Ветанымнынъ хош аэнки...



⇦ къайтмакъ

Джемиль Керменчиклининъ

назмиетинден нумюнелер

АТЫМ

Варды меним пек къыйметли бир атым,

Ерде – аягъым,

Кокте – къанатым,

Алтындай наллары,

Йипекдай джаллары.

Бир тели гъайып олса, учты къуватым.



Бен татарым, бен аты пек яратам.

Ёлда – дульдюлим,

Эвде – бульбулюм,

Я – аягъы бурулса,

Я – къанаты къырылса,

Козюне бакъмай, эм малымы даркъатам.



Ишидирсем яхшы бир ат, деръаль оны соратам:

– Насыл козю,

– Не тюс озю,

– Къулагъы къамышмы,

– Туягъы джёгюшми?

Сынджымы ёллап сынатам.



Севдигинъе къарамай танърынъ буйругъы.

Къайтты бахтым,

Йыкъылды тахтым.

Атынъ бели букрее,

Козьлери чокърая.

Тёкюлиюр къап-къара йыбрышымдай къуйругъы.



Вар малымы таркъаттым бу аткъа ола,

Ат авура, бени атеше къавура.

Атынъ къурсагъы бошай,

Диленджи торбасына ошай.

Атым олюрсе, бана бир териси къала.



Эй, Раббим, бир саат мухлет вирсенъ не ола,

Атым йыкъылды,

Нефеси тыкъылды.

Атым козюме къарай,

Бенден ярдым сорай.

Эй, Раббим! Нишлейим…атым оле.

ЧЕЛЕБИ ДЖИХАНЕ

Инсан яшар, яшар, ахры олюр. Дефн идерлер.

«Алла рахмет эйлесин» - дие, быракъуб гидерлер.

Унутылыр намы, дефтерден силинир ады. Ялнъыз

Миллете хызмети вар исе гер, хатир идерлер.



Сен къазандынъ бу шерефи кечмесе де хызметинъ,

Ич олмаса, варды гонълюнъде хызмете урьметинъ.

Сен ольмезсинъ, сакълар буюк танъры, бунъа эмин ол!

Олюрсенъ де, яшарсынъ къальбинде гъарип миллетинъ.

МУКЪАДДЕС ЭМЕЛИМИЗ ОЛУРКЕН

Анги миллет гъамланырса, алы, истикъбали ичюн,

Джана минет билирсе, олмайы идее алычюн.

Хорланылмаз бунларын миллети ич бир заман,

Вирильмез бойле миллете эмекин ерине саман.



Чокъ умютсиз бакъардыкъ кенди истикъбалимизе,

Дост олан агъларды, душман кулерди алымыза.

Бир кунь ола бир тарафтан серильди бир нур зияя,

Биз зан этик – танъ атыюр бизим икъбалимизе.



Мекю тувгъан фаджир газип имиш биз алданмышыз,

Алла къанлы душманы огъратмасын даримизе.

Пек бахытсыз башымыз вар, эгер ниджат истерсек,

Кендимиз саип олмалы, кенди талийимизе.

СЕВИН, ЭЙ, ШАНЛЫ МИЛЛЕТ!

Фелегин зулмы тутмышты дёрт яны, эр буджагъы,

Бошанмышты бу завалы ветаннынъ эр оджагъы.

Кечен куньлер козьяшлары залымлпрле къапланмыш,

Аля белли дегиль эди сонъу, не оладжагъы.



Гизли-гизли сёйленирди бунынъ сонъу не оладжакъ,

Эр япылан зулумлар бойле, ердеми къаладжакъ?

Вакъыт кельди. Артыкъ кемиклерге даянды пычакъ

Зулмы йыкъмакъ шерефине аджеп ким къазанаджакъ?



Мазлум миллет къоркъу иле сайыкъларкен бунлары,

Къараманлар алды мейдан, девирди залымлары.

Чокътан бери буны беклеен миллет бир агъыздан:

– Яшасынлар! – дие алгъышлады къараманлары.



Догъду урриет кунеши, эр тарафы парлатты,

Дост оланлары кульдиртти, душманлары агълатты.

Чокътан берли нурсызлыкътан къарармыш гонъюллери

Севинч нуры саба кунеши киби ярыкълатты.



Севин, эй, шанлы миллет, къырдынъ эсарет зынджырын,

Сапла хаинлерин юрегине кенди ханджеринъи.

Онынъ демир панджасында чокъ чекиштинъ, инълединъ,

Шимди о да азырласын кенди ятаджакъ ерин.



Вир, микроблара! Есинлер джигерини, юрегини,

Быракъ копеклере, кемирсинлер сасыкъ сюегини.

Онынъ къанлы тырнакълары арасында чокъ эзильдинъ.

Заманыдыр! Быракъ! Джелляд вирсин онынъ керегини.



Быракъ! Бираз дамарында долашан къан къурусын.

Быракъ! Бираз зинданларда кемиклери чюрюсин.

