Avropanıñ merkezinde yerleşken Brüssel şeerinden Şimaliy ve Cenübiy Amerika* merkezi Punta Kana şeeri arasındaki yedi buçuq biñ kilometr mesafeni samolötımız on saat etrafında basıp keçti. Bu devamlı vaqıt içerisinde, aerobus salonındaki yımşaq oturğıçlarğa yerleşken yüzlerle çeşit milletke mensüp kişiler illâ bir de-bir şey ile meşğuller. Yolavcılarnıñ aman-aman episi qarşısındaki ekran-monitornı qurıp, andan mültfilmler, kinofilmler… daa birşeyler seyir etmekteler.

Ayni zamanda yanımda – sağ tarafımda oturğan belgiyalı orta yaşlı hanım da, özüne meraqlı bir şeyler tapıp eglenmekte. Hanım yanında oturğan onıñ genç qızı ise, illüminatordan tışqa – ucsuz-bucaqsız semanı seyir etmekte.

Men, boyunımda asılı çantaçığımdan telefonnı alıp, onı qurdım ve yanımdaki hanımğa "Afu ideriz!" dep, onıñ evlâdına hitap ettim:

-Qızım, maña samolötımıznıñ qanatı ile beraberlikte semanı resimge çekip berçi!

Qızğa telefonımnı uzattım. Ebet, qız menim tilimni añlamasa da, ricamnıñ farqına bardı. O, tebessüm ile, niderland tilinde bir şeyler söyledi de, anasına baqıp qoydı ve elimdeki telefonnı aldı. Onı illüminatorğa yanaştırdı. Atlantika okeanı töpesinden uçqan samolötımıznıñ kodjaman qanatları ep yarıp ketken soñsız semanı bir qaç kere resimge çekti.

Men hanımlarğa qırım tilinde kendi minnetdarlığımnı bildirip, telefonnı aldım. Çıqarılğan tasvirni – andaki mas-mavı dülber kökni körüp, qıznı tekrar alğışladım. Dominikanağa raatlanmağa ketken ana-bala şimdi kendi sezgirliklerile (intuitivno) meni yahşı añladılar, çehrelerini quvançlı tebessüm qapladı.

Telefonımnı kene çantaçığıma qoydım. Onıñ zıncırını çekip qapattım. Bu arada bundan üç-dört kün evelsi çantaçığım ile bağlı vaqianı hatırladım.

… Soçi (Kafkaz) şeerinden İstanbulğa kelip çıqtım. Samolöttan emin-erkin tüştim (tabiyatım öyle), aşıqıp çapqan yolavcılarnı seyir eterek aeroport binasına kirdim. Binağa kirgenim ile, sağğa ketken qısqa ve tar daliz – ayat peyda oldu. Daliz boyu bir qaç adım atar-atmaz, sol tarafta "ayaqyol" degen belgisi olğan qapını abayladım. Elimi-yüzümi yuvayım degen maqsad ile, qapını açıp, içeri kirdim. Mında, adam endi aman-aman yoq esapta.

Men ayaqyolnıñ birinci bölgesindeki çeşmelerge yanaştım. Elimdeki ufaq yol çantamnı divar yanına – temiz tabanğa qoydım. Boynuma asılı çantaçıqnı ise, çeşme yanına – suv uluğına astım. Jaketimni çıqarıp, tabandaki çantam üstüne bıraqtım. Bundan soñ bet-qolumnı yuvdum. Çantamdan yüzbezni alıp sürtündim… üst-başımnı biraz nizamğa ketirdim.

Böylelikle, prosedura işlerimni bitirip, jaketimni kiydim de, elime çantamnı alıp, dalizge çıqtım ve yolumnı devam ettim. Men şimdi tüz (gorizontal) eskalatorda ketem velâkin ne içündir göñlüm raatsız.

