Ветанымнынъ хош аэнки...



⇦ къайтмакъ

Энвер Селяметнинъ

назмиетинден нумюнелер

САНЪА

Кунеш эр кунь бир кере

Санъа дёне

Узеринъе

Шавлелер сачмакъ ичюн.

Гультереклер

Баарьде ешиллене,

Яраштырып,

Юзюнъде ачмакъ ичюн.

Дерьялардан ала сув,

Дагъдан ава –

Сенден чыкъкъан булутлар

Санъа ява!

Инсан да шай:

Гуллерден,

Емишлерден,

Емегинъден,

Сендеки емишлерден;

Сувларынъдан,

Аванъдан,

Нурларынъдан

Хазиненъе топлангъан йырларынъдан

Гъыда ала озюне,

Джыя кучюн –

Кене санъа къайтарып

Бермек ичюн!




ГУЗЕЛИМ

Сенинъ багъчанъда осе

Чешит гуллер, Мерданем.

Меним багърымда исе

Ачаджагъы бир дане.



Севип осьтюрдигим гуль –

Гузеллерден гузели.

Бу узюльген гуль дегиль –

Сен озюнъсинъ, Гузелим!




ОТЬ, АЗИЗИМ

Истер исенъ

Ёлларда юр,

Истер исенъ уч…

Истер

Яша мекянынъда,

Истер исенъ кочь –

Яшлыгъынъда

Севип-сайып,

Къавушалмасанъ,

Асретликте ах чекмеси

Оксюзликтен кучь!

Севгилинъе

Ёл тапалмай,

Айрылып къалсанъ,

Йырымны

Бас багъырынъа –

Аврунъы алсын.

Мурадынъа мани олса

Буюк озенлер,

Оть Азизим,

Бу сатырлар

Копюринъ олсун!




СЕНИНЪ АЯТЫНЪДАМ, ВАТАН

Дагъларынънен ольченир

Боюм-эним,

Севингенде

Сендеки енъишлерге.

Онъып-оськен гонълюмде

Ватан, сенинъ

Чёллеринънинъ

Азамат кенишлиги!



Сенинъ аятынъдам мен,

Гуллеринъдем,

Азиз геджелеринъдем,

Куньлеринъдем!

Сакин юзюмни охшап,

Нефесимни

Алып кезген

Тендюрист еллеринъдем!



Чешит чечеклеринънинъ

Тюсюндем мен,

Изим къалгъан ёлларынъ

Эсиндем мен!

Аят киби ёрулмай,

Чабик акъкъан

Нарын далгъаларынынъ

Сесиндем мен!



Узеринъде къуббенънинъ

Мавысындам,

Онынъ кенишлигиндем,

Авасындам!

Ерни якъмакъ истеген

Къатиллерге

Дост халкъларнынъ

Котерген садасындам!



Булутларнынъ астында

Чаткъал башы,

Андан санъа

Севинип бакъкъан меним!

Каналларнынъ ичинден

Толып-ташып,

Чёллеринъе даима,

Акъкъан – меним!



Буюк акърабалыкъ бу!

Гъурурланам!

Ватанымда кок кибим,

Ер кибим, деп!

Чюнки сенинъ нефесинъ,

Сувынъ,

Къанынъ –

Меним арекетимде,

Теркибимде.




ТОЙЫНЪЫЗДА ОЙНАЙЫМ!

Ягъ устюме, башыма.

Уймелен, къар, уймелен.

Самайыма, къашыма

Чечек олып тюймелен.



Отькен йылда элемлер

Къалсынлар, къар, астынъда.

Зиялансын умютлер

Килиминъе баскъанда.



Тааджипленип бакъам акъ,

Назик орьнеклеринъе.

Темизлигинъ бенъзей пак

Инсан юреклерине.



Сен – аязнынъ бахшышы,

Коктен энген Инджисинъ,

Марамалар нагъышы

Киби телли, инджесинъ.



Сен кокте токъугъан

Яш къызларнынъ элими?

Орьнеклеринъ кълабдан

Сачларынынъ телими?



Не къадар къар орьнеги

Энсе коктен бизлерге –

О къадар бахт корьмеге

Къысмет олсун козьлерге!



Ягъынъ къарлар башыма,

Тойынъызда ойнайым!

Ёлларымнынъ ташына

Тёшелинъиз, бойлайым!



МЕЙВА ТЕРЕГИНЕ

Экимиз де юремиз биз,

Сув акъкъандай озенде.

