmeli.

Şay da ola amelde,

Bir künü, erte küzde,

Gençlerni nişanlaylar,

Adetni unutmaylar.

Soñ ağır nişan keçe,

Toy künün gençler seçe.

O künden iş toqtamay,

Toyğa azırlıq başlay.

Seçilgen kün tez kele,

Onı beklegen bile.

Küz biter-bitmez zaman

Köyde büyük toy olğan.

Bütün soy, tanış-biliş,

Toyğa kelgenler, emiş.

Üç kün toy devam etken,

Adetler öyle eken.

Abkerim — kiyev bala,

Kelinçek — Sayde ola.

Toy keçe köylerinde

Qurulıp bitken evde.

Baht — seadet, quvançlar

İçinde keçe yıllar.

Gül kibi eki bala

Bağışlay Yüce Alla.

Birinci doğa oğlan,

Qoyalar adın — Osman.

Ekinci doğa qızçıq —

Al yanaqlı yıldızçıq.

Qıznıñ adın Pakize

Qoydurta Zore tize.

Pak adı, özü güzel

Felemen**, sanki bir yel!

Ev işinde qız bala

Yardımcı, ebet, ola.

Pakizege evinde

Tapılır işler künde.

Ağası Osman dağdan

Yaz boyu odun cıyğan.

Pek ağır edi işi,

Şaydır köyniñ keçmişi.

Ne olsa da, o ayat

Bir künü oldı berbat.

Yaşayış pıtraqlandı,

Meşaqatqa aylandı.

O künü, saba erte,

Abkerim alıp kete

Ev malını satmağa

Ve oğray bir qazağa.

Dağ yolu, titis ava,

Sepelep yağmur yağa.

Araba taya qırdan

Ve tüşe, apansızdan.

Araba avdarıla,

Qazağa adam qala.

Aytqanlarına köre,

Şu yerde canın bere.

Oğursız haber, işte,

Şu künü evge yete.

Qıyamet qorantada,

Soy-soplar meşaqatta.

Bu ağır vaziyette

Babası yardım ete.

Abkerimniñ evine

Avuşa qart o sene.

Avuşa, yardım bere,

Qorantanı kötere.

Ayaqqapçılıq yapa

Aş — suvun er kün tapa.

Ayatnıñ yolları çoq,

Bu lafnıñ yalanı yoq.

Bir baqsañ, o küldüre,

Bir baqsañ, ökündire.

Eñ büyük maqsadıña,

Niyetiñ-muradıña,

Yur qulum, dese Alla,

Yetişirsiñ, İnşalla.

Çoq künlerniñ birinde,

Saydeniñ evlerinde

Dostları toplaşqanlar,

Subette bulunğanlar.

— Sen, Sayde, böyle yapma,

Ateşke canıñ yaqma,

Evelâ, evlâtlarnıñ

Tüşün, canım, alların.

Yaralı canğa derman

Eñ yahşı ilâc — zaman.

Sen işke eglenip baq,

Bu tüşkün alnı bıraq.

Ne yapsın bizim Sayde?

Yanında, tamam köyde,

Bar edi bir işhane...

O işke niyetlene.

Künni işnen keçire,

Qorantasın devire.

Yaşayış yavaş-yavaş

Yoluna tüşe, qardaş.

Yıl yılnı quvıp öte,

Ömürler keçip kete.

Yaşayış oldu masal...

Keçken künni — tapsañ al!

Yaşayış tenbel sevmez,

Tenbelniñ işi yürmez.

Areket et, ögge yur,

Dep talap ete ömür.

Arekette — bereket,

Birlikte bar küç-qudret.

Bu sözlerde aqiqat

Körünip tura qat-qat.

Pek havflı o devirler

Duşmannı ketirdiler.

Ufaçıq bir Qırımğa

Yapıştı haçlı tamğa!

Vetanğa soquldılar

Qaverenkli aydutlar.

Aq qarağa qarıştı,

Zulumlıq aşıp-taştı.

Aydutlar astı, attı,

Köylerni basıp yaqtı.

Esirlikke aydadı,

Milletni saqatladı.

Soñ, keldi "bizimkiler",

Çoq arzulı askerler.

Askerlernen beraber,

Keldi oğursız haber.

Moskvada doğa qarar,

O qarar halqnı yıqar.

Milletniñ — bala-qartnıñ,

Yaqtı-yıqtı ayatın!

Deşetli baar edi,

Bitmedi halqnıñ derdi:

“Adaletli” padişa

Öz halqına yapışa.

18 mayıs tañı...

Ezildi halqnıñ canı.

O künü, saba tañda

İñledi Yarımada.

Ağladı bala-çağa,

Añlamay tüşken alğa.

Ah, çektiler dedeler,

Boşadı doğğan yerler.

Halq tolu eşalonlar,

Halq tolu demiröllar.

Bir millet vagonlarda,

Ep kete, bilmey qayda!..

Yer teprendi, evlâdım,

Taptaldı menim adım.

Vetandan sürgün oldım,

Çet yerlerge taşlandım.

Ölümler pek çoq edi,

Çoq insanlar can berdi.

Vaqıtsız ölümlerden

Halq zayıf oldu birden.

İlk künleri, o yıllar,

Qartana-qartbabalar

Can berdiler yanıqtan,

Tekrarlap: “Vetan! Vetan!”

Günâhsız sabiyçikler

Açlıqtan keçindiler.

Yanıp küygen analar

Ağlap — sızlap qaldılar.

Aqşamdan sağ körgeniñ

Eşitesin ölgenin.

Sıñırsız bir qıyamet,

Qan ağlay bütün millet,

Aç Begavat çölleri

Çoq kördi ölüleri...

