Ветанымнынъ хош аэнки...



Сейран Ибраим

Догъды: 1965 сенеси,
июль 31-де

Догъгъан ери: Султан-Сегизбаев кой ходжалыгъы (Акъкъургъан районы, Озьбекстан)

Яшагъан ери: Аджы-Къал кою, Акъмесджид районы (Къырым)


Миллетим ичюн бир тадж! (Сейран Ибраимнинъ назмиетинден нумюнелер)


Фыртына къушуны анъдыргъан шаир


Шаир, публицист Хаджы Сейран Осман огълу Ибраим юз бинълерле къырым сафдашлары иле бир сырада, гъурбетликте – Ташкент веляети (Озьбекстан), Акъкъургъан районы, Султан-Сегизбаев кой ходжалыгъында догъду, 1965 сенеси июль 31-де.

Сейран Ибраим орта мектепни окъуп битирген сонъ ордуда хызмет этти. Чешит сааларда чалышты. Къырым девлет санайы-педагогика институтында (шимди университет) тасиль алды. Къырым миллий журналистика курсларында окъуды. О 1997 сенесинден итибарен Акъмесджид шеэринде нешир этильген «КЪЫРЫМ» газетинде чалыша, месуль кятиб вазифесинде. Бунынъле берабер о озюнинъ къалеми астындан чыкъкъан фельсефий шиирлерини, мундериджели макъалелерини мунтазам суретте матбуат саифелеринде бастыра. Шаирнинъ «Янъы йыл» серлевалы биринджи шиирини 1989 сенеси дюнья юзю корьди.

Сейран Ибраим кенди аятыны иджад иле багълаяракъ бойле дей:

«Бабам Осман Ибраим догъма Къырымнынъ манзаралы Албат коюнден ве анам Тефиде Велиша къызы дагълар ичинде гизленген масал киби Керменчик коюнден олуп, Ветаныма, халкъыма бесленген буюк севги манъа иште олардан кечти – ашланды. Бу азиз инсанлар, манъа эр вакъыт ве эр ерде адалетли, инсаниетли олмакъ иле бир сырада азиз топракъны – Къырымны джандан зияде севмекни ашладылар. Олар бизлерге – балаларына, (манъа, аптеме, агъамлара), балалыкътан Ветанымыз акъкъында, онынъ гузеллиги хусуста айтып, биз эвлятларыны Къырымгъа кетирип, Ветан къокъусы некъадар тесирли олгъаныны ис эттирдилер.

Рахметли бабам ве анамдан Ветанымыз акъкъында икяелерни, халкъымызгъа япылгъан акъсызлыкъларны – зорбалыкъларны динълеп пек тесирлене эдим. Нетиджеде, элиме къалем алып, ана-бабамнынъ сёйлегенлерини, алгъан теэссуратларымны кягъыткъа ерлештирем, шиирчиклер язам. Мен о вакъытлары он дёрт яшларында эдим.

Ветан топрагъына ильки сефер, мен 1981 сенеси аякъ бастым…».

Эбет, Сейран Ибраим Ветанына – гъает къадимий Къырым топрагъына озюнинъ ильки адымыны аткъанда, юз бинълерле къырым сафдашлары киби, о да бутюн вакъыт арз этип кельген тылсымлы дюньясы иле къавушты. Къанатланды. О акълен Къырымнынъ фыртына къушуна (буревестник) чевирильди ве озюни кокке догъру тырмашкъан юксек къаялар, дагълар, яйлялар, багълар, багъчалар, денъизлер… – кендисини дюльбер Ветан манзарасы узеринде учкъан киби ис этти. О, хаялен, азиз ветанынынъ темиз мас-мавы кокюнде эп учты, эм де фыртына къушу тилинде, бар сесиле: «Бу меним Ветаным! Бу меним Ана-Топрагъым!..» деп бутюн джиангъа теллял багъырды…

Иште, Сейраннынъ юрегинден янардагъ (вулкан) киби фышкъырып чыкъкъан бойле «теллял» бир тамам онынъ иджадында озь аксини тапмакъта:

Ер юзюнде гузель Къырым —

Миллетим ичюн бир тадж.