Eskalatorda qararle eki yüz metro ketkendirim. Bir daa baqsam, ne köreyim – boynumda çantaçığım yoq. Şimdi menim başıma sañki dersiñ bir qopqa buz kibi suv töküldi. Ya, nasıl etip tökülmesin – vesiqalarım, aqçalarım… bütün "silâhlarım" ayaqyolda qaldırılğan çantaçıqta da!

Men biraz şaşmalasam kerek, artqa çevirildim de, eskalatornıñ yürüşine qarşı çapıp başladım. Bir qaç saniye içerisinde meseleni añlap, eskalatordan tabanğa atılıp tüştim, "tabana quvet" degenleri kibi, kelgen yolumğa taraf aşıqtım. Em çapam, em de qarşıma rastkelgen bir-eki adamnıñ ellerinde, boyunlarıında közlerimle çantamnı araştıram.

Neyse de, deminki qısqa-tar dalizge yetip keldim. Dalizdeki ayaqyolğa uçıp kirdim desem, aslıda mubalâğa olmaz. Men çeşme kenarındaki uluqta asılı ve ep meni beklep turğan çantaçığımnı kördim…

Çantamnıñ tapqırını quvançle boynumdan keçirdim de:

- Endiden soñ, sen er vaqıt ve er yerde boynumda asılı turacañ! dep, hitap ettim çantaçığıma…

Şimdi yanımdaki belgiyalı hanım elimni türtüp, meni hatıra "yuqusı"ndan uyanttı. Başımnı oña – sağ tarafqa çevirdim, hanımnıñ beyaz çeresine baqtım. Onıñ raatsız siyah közleri qarşımdaki monitorğa işmar etmekteler.

Bu yerde bir şeyni qayd etmeli ki, men qarşımdaki ekranğa – monitorğa, aerobusımız uçqan ava yolunı,aşağıdaki şeerlerni, memleketlerni, limanlarnı seyir etmek içün qurğan edim. Daa doğrusı, haritadaki Brüssel – Punta Kana ava yolu uzun-uzadiye qara bir sıcım tarzda belgilenip, işte samolötımız şu sıcım çerçivesinde uçmaqta.

Velâkin… Şimdi qomşu hanımnıñ işmarı ile deral monitorğa diqqat ettim, anda aerobusımız, Atlantika okeanı töpesinden – Bermud* qabırğası yanından keçken sıcım yolundan kenarğa çıqtı. Samolötnıñ quyruğı Bermud tarafqa baqa ise, başı sıcımnıñ bu tarafında… Men bu arada, nasıldır, yanıq riznağa oşağan qoqu da sezdim. Allanıñ ikmeti bitmez-tükenmez olğanını yahşı menimsegenim içün, men özümni qolğa aldım. Hanımğa da:

- Allanıñ merhametile, er şey yahşı olacaq! – dedim eminlikle.

Qomşum menim söylediklerimden tek "Alla" degenimniñ farqına barsa kerek, o deral ziynetler – yüzükler kiydirilgen beyaz parmaqları ile çoqunıp aldı, gerdanındaki ufaq haçnı öpti. Bundan soñ o, qızına aylanıp baqtı. Qızı başını – mañlayını illüminatorğa tayandırıp, ep andaki mücizeviy semanı seyir etmekte. Onıñ iç bir şeyden haberi olmağanını añlağan ana, biraz memnün qaldı, ğaliba.

Meraqlı yeri şundak ki, menim sol tarafımdaki sırada oturğanlardan bazılarınıñ iç bir şeyden haberleri yoq kibi. Olar özara qonuşmaqtlar, mültfilm seyir etmekteler. Kimersi ise, yuqlamaqta. Velâkin, biz kibi, telâşlanıp oturğan yolavcılar da az degil.