— Yer iñley edi, balam,—

Dep, ayta turğan bitam.

"Körgenimizni körmeñ,

Çekkenimizni çekmeñ",

Soñki nefeske qadar

Tekrarlap ketti qartlar.

Biñ doquz yüz qırq beşte

Bu cian cenki bite.

Er kes öz evlerine

Qavuşa, elbet, kene.

Tek qırımlı askerge

— Qaytmañ! — deyler, — evlerge,

Qırımda yoq halqıñız,

Siz Qırımnı “sattıñız”,

“Şu Qırımnıñ milletin

Vetandan marum etiñ,

Tamırdan kesiñ neslin!”—

Dep aytqan eken Stalin.

"Stalin o şeyni yapmaz,

“Babamız” öyle aytmaz!

O bilse alımıznı,

Qorçalar aqqımıznı!

Bu işte yañlışlıq bar,

İç olmaz böyle qarar!

İftiranı uydurğan

Milletke qarşı duşman".

O yılları, o zaman

Şay tüşüngen er insan,

Soñ millet añlap başlay,

Kim nefret oña aşlay.

Bu — Sovet ükümeti,

Başlıqlarnıñ nefreti...

Ezilip kele millet

Qıdırıp aq-adalet.

Zalımlıq olsa bile,

Halqımız birlik ile

Ğurbette ayat qura,

Öz canını qurtara.

Biz ğurbetlikte doğdıq,

Tuz — ötmegin aşadıq.

Aç oldıq, çıplaq oldıq,

Lâkin ayaqqa turdıq.

Er zaman hatırımda,

Ta gençlik ayatımda

Eşitir edim: “Qırım...

Qırım menim diyarım.”

Babamız işten qaytsa,

Oturıp masal aytsa,

Salğırnı añar edi...

Tek Qırım edi derdi.

Asretlik — büyük bir dert,

Yürekni yaqar pek sert,

Sülük kibi emer qannı,

Qurutır tiri cannı.

Çoq suvlar aqıp ketti,

Asretlik canğa yetti

Ve çıdamayıp artıq

Biz Yurtumızğa qayttıq.

Biz qayttıq. Lâkin olar —

Yat yerlerde qalğanlar,

Asretler: — Vetan! — diye,

Ağlaylar yanıp-küye…

Ğurbetlik yerlerinde

Ebediy qaldı Sayde,

Közlerin yumdı Osman,

Qırımda doğğan arslan.

Begavat ve Aqqurğan

Oldu ebediy mekân,

Şu yerlerniñ yelleri

Yoqlay bu qabirlerni.

Qırımğa ğurbetlikten

Şu qoranta içinden

Tek bir Pakize qayta,

Altmışqa kelgen bita.

Saçları beyazlanğan,

Bet-sıması qartayğan,

Tek qartaymağan qalbi —

Allahtandır sebebi.

Vetanğa qaytqan bitay

Areketnen qıbırday.

Aşıqa evlerine

Doğup ösken yerine.

Acele, evge taba,

Pakize bara saba.

Evine ağlap baqa,

Soñ qapunı o qaqa.

Birazdan yolqapuda

Maruşke ola peyda.

Bağırıp oña ayta:

—Çto vı lomites süda?..

Pakize bitay oña:

—Cekirme, saqın, maña,

Bu evler menim evim,

Terekler, azbar — menim.

Bu Yurtum, ana — Vetan,

Çıqmadı aqılımdan,

Men asret edim oña,

Vetanım toprağına.

Er zamanda, er daqqa

Men dua ettim Aqqa:

Aç, Mevlâm, Vetan yolun,

Qaytar halqıma Yurtun!

İstegim, şükür, oldı,

Halq Vetanğa yol aldı

Ve doğğan yerlerine

Yerleşe millet kene.

Bu evim, menim evim

Ölmedim men, men tirim.

Bu evlerde men doğdım,

Ve mından sürgün oldım.

Ev kene şu ev qalğan,

Bir yeri yıqılmağan,

Abkerim qaviy taştan

Ev temelini qoyğan!

Uzun lafnıñ qısqası:

Pakizeniñ babası

Qurğan evler satıla...

Pakize evni ala.

Beş balanıñ anası,

On torunnıñ bitası,

Ömüriniñ soñunda

Yerleşe Vetanında.

* * *

Çoq yerlerde sen yaşa,

Çoq tatlı aşlar aşa,

İnsanğa Vetan — melem

Olğanın yahşı bilem.

Ev — qoranta mekânı,

Sevip-sayıñ siz onı.

Mekândan başlay Vetan,

Vetanda halqım — Sultan!..

İkâye bunen bite,

Ömürler devam ete...

Belki siz içün yalan,

Men içün kerçek olğan.

Ğurbetlikte azap çekken, solğan gülday yaşağan,

Duyğu, añı, tüşüncesin Vetanınen bağlağan,

Öz yurtuna qaytmaq içün meşaqatlı yol keçken,

Defalarca sürgün olğan, zindanlarda çekişken –

Boysunmağan halqımıznıñ cesür qaramanları.

Milletiniñ kelecegin gece-kündüz qayğırğan,

Silâsız, öz aqılınen aqqını qorçalağan,

Vetan içün meşal olup, canını qurban etken,

Öz-özüniñ yarığınen halqına yol köstergen –

Boysunmağan halqımıznıñ cesür qaramanları.

Çatırdağnıñ qayasıday ayaqta qaviy turğan,

Meydanlarda halqın toplap, azatlıqqa çağırğan,

Menfaatın tüşünmegen, halqı içün ant etken,

Soñki nefesine qadar Vetan içün küreşken …

Boysunmağan halqımıznıñ cesür qaramanları!