Vetanimnin hoş aenki...



⇦ qaytmaq

Maye Safetniñ

icadından nümüneler

BAR OLUR...


Baqiy dünya yaratılğan, deyler, Qıyamet qopqance.

Halqımız çoqraqlar ve nice özen qoşulıp olğan.

Amma, biz - deñizni yoq etmek istegenlerge bir ilân,

Milletim bar olur Rabbimiz yaratqan dünya turğance.



Başqa suvlarda çayacaq oldı, qurğaqqa devirdiler,

Çeşmeler suvları kesildi, kelmeşek yatlardan gizlendi,

Amma pak suvunı öz halqı avdet olacaq künge saqladı.

Halqımız bar olur, Qırımda çoqraqlar qaynağance.



Bu öyle bir sır, ecnebiy mında, zevq sürse bile, añlamaz...

Tenimiz topraqtan ğıda almaqnen, kene bu topraqqa qayta...

Keçmişler, ruh olup, saqçı hızmetteler, bizni qaldırmaz,

Dedeler torunğa qadimiy tarihnı ögretip ep ayta, ayta...





ÇAL BORUNI!


Al borunı, yur keteyik yaylalarğa,

Çal bir ava, çal bir "Peşraf", bir "Qaytarma".

Çal bir nağme, barsın, yetsin yıldızlarğa,

Çal, aks sada bersin davuş dalğalarğa.



Men bar sesim ile yırlayımçı: "Ay, ölmem men!"

Em "Port-Artur", em "Şompol"nı, "Ural dağ"nı

Sesim ketsin em dolansın Qırımnı,

Barsın yetsin Bucaqlarğa, Tamanğa.



Yırlarım men, bar sesimnen, yelge qarşı.

Bataqlarnı qaynatıp, sel aqtırıp.

Baarime qast etmeñiz, el uzatıp.

Baar kelir, üküm sürer, aqlı olıp.



Açar vişnem köpürip, açar badem,

Filis atar qadim dağda ağaçlar.

Şimal betten kelgen suvuq boranlar

Yoq olacaq. Qaçar baqır borudan.





GÜRLER BAĞÇA – QIRIMIM!


Navrez keldi, qarlar iriy,

Quşlar qayta uzaqtan.

Vetan bekley, topraq istey

Qırım açsın ğayrıdan.



Gür bağçalar, bereket,

Salqım-salqım yüzüm bağda.

Evlâtları birdem millet

Mavı özenday Vetanda.



Mavı deñiz, mavı köküm,

Altın küneş - altın tamğam!

Evlâtlarıñ er kününi

Feda ete Vetanğa.



Er ne yerde olsañ bile,

Kimligiñni aytacañ,

Bu muqaddes adğa ille

Lâyıq olıp yaşaycañ.



Quşlar qayta yaban betten

Sesnen tola ormanlar

Uyandıra ğafletten

Bütün etrafnı olar...



Yeşil Adam, keniş çölüm,

Bulutlarğa sarqqan qırım...

Qarlar irir, duşman keter...

Gürler bağça - Qırımım.





ARZUM


Bir kün sorar özünden er bir insan:

Menim içün nedir Yurtum, nedir Vetan?

Vetan içün feda olğandır nice can,

Vetan içün bahtlı olmaqtır arzum.



Olsun bahtlı sabalar Vetanımda,

Toylar olsun, bayram olsun ayatında.

Halqım temiz mavı sema altında

Saip olsun Yurtuna - budır arzum.





YAŞA, MENİM VETANIM!


"Men bu yerde yaşalmadım..."

Balam, tornum yaşasın.

Bu avanı - toya-toya,

Suvnı qana-qana içsin.

Qartal kibi

Yeşil Ada

üzerinde

avelensin.

Yaşa, halqım!

Yaşa, halqım!

Qaranlıqnı aydın nurlar

Yarsın,

ahırı,

küneş yeñsin.

Altın tamğam

Parıldasın

Gür bağçalar

güllesin.

Yañı nesil,

Qırım sizge -

cevherdir -

Emanet olsun

Yaşa, halqım!

Yaşa, Qırım!

Yaşa, menim Vetanım!





REÑKLİ IŞIQ


Kök quşağı içinde

Reñkli ışıq içimde.

Zaman aqıp keçkende,

parmaqlarnı sılatıp,

yağmur yağa.



Ketem yağmur peşinden,

Ayretlenem er şeyden,

Kök qubbesi eşile,

Reñkli quşaq sozula

Boydan boyğa.