Aradan neqadar vaqıt keçti, bilmeyim, bizim aerobusımız yavaş-yavaş kendi sıcımına – yoluna minip başladı. Qomşum bunı körgenile quvaançından şaşmalasa kerek, o menim omuzlarımdan quçaqladı da yanağımdan öpti. Hanımğa borçlı qalmayım degen fikirle, men de onıñ elini alıp öptim. İşte, bizler sevinç-quvançqa ait etiket merasimini yekünlegende, samolötımız endi bir tamam siyah reñk ile sızılğan kendi yoluna – sıcımına mindi. Yanıq rizna qoqusı da ğayıp oldu… Allanıñ bergenine bitmez-tükenmez şukranlar olsun!

Bizler – yolavcılar tınçlandıq. Tekâran vaqıttan soñ bir tamam özümizge keldik.

Men qarşımdaki monitor ekranındaki haritadan aerobusımıznıñ ketken yolunı seyir etmekni devam ettim. Andan körüne ki, menzilimizge – Punta Kanağa da ep yaqınlaşmaqtamız…

Mezkür haritada kösterilgeni kibi, Punta Kana Dominikana Respublikasınıñ cenübiy-şarqiy sailinde yerleşken. Dominikana devleti, Gaiti adasınıñ bir qısımını qavrap alğan. Onı em Karib deñizi, em de Atlantika okeanı suvları sarıp tura. Puerto-Riko, Nikaragua, Gvatemala, Kuba kibi devletler Dominikananıñ qomşuları esap etile.

Soñundan añlağanıma köre, 1821 senesi ispan müstemlekecileri eli astında bulunğan Gaiti ealisiniñ yarısından ziyadesi inqilâb bayrağını köterip, mustaqil Dominikana devletini ilân ettiler. İnqilâbçılar, meydanğa kelgen yañı memleketni halq tarafında turğan Dominika (Domingo) isimli papaznıñ adı ile namlandırdılar. Atta memleket paytahtına da Santo-Domingo, yani Aziz-Domingo adını berdiler.

Dominikana prezident Respublikası olup, devletni Prezident idare ete. Ealisi on buçuq millionnıñ etrafında…

Allanıñ merhameti ile, bizim samolötımız neyse de, Punta Kana halqara aeroportına kelip qondı. Aerobus köpçekleri dülber seyyaremizniñ tabanına toqunğanı kibi, salon içinde quvançlı-coşqun elçırpmalar qoptı. Bazı insanlarnıñ közleri yaşlandı. Yolavcılarnıñ eyecanlı areketleri Bermud adaları qabırğası yanındaki vaqia ile bağlı olğanı añlaşıldı…

Böylelikle, men Avropanıñ suvuq mart ayı qırşavından otuz dereceli sıcaq subtropik Dominikanağa, daa doğrusı Punta Kana şeerine kelip çıqtım. Samolöttan tüşkenim ile, menim yüzüme güya ateş kelip urdı.

Uzun-uzadiye bir qatlı aeroport binasınıñ damı ise, bir tamam qalın toban ile qapavlı olğanını abayladım.

Men endi bir qaç mühteşem ve aynı zamanda halqara aeroportlardan keçip kelgen soñ, qarşımdaki toban damlı aeroportnı, onıñ çevre-çetindeki subtropik ösümliklerni – tereklerni körip, özümni ekzotika dünyası içerisinde is ettim. Şimdi menim bir tarafımda soñki modulde aerokosmik samolötlar tursa, başqa bir tarafımda ekzotika dünyası tura. Bu "dünyanıñ" içinde ise, çeşit uslupta siyah reñte hızmetçiler – erkekler ve hanımlar yüreler…

Men şimdi ta balalıq çağımda Kattamiñ (Samarqand velâyeti) köy mektebi kütüphanesinden alıp oquğan bitmez-tükenmez sıhırbaz, tılsımlı… kitaplardaki masallar içine dalğan kibi oldum…

Avanıñ sıcağından terlep başladım. İçeride – gümrük zalında ventilâtorlar çalışsa kerek, mında azaçıq olsa da yengilce, yani araret biraz eksikçe kibi köründi.

