Ветанымнынъ хош аэнки...



Абилькерим Велиля

Догъды: 1934 сенеси,
март 21-де

Догъгъан ери: Башы (Головановка) кою, Къарасувбазар районы (Къырым)

Яшагъан ери: Сабла (Партизанское) кою, Акъмесджид районы (Къырым)


Истеклерим... (Абилькерим Велилянынъ назмиетинден нумюнелер)


Шаирнинъ арзу-умютлери


Шаирлер индже дуйгъулы адамлар оларакъ, этрафымыздаки яшайышкъа озьджесине къыймет кеселер ве бу яшайыш даа да яхшы олмасыны истеп, оны шиирлер вастасынен денъиштирмеге тырышалар.

Бойле шаирлерден бири, Абилькерим Эбубекир огълу Велиля 1934 сенеси март 21 куню Къырымнынъ Къарасувбазар районы Башы (Головановка) коюнде догъду. Алты яшындан кой мектебине къатнамагъа башлады, чюнки окъумагъа пек авес эди. Лякин тезден дженк башлады…

- 1944 сенеси сюргюнликке – джезагъа огъратылгъан миллетимизнен берабер мен де 16 кунь юрип, Къокъанд шеэрине (Озьбекстан) барып еттим, – деп хатырлай балалыгъыны Абилькерим Велиля. – Демирёл вокзалындан бизни къышлакъларгъа (койлерге) дагъыттылар. Чокъ къыйынлыкъларгъа даяндыкъ… Озьбек мектебинде 7 сыныф битирген сонъ Къокъанд чорап комбинатынынъ окъув юртуна кирип окъудым ве сонъра шу комбинатта да уста ярдымджысы олуп чалыштым.

Менде та балалыкъ девиринде шиир язмакъ авеслиги пейда олгъан эди. Ильк эки шииримни 1948 сенеси 6-нджы сыныфта окъугъанда яздым. Сыныфдашларым шиирлеримни бегендилер, «оджагъа косьтер», дедилер. Косьтердим, окъудым. Оджамыз манъа инанмады.

- Бу шиирлерни къайсы китаптан язып алдынъ?.. – деди.

«Гонъюлим къырылды, шиирлеримни йыртып аттым», деп кедернен хатырлай Абилькерим агъа.

Арадан чокъ йыллар кечкен сонъ, Абилькерим Велиля кене шиирлер язмагъа башлады ве бир кунь оларны шаир Эрдживан Керменчиклиге косьтерди. О бир къач ерини тюзетти, анълатты, тевсиелер берди. Озь вакъытында айтылгъан достане сёзлернинъ эмиети некъадар файдалы олгъаныны, инсангъа рух бергенини Абилькерим агъа даа бир мисальнен хатырлай.

- 1992 сенеси ана тилимизде язгъан бир шииримни белли шаиримиз Черкез Алиге косьтердим, фикирини сорадым. Али агъа шиирни окъугъан сонъ:

- Керим къач яшындасынъ? – деп сорады.

- Элли секиз, – дедим.

- Тамам 40 йылгъа кечиккенсинъ, – деди Черкез Али.

Бу сёзлер Абилькерим Велилягъа бир сильтем олду ве о озь устюнде даа зияде чалышмагъа башлады. Ашыкъ Умэр, Эшреф Шемьизаде, Эскендер Фазыл киби сёз усталарынынъ эсерлерини окъуп, теджрибесини арттырды.

1992 сенесинден башлап, ара-сыра онынъ шиирлери ве макъалелери «Къырым» ве «Янъы дюнья» газетлеринде басыла. Ветанперверлик рухунда язылгъан эсерлери, эсасен, ана тилимизнинъ агъыр вазиети ве миллетимизнинъ джойытылгъан тарихий ады кечмиштеки киби, Ветанымыз Къырым намынен айтылмасы мевзусына багъышлангъан.

- Шиир язмакътан макъсадынъыз недир? – деген суальге Абилькерим агъа бойле джевап бере:

- Макъсадым, аслы да нам къазанмакъ дегиль… Эдждадларымыз ёкътан барына шукюр, дегенлер. Фаджиалы алымыздан къуртулмакъ ичюн несиллер арасында (шу джумледен эдебиятымызда да) багъны пекитмек керек. Генчлеримизнен чокъча чалышып, оларгъа ана тилимизде, къараманане зенгин тарихымызгъа меракъ догъурмалы – севги ашламалы. Меним даа ниетим ве арзуларым миллетимизнинъ догъру – асыл – къануний «къырым» адыны къайтармакъ ве девлетчилигимизни талап этмек, оны тиклемек киби мукъаддес ишке иссемни къошмакътыр. Эбет, девлетчиликни «ма санъа», деп бизге кимсе бермез. Оны курешип къайтарып аладжакъмыз. Иншалла, куню келир, бу да олур. Бунъа эминим!