Vetanimnin hoş aenki...



Maye Safet

Doğdı: 1972 senesi,
mayıs 21-de

Doğğan yeri: Aqşeyh qasabası (Qırım)

Yaşağan yeri: Aqmescid şeeri (Qırım)


Gürler bağça - Qırımım! (Maye Safetniñ icadından nümüneler)

Kelecekke ümüt (Şiirler)



İlham perisi ile
dostlaşqan şaire


Eñ müim şeylerni özünde susqunlıq saqlay.

Eñ müim közyaşlar – o yağmur. O, sakin ağlay…

Maye SAFET



Maye Safet (Maye Sammer qızı Abdulğaniyeva) ecdadlarımız yurdunda – Qırımda doğğan icadkârlar safına kire. O, sovet-kommunistler qurumı tarafından Qırım ve qırım milletine nisbeten at oynatqan bir devirde doğdu. Maye hanım 1972 senesi Qırımnıñ Aqşeyh qasabasında dünyağa keldi. Orta mektepte oqudı, Aqmescid Devlet universitetinde (şimdi TMU) filologiya şübesiniñ qırım ve rus bölüginde tasil aldı, aspiranturada oqudı, qırım milliy masallarınıñ qurulışı ile bağlı mevzuda ilmiy iş üzerinde çalışa.

Maye hanım Tavriya Milliy universitetiniñ qırım milliy edebiyatı kafedrası, "Tavriya" ve "Tarpan" neşriyatları, Qırım Devlet Milliy akademik muzıkalı drama teatroda edebiy-dramaturgiya bölügi kibi idarelirde faaliyet kösterip keldi.

Ebet, Maye hanım kendi ayatını – ömürini icadsız tasavur etip olamay. O bir ara tapar-tapmaz deral ğayet tatlı ve aynı zamanda ğayet meşaqatlı lirika deñizine dala. Anda büyük, küçük, qudretli dalğalar ile, furtunalar ile küreşe. Devamlı küreşe… Aqibeti, olarnı yeñe – olar üzerinden ğalebe qazana. Elde etilgen ğalebeler-yeñişlerniñ mahsulatı esap etilgen deñiz incilerile sailge çıqa. Neticede müşkül ve aynı zamanda lezetli ğalebe mahsulatını – inci satırlarını oquyıcılar diqqatına avale ete. Daa doğrusı o özüniñ tüşünceleri, fikirleri ile okuycılarle paylaşa. Ebet, şaire bundan lezet ala. Mezkür lezet onı yañı icadiy ufuqlarğa – yañı küreş meydanlarına çıqmağa ruhlandıra, cesaretlendire.

Şaire deñiz dalğaları ile küreşemi ya da onıñ deşetli furtunaları ile belleşemi… o daima lirik qaramanı ile beraberlikte buluna. Olar birlik olup, areket eteler, beraber fikir yürüteler, beraber eyecanlanalar, beraber quvanalar… bir sözle söylegende şaire lirik qaramanı ile bir yaqadan baş çıqarıp, sırlı-tılsımlı ayatnıñ qudretli felsefiy küreş meydanına çıqalar. Qayda birlik, anda tirilik degenleri kibi, olar yeñeler… bazı da yeñileler… kene yeñeler…

Şiir yazmaq – ine ile quyu qazmaqtır. Şaireniñ er bir yaratılğan şiiri işte böyle ine ile qazılğan quyu demek mümkün. Albu ise, tabiat qanunı mücibi er angi "şair"niñ elinden kelmey, yani istidat er bir "şair"ge berilmey. Bu da Allanıñ mücizelerinden biri olsa kerek.

Menim söylemek istegenim, zanımca, Maye hanım ögünde, şiiriyetniñ altın qapısı endi açılğan kibi körüne. Bunı onıñ şiiriy satırlarından da duymaq mümkün.

Al borunı, yur keteyik yaylalarğa,

Çal bir ava, çal bir "Peşraf", bir "Qaytarma".

Çal bir nağme, barsın, yetsin yıldızlarğa,

Çal, aks sada bersin davuş dalğalarğa…

"Çal borunı"

ya da:

Köküs qafesimde kök parçası, beyaz bulut ile.

Bulut de yağmurlı - küse, ağlay, de şaqıldap küle.

Kök suv ola, qaburğalar arasından aqa.

Qanıp nefes alam, ava olam, şeffaf, hafif, yufqa...