Aeroport hızmetçileri ve polisleri – episi zenciler. Boyunlarında ise, aeroport hızmetçileri degen lentalar asılı. Olarnıñ aralarında çeşit tabiatta "hızmetçilerni" körmek mümkün. (Bunıñ farqına soñundan bardım). Bu sebeple, çaresi olduqça er adımda rastkelgen "hızmetçi" ile munasebet yapmaycañ, vesselâm. Men bu "qaideni" gümrükten keçkenim kibi añladım.

Deycegim, gümrükten – sıñırdan keçip, Dominikana devleti toprağına ayaq bastım. Demiçik qayd etkenim kibi, aeroportnıñ çevre-çeti yem-yeşil ösümlikler – terekler, hususan palmalar ile sarılı.

Dominikanada milliy aqça sıfatında peso işletile. İspan tili ise, devlet tili esap etile.

Men gümrükten keçkende, daa doğrusı nevbette turğanda, rus milletine mensüp (bunı soñundan añladım) eki turist ile tanış oldum. Qararle qırq – qırq beş yaşlarında olğan bu qarı-hoca ğayet lafazan ekenler. Olar bir ande maña kendileri aqta bayağı malümat söylediler. Özleriniñ doğma Odessalı olğanlarını… şimdi ise, Rigada yaşağanlarını, mında Punta Kanağa er eki-üç yılda kelip raatlanğanlarını bildirdiler.

Bu şeñ-şeramet turistler biraz vaqıttan soñ menimle meraqlandılar. Olarğa özümni taqdim ettim, yani kimligimni ve ne yerden olğanımnı añlattım. Menim Qırımdan ekenimni eşitir ekenler, olarnıñ maña nisbeten munasebetleri yañı tüs aldı – men olarğa yaqın kişi oldum. Er alde maña şay keldi.

Ebet, Ölga ve Oleg (özlerini böyle tanıttılar) menim ağırımnı yengil ettiler. Aeroporttan eki-üç kilometr mesafede yerleşken şeerge – Punta Kanağa beraber ketip, maña elverişli fiyatta miniotel tapmağa yardım ettiler. Soñra menimle samimiy sağlıqlaşıp, evelden sımarlanılğan – maña yaqın yerde yerleşken ötellerine kettiler…

Ealisi yüz biñ nufuzlı Punta Kana şeeri Atlantika okeanı ile Karib deñizi qoşulğan yerde yerleşken. Canlı tabiatnıñ böyle tekrarlanmaz körünişini, yalıñız öz közleriñ ile seyir eteceñ, vesselâm.

(Resimde: Punta Kana (Dominikana). Karib Deñizi – Atlantika okeanı saili.

Punta Kana degen nam, aslı da, "Palmalarnıñ körüşken yeri" degen mananı taşıy. Mezkür şeer, em kerçekten de palmalarnıñ mekânı, desek aslıda mubalâğa olmaz. Onlarle kilometrge uzanğan şeerniñ beyaz qumlı meşur plâjları boylap ösken yaraşıqlı kokos meyvalı palmalar, büllür kibi temiz okean ve deñiz suvları… bu dülber manzarağa daa ziyade dülberlik qoşmaqta.

Men şimdi Punta Kananıñ – Dominikananıñ uzun-uzadiye saillerini Cenübiy Qırımımnıñ ucsız-bucaqsız yalıları ile qıyaslamağa areket ettim.

Bu acayip tabiat ülkeleri, seyyaremizniñ er eki coğrafik noqtasında yerleşken olup, olar sanki dersiñ dülberlikten biri digerini ozmağa ep davranmaqtalar. Er eki mücizeviy ülkeni – Qırımımnı ve Dominikananı aqiqatta "Seyyaremizdeki yalancı Cennet" cedveline kirsetmek mümkün, eger de öyle cedvel bar ise.