Uçmasam da, keñ kerem ellerimni.

Siñdirem içime bu reñklerni.





YEŞİL KÂİNAT


Burum-burum sarılğan,

Zerre qadar Kâinat.

Bu naziçik avuççıqta

Qış yuqusı saqlanğan,

Baariniñ şırası,

Yaz aqşamnıñ türküsi,

Küzniñ parlaq baqır tüsü,

Reñkli, nomay, tolğun ayat -

Yeşil, taze kâinat -

Yapraq olup künge çıqa.

şeffaf, hafif, yufqa...



Köküs qafesimde kök parçası, beyaz bulut ile.

Bulut de yağmurlı - küse, ağlay, de şaqıldap küle.

Kök suv ola, qaburğalar arasından aqa.

Qanıp nefes alam, ava olam, şeffaf, hafif, yufqa...





SÜRETİMNİ…


Süretimni yüregiñe müürlediñmi?

Qısmet diye, meni özüñ seçip aldıñ.

Mensiz azat, mensiz serbest ve ür ediñmi?

Menim olup, sen özüñe saip qaldıñ.





TABINA MAÑA


Dersiñ, sevgiñ yüregiñde qaynap-qaynap, taştı.

Dersiñ, azat seller olup, yardı suküt taşnı.

Dersiñ, kökniñ qubbesinde yıldız olıp yana.

Em yarata, em devire ve tabına maña.





SEN BARSIÑMI DÜNYADA…


Sen barsıñmı dünyada –

Oña razım.

Menim ümütsiz sevgim,

Menim arzum.

Yavaş eliñnen toqun

Omuzıma.

Nurlı nağmeler toqur

Gece maña.

Gül ğoñcesinden nazik

Seniñ teniñ.

Çeşme suvuñdan temiz

Seniñ sesiñ.

Sen barsıñmı dünyada –

Maña kâfi.

Kelseñ de hayallarğa

Ruya kibi.





AYDIN HAYALSIÑ SEN


Melek sandım seni, melek ediñmi?

Mençün şavleñ tez vaqıtta yanıp söndi.

Qalbim, onı bir ediyeñ dediñmi?

Yoq, o insan, adiy insan edi...

Kobelekniñ uçuşından yengildir

Bu qaarim – canlı bir yelpaze...

İnsan, aqiqatta, melek degildir.

Em ne ise, aydın hayalsıñ sen.





HUCUR ĞALEBE


Yanğınlar söndi,

Furtuna yatıştı.

Darqadı çöllerde

süt tüslü tütün.



Seferge çıqqanda

raqipler añlaştı:

ya da iç bir şey,

ya da büs-bütün.



Köz-közge ilişip,

çöllerde atıştı -

kemanda keskin

uclu oqları.



Ğayretle pıçaqlap

qaburğalarını,

kimi yutquzdı,

Kim çıqtı üstün?!



Ya da iç bir şey...

Ya da büs-bütün...



Silâhsız muğalip

egdi başını,

raqibi aldında

tizine endi:



"Özüme qaldıram

büs-bütün ağrını...

İç bir şey - seniñki,

faydalan endi..."





SUSQUNLIQ…


Eñ müim şeylerni özünde susqunlıq saqlay.

Eñ müim közyaşlar – o yağmur. O, sakin ağlay.

Eñ müim duyğumnı oşatırım qorğa, belkim.

Ateşten çıqarsañ da, qolda tutamaz iç kim.



Eñ müim şey içün fısıltı da patlav kibi...

Eñ müim sözlerge davuşlar da – azır qabir.

Eñ müim duyğunı özünde susqunlıq saqlay,

Saf isler toplanıp, közlerden yavaştan tamlay...





AŞIQ OYUNI


Tozğa tüşe bir qaç süyek, bir qaç aşıq...

Şaat olsañ da, sen iştirakçisiñ,

Şeit ketseñ de, sen iştirakçisiñ,

Qatil olsañ da, sen iştirakçi.

Tozda serdiler bir tanılmaycaq vucut,

Arqasında sıza örneklerni qamçı...

Etraf aqsız, tilsiz, soqur, saqat... –

süküt...

Yerden atlap kete aşıq.

Şaat olsañ da, sen iştirakçisiñ,

Şeit ketseñ de, sen iştirakçisiñ,

Qatil olsañ da, sen iştirakçi.