Тек Юртунда меним халкъым

Сербестлигине мухтадж.


Мен эминим, Ветанымда

Халкъым сербест яшайджакъ!

Баба-деде топрагъында

Сербест девлет къураджакъ!

«Миллетим ичюн бир тадж».

Сейран Ибраим Ветанында, акимиет тарафындан семетдешлери къырымларгъа нисбетен япылгъан зулумларны корюп мугъайды, гъазапланды… къальбиндеки исьян даа пек къувет алды, янардагъгъа чевирильди. О, мукъаддес курешнинъ энди мында – азиз Къырым топрагъында девам эткенини анълады.

О дефаларджа миллий векиль сыфатында Москвада булунды. 1987 сенесининъ язында совет империясынынъ бутюн кошелеринден озен киби акъып, Кремль къабургъасындаки мейданларда топланып, къадимий Ветанлары – Къырымны къайтарып бермелерини талап эткен бинълерле къырымларнынъ сырасында иште Сейран Ибраим де бар эди… Фурсаттан файдаланып,бу ерде шуны да къайд этмек лязим ки, мытлакъа вакъыт-сааты келир, сагълам илим-фен дюньясы тарафындан къырым миллетининъ – къырымларнынъ 1987 сенеси ве ондан эвельки девирлерде япкъан мисли ёкъ тарихий арекетлери огренилир ве коммунист къурумынынъ дагъылувында – онынъ джиан тарихындаки бурулыш джерьянында туткъан ерине дегерли къыймет кесилир, Иншалла…

Сёйлемек истегенимиз, Сейран Ибраим кенди иджад къалемини эм публицистика эм де назмиет жанрларында чалыштыра. О озюнинъ публицистика макъалелеринде семетдешлерининъ-къырымларнынъ джеза ерлеринден Ветанларына авдет олувлары иле бир сырада, оларнынъ азиз топракъарында метанет иле бутюн маниаларны енъип, Къырым багърында къавий тамыр атып, о тамыр кеттикче къадимий – магърур – къараманане эдждадларынынъ тамырлары иле ашланып – экленип, эп къавийлешип баргъаныны косьтермеге тырыша.

Шаирнинъ къалеми астындан чыкъкъан назм эсерлеринде исе, эсасен къырымлынынъ яшайышыны, тюшюнджесини, арзу-умютини, дюньябакъышыны – фельсефесини, парлакъ келеджекке буюк ишанч беслегенини ифаделей. Бунынъле бир сырада, шаир, инсан огълу инсан насыл бир вазиетте булунмасын о башыны чалыштырмалы, бу гъает муреккеп аятнынъ энишли-ёкъушлы ёлларындан мукъайтлыкъле адымламалы, ёлуны шашырмамалы, акс алда батакълыкъкъа тюшюп, анда да гъаркъ олуп кетмек мумкюн деген фикирни илери сюре. Бир сёзле сёйлегенде, шаир, инсанны догъру ёлгъа – хакъ ёлгъа давет эте:

Эй, ветандаш! Халкъынъдан сен айырылма,

Душманларгъа бойсунма, юзюнъни сакъла…

Яланлар алемине далып, тиз чёкме,

Эвлятларнынъ юзюне чиркефлер тёкме.

Аягъынъда къавий тур, бу куньлер кечер –

Ер юзюнде адалет эрте-кеч енъер.

«Адалет енъер».

Я да:

Факъыр олуп яшасам да,

Ар-намусымны джоймам.

Къуру отьмек ашасам да,

Парагъа мен сатылмам…

«Ветанымдан вазгечмем».

Хаджы Сейран Осман огълу Ибраимнинъ назмиетининъ эксериет къысымы иште бойле фельсефе иле суварылгъандыр.