Qırımımnıñ Keriçinden tutıp, Kefe, Suvdağ… ta Almatamaqqa barğance özüniñ manzaralı ve aynı zamanda azamat qayaları, dağları em de tüzemlik sarımlarında bulunğan çeşit reñte tekrarlanmaz plâjları ile esir alsa, Dominikananıñ Santa Domingosından tutıp, Punta Kana… ta Puerto Platağa barğance palmalar sarımında bulunğan özüniñ beyaz qumlı yalıları – manzaraları ile esir ala.

Punta Kanada, hususan Dominikanada yaz mevsimi yıl on eki ay üküm süre ve bütün zaman kündüzi, ava arareti otuz derece etrafında ola…

Men Brüsseldeki kibi, mında Punta Kanada da eki kün bulundım. Bu eki kün devamında şeerni dolandım, onıñ dülber ebediy yeşil caddelerini, soqaqlarını seyir ettim. Dominikanalılarnıñ kömida (baqla, pirinç, haşlanğan tauq eti), bandera (haşlanğan eçki eti ile qavurılğan banan, pirinç), taina (etli oladye) ve diger milliy yemeklerini tattım – dadını baqtım. Ebet, Punta Kanada avropa yemekleri azırlanılğan aşhaneler de mevcut.

Meraqlı yeri şunda ki, bütün aşhanelerde, bu cümleden ufaq-iri restoranlarda dağdan tutulıp ketirilgen eçki etini qullanalar. Sebebi, bir zamanları Avropa müstemlekecileri özleri ile ketirgen eçkiler kettikçe ep çoqlaşqan. Vaqıt keçtikçe, bu çoq sayılı eçkiler kiyikleşip, tropik ormanlarğa dağıldılar. Söylegenlerine köre, dağğa – ormanğa kirseñ er adımda kiyik eçkige rastkele bilesiñ…

Deycegim, men, Karib deñizi ve Atlantika okeanınıñ temiz-pak büllür suvlarında yaldadım. Yerli eali ile Ana-Qırım tilinde qonuştım, kerek olğanda ana-qırım tilimi ispan tiline (yahud aksine) çevirgen telefonımnıñ tilmaçından faydalandım…

Böylelikle, özüme belgilegen eki künlik Punta Kana boylap kezintim soñuna keldi. Aslı da menim vizamnıñ müddeti üç ay. Dominikana devletiniñ tertibi öyle. Velâkin maña şimdiki al bu eki kün yetecek. Alla qısmet etse, endi menim seyahat programmam Kanada, daa doğrusı Toronto şeeri…

Ekindi maalinde, eki kün evelsi kelip qonğan Punta Kana halqara aeroportına takside kelip çıqtım. Ğayet lafazan zenci maşinasını ketirip, aeroport yanına toqtattı. Men bu şeñ aydavcığa Ana-Qırım ve ispan tillerinde dedim:

- Sağ ol! Hrasias!

- Denada! (Memnün oldum) – dep, cdevaplandı taksici…

Gümrükten – registratsiyadan keçtim. Velâkin Menim uçacaq reysim bir buçuq saatke toqtatıldı. Men bekleme zalda – yolavcılar içinde biraz kezindim. Soñ boş yer tapıp, oturdım.

Laqırdılar çeşit tillerde yañğıray. Turistlerniñ til telâfuzlarına em diñlendim, em de nasıl milletke mensüp ekenini bilmege areket ettim. Şimdi bu zalda dülber seyyaremizde yaşağan bir çoq millet vekilleri bulunğanına emin oldum. İşte, dünyanıñ bir köşesinde yerleşken Punta Kana aeroportında – çoqmilletli yolavcılar sırasında men kibi – qırım milletine mensüp bir seyyah da bulunmaqta. İşte, mücize deseñ, mücize!..

Oturğan yerimden bezsem kerek, andan qalqtım da, terminallar qarşısına keldim. Keçitlerde ve terminallarda, bu cümleden Torontoğa registratsiya yapılacaq terminal başında da kimse yoq. Er kez şu yerde – qarşıda zalda kendi reyslerini bekleyler.