"Yeşil kâinat"

Şaireniñ ilki şiiri (rus tilinde) "Avangard" adına Aqşeyh (Razdolnoye) rayon gazetasında (Qırım) basıldı, 1992 senesi. Ana tilde yazılğan ilki şiiri ise, 2004 senesi "Qırım" gazetasında derc etildi. Bu devir içerisinde onıñ eserleri artı üzülmeden matbutta basılıp kelinmekte.

Şaireniñ edebiy eserleri ve ilmiy maqaleleri esasen "Qırım", "Yañı dünya", "Avdet" kibi gazeta saifelerinde, "Yıldız" ve "Dnipro" edebiy bediy mecmualarda ve diger matbuatlarda derc etilmekte.

Bu yerde bir şeyni qayd etmeli ki, Maye Safet kendi icadında şiiriyetniñ verlibr* usulından faydalana. İcadından bayağı yer alğan verlibr usulında yazılğan eserlerinde – şiirlerinde, şaireniñ – lirik qaramannıñ tüşünceleri, onıñ sırlı duyğuları, ğam-kederleri… aks oluna. Bazıda ise, lirik qaraman köterinki ruhta bulunıp, onıñ aydın-parlaq ufuqlarğa doğru ıntıluvları ifadelene.

men o yerde bir kere olğan edim.

ayaq tübünde qayanıñ kenarı

ögde büyükten-büyük derya açıla

ve bu yerde

qama kibi uclu

taş kibi ağır

zeer kibi ağu

qum kibi quru

aqiqat sözleri aytıla…

"Qayanıñ kenarı"

yahud:

Sen barsıñmı dünyada –

Oña razım.

Menim ümütsiz sevgim,

Menim arzum.

Yavaş eliñnen toqun

Omuzıma…

"Sen barsıñmı dünyada…"

ya da:

Eñ müim şeylerni özünde susqunlıq saqlay.

Eñ müim közyaşlar – o yağmur. O, sakin ağlay.

Eñ müim duyğumnı oşatırım qorğa, belkim…

Ateşten çıqarsañ da, qolda tutamaz iç kim…

"Susqunlıq"

2013 senesi Maye Safetniñ birinci kitabı neşirden çıqtı. "Yeşil kâinat" serleva astında dünya yüzüni körgen mezkür cıyıntıqtan şaireniñ çeşit senelerde yazğan şiirleri yer aldı. 2015 senesi ise, şaireniñ müellifdeşlikte "Göñüller coşqanda" namı ile daa bir şiirler cıyntığı neşir etildi.

Bundan ğayrı, Maye Safet tercimanlıq ile de oğraşa. O zemane müelliflerniñ eserlerini ana tiline çevirip, olarle qırım oquyıcılarını tanış ete. O, ukrain şairi Boris Gümenükniñ "Virşi z viyni" ("Cenk şiirleri") kitabına kirgen eserlerni ukraincadan (2015 s.), Renat Bektaşevniñ "Arslan ve melek" pyesasını rusçadan qırım tiline çevirdi. "Volşebnıy çarık" masallar cıyıntığını ise, qırımcadan rus tiline çevirüvde müellifdeşlik yaptı. Bundan ğayrı o Volodimir Çernişenko ve Galina Mihaylovska ile beraberlikte Noman Çelebicihannıñ şiirlerini ukrain tiline tercime etüvde iştirak etti ve ilâhre… ve ilâhre.

Sanalarda, radio dalğalarında, televizion yayınlarında oqulıp kelingen nazm satırlarnıñ ve yañğırağan zemaneviy yırlarnıñ müellifi – İlham Perisi ile dostlaşqan Maye hanım Safetke daa yüksek icadiy muvafaqiyetler isteymiz, İlham Perisi er vaqıt ve er yerde şaire ile beraber olsun, deymiz.

____________________________________

*Verlibr (vers libre (fran.) – serbest şiir). Verlibr usulında yazılğan eserde endi nazmiyette temelleşip qalğan klassika qaidelerine riayet etilmey. Böyle şiirniñ satırları arasında biri digeri ile uzviy bağ olmay. Daa doğrusı, er bir satır çeşit sayılı ecalar ile qurula bile. Şiiriy satırlarda qafiye olmaya bile, ya da qafiye arada-sırada rastkele bile, mında ne qafiye, ne de vezin yoq esapta. Velâkin, verlibr usulda yazılğan şiirde de lirika, muzıka… mıtlaqa öz aksini tapmalı – kendi yerinde bulunmalı.