SES


ket-kete bir istegim başqalardan üstünlik ala:

bir divar tapıp,

bu divardan yigirmi-yigirmi beş adım mesafege ketip,

bu divarğa qarşı turmağa ve

bir kereden öz yerimden çapıp

tez-tez, daa da tez çapmağa,

doğru, ep tezce, divardan köz almayıp çapmağa

ve bu divarğa atılıp,

oña urulıp,

çil-parça olmağa,

ya da divardan aşağı qaymaq kibi aqıp ketmege,

ya da taşlarnıñ içine siñip ketmege...

yoq, ziyadece yerge aqıp ketmekni isteyim.

divar sers, yosunlı, taşları delikli-delikli...

sesim bir delikten başqa delikke kirip-dalıp,

biñ dane davuş olıp,

dağılır.





AMMAL


belkemik

insannıñ bütün müçelerine

özektir

o vucudıñnıñ kergisi

vucudıñnıñ tayançı

vucudıñnıñ qazığı

belkemik

boynuña, omuzlarıña

yüklengen qasevetleriniñ ağırlığını

özüne ala

seniñ vucudıñnen beraber bu ağırlıqnı, yükni

bir yerden bir yerge

mesafeler keçip alıp bara

belkemik

seniñ tabiatıñnı da özünen taşıy

ya tik ola, ya egik, ya yımşaq, ya qattı

belkemik, o öyle bir şey ki

yerge yatsañ

topraqnıñ közge körünmegen teprentisi

bu süyekler boyuncaqlarından keçe

olarnı doğru sırağa tize

körünmegen otlarnıñ körünmegen tamırları

kemikleriñden yılışıp olarnı sara

ve saña biraz küç bere

kökten küneş sıcağı dalğalarınıñ nabızı

kemiklerge yete ve olarnı qızdıra

qollarıñnı keñ açıp yatsañ

parmaqlarıñnıñ ucunda

körünmegen yarıçıqlar yanıp başlay

tur da ket, areketiñni devam et.

belkemik

insannıñ bütün müçelerine özektir

tabiatıñnıñ alâmetidir

boynuña yüklengen qasevetlerini taşığan ammal





QAYANIÑ KENARI


men o yerde bir kere olğan edim.

ayaq tübünde qayanıñ kenarı

ögde büyükten-büyük derya açıla

ve bu yerde

qama kibi uclu

taş kibi ağır

zeer kibi ağu

qum kibi quru

aqiqat sözleri aytıla.

mantıq boyunca

bu sözler deryanıñ içine avdarılmaq kerekler

ya da deryanıñ üstündeki kül tüslü

bulutlı kökke köterilmek

kerekler,

diger alda, ne maqsatnen olar aytılalar?

maqsadıñ bu yükni mında qaldırmaq:

totlansın ve paslansın

yosun qaplasın

küçü ketsin

suvda cibisin.

amma, yoq

bu sözler sennen beraber

yipke bağlanğan kibi

süyreklenip özüñe qaytalar.

kene o deryanıñ yanına kelmekniñ faydası barmı?

öz dañğırdavuq yüküñni taşıp yur.

em de alıştıñ oña, yalan degil de...





SEVGİÑ…

-- siz öz eykelleriñizni nasıl yapasıñız?

-- men artqaçnı kesip atam.

Mikelancelo Buonarroti



ayat seni kerçekten eykeltıraş yapa

ustalığıñ öse,

mearetiñ yüksele,

eliñ sezgirleşe

közüñ merginleşe

özüñ özüñe ziyade işanıp

artqaç taşnı kesip

pıçıp

taş üstüni culâlap

yıltıratıp

tek eserni

daa doğrusı

seniñ fikiriñce

müteşem eserniñ

nümünesine

eñ ziyade oşağan

eserni asıl etesiñ.

bu temiz

yani artqaç qoşmaları olmağan

tüşünceleriñ

munasebetleriñ

subetleriñ

sevgiñ.

sevgiñ...





SOLAQ BALI


küz etrafqa bal tökti

aşıqıp, sürünip,

qolaysızlıqnen bal qubusını avdardı

dep bellemeñiz

yoq, o, öyle oynap yaptı,

bu öyle oyun, eglence –

etrafqa bal tökmek…

er şey baqır, altın, kerbar balğa çevirildi

ince tatlı qoqunen

burunlarımıznı qıtıqlay

bazıda sersemlete

ve biz bu sersemlikni çoqusı alda tumav dep

kene de baqır tüslü çayğa kerbar balnı qşıp

tedaviylenemiz.

balğa küneş çevirile

bal er şeyge siñip kete

faydalı bir yedek

qışta kerek olur

avada bal kibi sozulıp

örümçek yipleri

betlerimizni yengilden

utançaqlıqnen ohşap ala

küz etrafnı balğa toydura

tatlı küneşli künler

solaq balı.