Menden sol tarafta qararle yigirmi adım avlaqta turğan hadimni abayladım. "Hadim" degenim, er adımda rastkelgen erler ve qadınlarda olğanı kibi, şimdi paynozü turğan bu zenci yigitniñ boynunda da "hadim" yazılı lenta asılğan.

Deycegim, men yigitke yanaştım da, işmar ile ondan soradım:

- Torontoğa registratsiya ne zaman başlaycaq?

Yigit maña ğırnısleyip, ispan tilinde nelerdir söyledi. Men boynumda asılı çantaçığımdan telefonnı aldım da, andaki tilmaç vastası ile ispan tilinde soradım. O elimden telefonnı aldı da anda: "Toronto samolötı endi uçıp ketti" degen sözlerni yazdı. Telefonımdaki yazılarnı körüp, asabiyleştim. Afaqanlanıp, "hadimni" darılıp başladım:

- Seniñ nedir söylegeniñ! – dedim oña. – Men uçacaq Toronta reysi bir buçuq saatke qaldırıldı. Şay ilân etildi. Sen ne sandıraqlaysıñ, şu…

Ebet, bu darıluvlar – afaqanlanuvlar faydasız olğanını da añlayım. "Ya barıpta menim reysim em kerçekten uçıp ketken olsa", degen fikirge de qapıldım.

Qarşımda turğan zenci yigit ise, ne söylegenimni añlamasa da, o qırım tilimniñ aenkinden açuvlanğanımnı sezip, ne içündir ep keyf çatmaqta, külmekte. "Qasap yağ derdinde, keçi can derdinde" degenleri kibi, zanımca menim şimdiki vaziyetimni buña da beñzetmek mümkün.

Bu arada mücize sadır oldu. Sırtımda kimniñdir sesi yañğıradı. Artıma çevirildim. Menden on metro uzaqta orta böylü ve orta yaşlarında qansıcaq bir adam turmaqta. Başına ve yaraşıqlı saqalçığına em de qaşlarına tüşken siyrek-sepelek çal teller onıñ esmerice kelgen sımasına – boy-postına nasıldır bir ruşenlik qoşmaqta.

Deycegim, bu qansıcaq kişi turğan yerinden saf rus tilinde maña hitap etti:

- Raatsızlanmañız! Siziñ reysiñiz daa uçmadı. O, belgilengen vaqıtta uçacaq. Bekleñiz…

Tesadüfen peyda olğan bu adam şay dedi de, sağ tarafına buruldı ve tez yengil adımlarle biraz avlaqta turğan bir top yolavcılar içine siñip ketti. O, közden ğayıp olğan soñ özüme keldim. Artıma çevirildim. Banaki zenci yigit güya bir şey olmağan kibi ep ğırnıslemekte. Terminallarğa ketken keçitlerde ise, daa kimse yoq. Bu boşluqnıñ ortasında – yigit ile ekimiz.

Men elimdeki telefon tilmaçınıñ yardımı ile qarşımdaki pezevenkke qırım ve ispan tillerinde:

- Alçaq! Bayo! – dedim de, çevirilip, Hızır İlyasnı* añdırğan demiñki adamnıñ peşinden kettim.

Velâkin, Hızır İlyasnı añdırğan Allanıñ bu acayip qulunı iç bir yerden bulmadım… Kene baştaki yerime qayttım.

Men uçacaq reysniñ terminal keçitinde, yolavcılar endi nevbetke turıp başladılar. Men de yanaşıp, nevbet aldım…

(Resimde: Qırım seyyahı Punta Kana şeeri soqaqlarında.)

Böylelikle, Dominikana Respublikasınıñ Punta Kana şeeri – Palmalar körüşken yeri ile sağlıqlaşıp, maalliy vaqıt ile saat yigirmi birde qadimiy indeysler – türkler* mekânı Kanadağa, daa doğrusı Toronto şeerine uçıp kettim…