Мен, бу дюнья узеринде,

Сен исе кок юзюнде.



Инсан киби задсынъ, Терек,

Тек, ёрулсанъ, ятмайсынъ.

Эм динълейсинъ, эм анълайсынъ,

Олгъаны сёз къатмайсынъ…



Къуванасынъ, япрагъынъны

Тепретип ель эскенде.

Ынджынасынъ инсан киби,

Пытагъынъны кескенде.



Олар, сенинъ берекетли

Юк котерген къолларынъ,

Эм де кениш кок юзюнде

Барып кельген ёлларынъ.



Кельсем, дейсинъ: - Буюр, Ярем,

Зияфетке, талдама! –

Мейва баскъан пытакъларынъ

Эгилелер алдыма!



Улу Ашыкъ Умэр язгъан

Шиирининъ сырасы

Киби – татлы, сен асрагъан

Мейваларнынъ шырасы!



БААРЬДЕН ОГРЕН

Гонъюлим,

Къанатлар такътыгъынъ киби,

Юксельме!

Алчакъ уч

Такъдирим киби.

Йырларда сесинъ де

Чагъласын сакин –

Чокъракънынъ сувлары

Акътыгъы киби!



Баарьнинъ йырында

Нефасетке бакъ –

Къафие,

Везини

Не гузель келише:

Бир сатыр сонъунда

Ачса акъбардакъ,

Дигери сонъунда

Ача мелевшее!



ГОНЪЮЛИМ ДЕЙ…

Ватаннынъ

Къайсы бир якъында олсакъ да,

Эсапкъа алманъыз месафени сиз!

Йырымны

Окъугъан дакъкъанъыз узакъта

Дегиль де,

Эвимде –

Мусафиримсиз!



Шиирлер сайылса

Юрекке тийген саз,

Ойларым сыгъармы

Бу бир къач данеге?!

Гонъюлим дей манъа:

- Халкъ ичюн ойле яз –

Барсын бу эв дёнсин

М у с а ф и р х а н е г е!



АНГИНЕ ДЖУВУКЪ?

Эр акъкъан сув

Кенди

Ялысына яр.

Эр терек астында

Салкъынлыгъы бар.

Дюньягъа

Къуш олуп догъгъаннынъ биле

Анагъа

Урьмети,

Якъынлыгъы бар.



Топракъ ёкъ,

Ава ёкъ,

Ичмеге сув ёкъ –

Эр эки къутупта

Амансыз сувукъ!

Бильмейим,

Халкъына

Огейлик беслеген

Махлюкънынъ гонъюли

Ангине джувукъ?



СЁЙЛЕ ЧОКЪРАКЪ

Ана риджасы

- Кунь булутсыз

Ве эм сакин…

Сувынъ мавы

Кок мавы –

Дерсинъ,

Уфукъ ёкътыр,

Сени

Девам эттире ава…



Бойле куньде

Коре инсан

Сенде кезген балыкъны,

Астынъдаки чакъыллар да

Тыпкъы –

Ренкли моюнджакъ…

Сувсап,

Санъа кельгенлерни

Ялынъда

Эр барлыкъны

Корем,

Акс эттиресинъ

Узеринъде боюнджа…

Мераметли мубарексинъ

Арареттен янгъангъа,

Меиль этсенъ,

Къураяткъан

Тамырларгъа сув ете!

Манъа да

Бир эйилик эйле

Эвлядымны анъгъанда,

Сёйле,

Сенде къалмадымы

Онынъ джанлы сурети?!



СЁЗЛЕР

Ойларым! Менден сонъ

Келеджек йылларда

Юрерсиз Аятнен

Кенъ, айдын ёлларда…

Ал-хатир сорагъан

Самимий сёзлер

Оларакъ, достларгъа

Къалырсыз сизлер!



Наз талаб этерек

Асрагъан гулюне,

Ынджыткъан олсам мен

Достумнынъ гонълюни,

Корюшип олмасам,

Юмулса козьлер –

Сиз, Ондан эляллыкъ

Истенъиз Сёзлер!



КЪАБУЛ ЭТ

Йыр –

Меним коксюмде

Янып, сёнмесе,

Йыр меним коксюмде

Орьселенмесе,

Улькеме беслеген

Муаббетлигимнен

Догъмаса –

Достларгъа етерми сеси?



Анадан

Дюньягъа кельгеним ярым.

Экинджи ярымым –

Азиз йырларым

Олсунлар, Ветаным,

Къабул эт менден,

Огюнъе

Баш эгип кельгенде ярын!



