Vetanimnin hoş aenki...



Açıq mektüp

Mustaqil qıymet kesmege bilmeliler

Bekir Çoban-Zade adına mukâfatnı taqdim etüv komissiyası azaları
Nariman Abdulvaapov, Şeryan Aliyev, Ablâziz Veliyev, İbraim Çegertma, Ayder Emirov arqadaşlarğa

Esselâmun aleyküm, sayğılı komissiya eyyeti. Doğrusı men mezkür "Mektüp"ni yazmaycaq edim. Velâkin, bayağı bir vaqıt tüşünip-taşınğan soñ, yazmağa mecbur oldum.

Sebebi – eger de böyle yapmasam, o facialı sürgünlik yollarında – ceza yollarında, ğurbetlikte elâk olğan, "Köyüm! Toprağım! Anam, Vetanım!" dep, közleri açıq ketken yuzbiñlerle qırımlarnıñ aziz ruhları ögünde ve aynı zamanda Haq Taalâ ögünde kendimi günâhkâr bir insan dep sayacam. Meni afu etiñiz.

Sizler, komissiya azaları, Qırım müendislik ve pedagogika universiteti em de "Qırım" gazeti tarafından Bekir Çoban-zade mukâfatına taqdim etilgen menim tercimeme – "Vetan duyğusından yüksek duyğu yoq…" eserge nasıl bir taraftan ve nasıl bir añlam ile yanaştıñız, bilmeyim. Amma bir şeyni yahşı bilem ki, böyle komissiya erkânında bulunğanlar aqiqatta icad adamları – edebiyatçılar olup, edebiyatnıñ inkişaf ceryanını, onıñ yönelişlerini, inceliklerini añlamalılar, onı yürekten duymalılar ve aynı zamanda o ya da bu eserge – nazm em de nesirge bitaraflı (obyektiv) mustaqil qıymet kesmege bilmeliler.

Barıp da böyle çizgiler, hususiyetler olmasa yahud yetişmemezlik etse, eser aqqında fikir sağlam ve bitaraflı olup çıqmay. Söylemek istegenim, maña bu nufuzlı mukâfat komissiyasında – bese-belli onıñ bazı azalarında böyle ğayet zarur hususiyetler, çizgiler yetişmegen kibi kele. Çoq yazıq.

Eger de söylenilgen çizgiler, hususiyetler kerek "miqdarda" olğan olsa edi, sizler – komissiya eyyeti, Qırım milliy edebiyatınıñ altın fondından, daa doğrusı türk edebiyatınıñ altın fondından yer alğan belli özbek edibi Uktam Hakimali cenaplarınıñ "Vetan duyğusından yüksek duyğu yoq…" serlevalı eseri – essesini bir ağızdan Bekir Çoban-zade mukâfatına lâyıq, dep tanır ediñiz.

Müellif öz eserinde Qırım ve qırımlarnıñ başına tüşken facianı, deşetli sürgünlikni – cezanı tasvirlev ile bir sırada, eserniñ başından soñki noqtasına qadar: "Teren asırlar qatlamlarından tamır atıp kelgen bu tarihiy halqnı – qırımlarnı qurtarayıq, olarğa yardım elimizni uzatayıq!" dep, feryad-fiğan kötere.

Başqaca söyleycek olsaq, bediy renkler ile suvarılğan mezkür esseniñ esas leytmotivi: "Qırımlarğa yardım etiñiz! Qırımlarnı qurtarıñız!" dep, müellif bütün cianğa tellâl bağıra.

Yigirmi saifeli "Vetan duyğusından yüksek duyğu yoq…" eserde ileri sürülgen qudretli ğaye, obrazlı söyleycek olsaq, bütün bir dünyanı, kâinatnı qavrap ala. Albu ise, edipniñ elde etken yeñişidir, ğalebesidir.

Teessüf ki, sizler – Bekir Çoban-zade mukâfatınıñ komissiya azaları, mezkür yeñişni, ğalebeni körmediñiz, sezmediñiz, duymadıñız, ya da körmek, sezmek, duymaq istemediñiz.

Eger de bunıñ aksi olsa edi, sürgünlik yollarında – ceza yollarında, ğurbetlikte elâk olğan yuzbiñlerle qırımlarnıñ ruhları ve bunıñle beraber Bekir Çoban-zadeniñ ruhu da cümlemizden şad olur edi.

Epimizge belli olğanı kibi, Bekir Çoban-zade azretleri de özüniñ doğmuş halqı kibi ğurbetlikni, onıñ bütün ağusını tatqan ve añlağan olıp, böyle satırlar yazğan edi:


Oy, suvuq şu ğurbet!.. Ateşsiz, nursız,

Turmuşı bizlerge köñülsiz, cırsız…

Meni daa bir defa afu etiñiz.