Быракъ! Бираз сюргюнлерде бизим киби юрюсин.

Быракъ! Бираз козьлеринде асрет къаны бюрюсин.

ЭСАМИ ДЖЕДВЕЛИ ЕРИНЕ ШИИР

Бабай киби юксельсем булутлара,

Якъынлашсам мавы, гузель коклере.

Усандым бу шевкъатсыз инсанлардан,

Бир кере ёлдаш олсам мелеклере.

Нурлы кунеш бабам олса, ай – анам,

Парлакъ йылдызлар да олсалар агъам.

Мелеклер олсалар къардашым, татам,

Онларле бирликте кульсем, ойнасам.



Ёкъ… Бу да аз… Чыкъсам единджи къат кокке,

Кунеш, ай, йылдызлары чеке-чеке

Та орая кетирсем де чеврилип,

Козюми бир айландырсам фелекке.



Турсам орада бираз раатлансам,

Яваш-яваш къуш киби къанатлансам.

Учсам, юксельсем та аршы-ы аляя

Якъынлашсам Гаспринский бабая.



Дертлешсем онынъ иле баштан-аякъ,

Алсам татар тарихына бир сиякъ

«Биз татармыйыз, тюркмийиз?» бу акъта

Джебраильден де алсам учь – беш себакъ.



Энсем орадан Дженнет меавыя,

Бегенмесем, Дженнет аляя.

Рухсет алсам къартбабамыз Адемден,

Варсам улашсам хазрет Аввая.



Бирликте Дженнети бир баш долашсам,

Урилер, гъылманлар иле танышсам.

Алтын кёшклер ичине отурып,

Сербест-сербест, тоя-тоя къонушсам.



Ялан дюньяя бир даа дёнмездим,

Онынъ аджыларына ич конмездим.

Бабай киби яланджы миллетчилерин,

Ялан ваделерине бен къанмаздым.

ШАИРИН ГОНЪЛЮ

Эсер бир сюйрю ель шаркътан,

Тёкер япрагъы агъачтан.

Корер буны гъарип шаир,

Кесилир уйкъудан, аштан.



Алты ай къыш ушюр, бузлар,

Факъыр, етим, одунсызлар.

Чыплакълары корер шаир,

Юреги къалтырар, сызлар.



Гъарип етим эль узатыр.

Бир капиге юзь къарартыр.

Бу алы корьмеден эр кунь,

Шаирин гонълю бизардыр.



Атта о корьсе йыланы,

Ки инсаннынъ энъ душманы.

Йине ольдюрмее разы

Олмаз шаирин виджданы.



О эр кеси север, аджыр,

Демез факъыр, зенгин, таджир.

Джумле инсан – Танъры къулы –

Мумин, кяфир, фасыкъ, фаджир.

ЭДЕБИЯТ:
  1. Эрдживан Керменчикли. «Дешетли кечмишни хатырлап». «Йылдыз» журн. 1991 с. № 2.
  2. Джемиль Керменчикли. Шиирлер. «Йылдыз» журн. 1991 с. № 2.
  3. Джемиль Керменчикли. Шиирлер. «Йылдыз» журн. 1992 с. № 2.
  4. Джемиль Керменчикли. Шиирлер. «Йылдыз» журн. 1996 с. № 4.
  5. Джемиль Керменчикли. «МА-БИХ-ИЛЬ ИФТИХАРЫМ – КЪЫРЫМЛЫКЪТЫР МЕНИМ ГЪУРУРЫМ». (Тертип этиджи: Киримов Т. Н.). Акъмесджид (Симферополь). 2005 с.
ЛУГЪАТ:

Аршы-и аляя – наивысший пласт неба

атешин – пламенный

гъылманлар - юноши; пажи; слуги (в Раю)

джал (ял) – грива; (ял алмакъ – передохнуть)

джумерт – щедрый

етим (оксюз) – сирота

истикъбаль – будущее; перспектива

кемирмек – грызть

кёшк – хоромы, терем; дворец, палаты

ма-бих-иль-ифтихарым – гордиться самим собой

манзаралы – живописный; красивый

мелек – ангел

мешур – знаменитый, выдающийся

миннет – признательность, благодарность; напрашиваться на благодарност

мумин – смиренный; скромный; правоверный, верующий

нал (наллары) – подкова (подковы)

ниджат – избавление; освобождение; спасение

саман – буланый, саврасый (лошадь); саман, полова; измельчённая солома

себакъ (дерс) – урок

сиякъ – система, способ, приём, метод; форма

таджир (базиргян, тиджаретчи) – купец, торговец, коммерсант

туякъ – копыто

ури – гурия; очаровательная

учурым – пропасть, обрыв

фаджир (фасыкъ) – грешный, (грешник)

фелек – рок, судьба; небесный свод

эджель – смерть, кончина

эсами – бюллетень; разумный

эсер – веет (ветерок); произведение; (эсер биле къалмады – ничего не осталось)

ялан дюнья (фани дюнья) – бренный мир; тленный мир