NAZARLAR…

Bazı nazarlar pek ağır ola. Dersiñ balaban taş altındasıñ, duyula. Tiklenip turğan o közlerge çıdamaq küç. Amma kene baq o közlerge,baq.

Bu közler ne istey menden soramağa? İnsan, sen menim aqqımda ne bilesiñ? Bazı bir baqış ola, öldürip qoya... Bazı nazardan el-ayaq qata... Sen, menim aqqımda ne bilesiñ? Ömürde qaç kere rastkeliştik? Közleriñ maña ne aytacaq ola? Ne bilesiñ sen? Ve tüşünesiñ neler?

Közleriñ em soray, em de cevap bere....





AYAT QARALAMA DEGİL…


ayat qaralama degil

bu mustaqil iş içün tek bir kere bir kâğıt berile. yaz. çız. sil. arifler ve işaretler yasa.

er bir çızıq ve arifniñ, işaretniñ manası bir olmay. Ne içündir, o bir qaç manalı, bazan qarama-qarşı manalı ola bile.

yazğan sözlerim özara añlaşmaylar. Davalaşalar.

ifade etken davuşlarım özara añlaşmaylar. Davalaşalar.

Sebebi: bir qaç manağa ait olmaları.

Monomana yoq. Stereomana ise, diqqatnı tarqata. Şaşmalata.

Kâğıttaki satırlar qıyışa. İşaretler ve arifler çirkin çıqa.

Ne aytacaq ediñ? İnsanca añlaşılğan sözlernen añlatıp olamaysıñmı?

Menmi?

Yoq.

Al yazılı-çızıqlı kâğıtnı, bir ağaç divarğa pekittir.

Birisi onı ilân dep beller.





AYAZ QOQUY AVADA…


Dağda belki qar yağğan,

Qar qoqusı azbarda.

Qarıştırdım dolaflarnı

Sıcaq urba azırlap.



Bu tek küzniñ ilki ayı

Öz soñuna yeteyata.

Ay töpeden kete tayıp

Qaranlıqnıñ eteginden...



Ayaz qoquy avada...

Qışnıñ suvuq vaadı.





NEDİR O?..


daima saylamaq kerek

sağğa ya da solğa

qavereñkli ya da sarı

deñiz ya da qara

suv ya da tuz

açıq ya da qapalı

o ya da bu

daima bu saylavıñ

şübeli

şübeli ya da qatiy

qatiy ya da mecburiy

mecburiyet ya da istek

daima bu saylavıñnıñ neticesi

qandırmay

ya da qandıra

qandıra ya da kederlete

qandıra ya da açuvlandıra

ruh bere ya da ruhtan tüşüre

seniñ saylamaq imkânıñ bar

saña saylamaq imkânı

esas bir qanun olaraq berilgen

Neo, qırmızı ya da mavı ap?

Neo

Ne o?

Nedir o?





QINTAV MEYDANLIĞI

Menim qıntav meydanlığım, belki, daire şekilinde, belki de, o coğrafik haritalarda tasvir etilgen memleketniñ resimine beñzeydir. Menim qıntav meydanlığım evimniñ bosağasından soñ bite. Menim kün tertibimden tışta, yüregimniñ tınç uruvından kenarda.

O qıntav meydanlığı puf töşelgen quş yuvasına beñzey.

Quşlarnıñ qaar-qaseveti başqa dağ-ormannıñ quşlarınen, belki, atta, öz ormanındaki quşlarnıñ ayatınen iç bağlı degil. Öz yuvaçığı, öz yavruları. Tek dağda yanğın olmasaydı...

Menim qıntav meydanlığımnıñ sıñırları bir yerinde üzülgen ya da bozulğan, çünki tıştan daima suvuq yel urıp turğanı duyula.

Maña deyler ki, bu dünyada bir emiyeti olğan şey yapmaq içün, şu qıntav meydanlığını mıtlaq terk etmege kerek. Menim qıntav meydanlığımda öyle de insanlarğa nisbeten işançsızlıq, ümütsizlik, saqınuv ruzgârları esmekte... Digerlerde daa qorqu ve pervasızlıq zeerli taşlamaları da yüz bere.

Bu yeller, ruzgârlar özleri tam ile sıñır degilmi?