ЭЙ, ЁЛДЖУ, ТОКЪТА!

Къар киби марама ортюнген, Мискин…

Догъургъан, асрагъан-эвлятлар оськен…

О, емек пиширген, бурюшик эллер

Он джанлыкъ софранынъ отьмегин кескен…

Къонасы башында энди бир озю,

Эвлятлар козюнен расткельмей козю.

Дюньяда беш огълан, учь дюльбер къызгъа

Бенъзей бу кимсесиз Ананынъ юзю.



Къардашлар мезары, ешерген дере –

Онынъчюн дженклернинъ битмеген ери!

Джебэде къан тёккен федакярларны

Анъгъандыр, ким бильсин, куньде къач кере…

Топракънен орьтюльген секиз къабир,

Оларнен къалгъанлар такъдири-Къадир…

Яткъанда анъгъандыр, тургъанда анъгъандыр,

Анъгъандыр оларны ольгенге къадар!



Эй, Ёлджу! Бу шеит янында токъта!

Огюнде баш эгип борджунъны акъла.

Къаранлыкъ лятинни къапаткъан тахта

Артында асретлик, мерхамет сакълы!



ИНДЖИЛЕР

Устюмде кунешнинъ нурлары эдинъиз…

Элиме, козюме, сёзюме эндинъиз!

Догъаджакъ йырларнен назлана-назлана,

Байылып, багърымда Инджиге дёндинъиз!



Сизлерден мубарек шевкъ алдым ёрулсам,

Зияде келирим олмады девримде.

Сайсынлар, джёнкимде къач дане йыр олса,

О къадар кере мен севиндим омрюмде!




ЛУГЪАТ:

Аят ве мемат - жизнь и смерть

аврунъы (агърынъы) - боль (твоя)

акъбардакъ - подснежник

акъламакъ - оправдывать; болит

анъмакъ - вспоминать; упоминать

аяз - стужа; мороз

берекет - изобилие; урожай

бехабер (хаберсиз) - не быть в курсе; оставаться в неведении

бойламакъ - двигаться (ходить) вдоль чего

везин - ритм (в стихосложении)

гонъюльдеш - солидарность; родственная душа; единомышленник

дере - ложбина; балка; горная долина

джазибе - очарование; привлекательность; пленительность

джебэ - фронт

джёнк - сборник

джумерт - щедрый

джувукъ - недалёкий, близкий; родственник

зия - сияние; свет

изхар - выражение; высказывание; проявление

истисал - производство

келир - прибыль, доход

кестире (кестирме) - прямой; кратчайший; краткий

къадир - способный; ценность; могущественный, сильный

къафие - рифма

къона - обеденный столик на коротких ножках

къуббе - свод; купол

набыз - пульс

месафе - дистанция, расстояние

меиль - склонный, имеющий склонность

мекян - страна, край, населённый пункт; обиталище, местопребывание

мердане - смелый, храбрый, доблестный, мужественный

мелевше - фиалка

моюнджакъ (боюнджакъ) - бусы

мискин - добрый; наивный; бедный, нуждающийся; нищий; бесприютный

мубарек - благословенный

наз - нежность, изящество; жеманство, кокетство; каприз, прихоть

назм - поэзия

назар - взор, взгляд; внимание; сглаз

назланмакъ - жеманиться; нежиться; кокетничать

нефис - тонкий, тонина; изящны, изысканный, художественный; прекрасный;

ненасытный; потребности

орьселенмек - приходить в негодность; изнуряться; ослабевать; трепаться

пак (темиз) - чистый

рубаилер - рубаи; четверостишие

сада (седа) - голос; звук

саз - крымский народный инструмент (щипковый); хороший

самай - висок

сакин - житель, обитель; медленный

оть (кеч) - проходи; желчь

сыкъ-сыкъ - часто; плотно; густо; тесно

сырт - спина; тыл; север

такъдим - представление; вручение; награждение

такъдир - судьба

татмакъ - попробовать

уфукъ - горизонт

фена - скверны, не хороший; плохой

чагъламакъ - капать; сочиться

чакъыл - галька

чевирмек - переводить; переворачивать; перевернуть

шевкъ - свет

шеит - шиит; погибший за правое дело

элемлер - печали; страдания; огорчения; досада

эляллыкъ - прощение

энмек - спускаться, опускаться

эсиндем (акъылындам) - помниться, быть в памяти

яр - овраг; яр; возлюбленная (ый), любимая (ый)

ясакъ - запрет; налог, подать