The Lovely Colors of My Homeland...



Kemal Üsein (Qonuratlı)

Born: October 5, 1937

Place of birth: Konurat (Crimea)

Died: March 17, 2004 (Crimea)



K istokam krımskotatarsköy literaturı.
Dve poemı o Yusufe.

Edebiyatşnas ve tilşnas alim -

Kemal Üsein (Qonuratlı)

Alim ve oca Kemal Üsein (Qonuratlı) dülber Qırımnıñ doğu betinde – Qonurat köyünde doğdu, 1937 senesi oktâbr 5-te. O, altı – yedi yaşında ekende bütün qırımlar ile beraber cezağa (repressiyağa) oğratıldı. Allanıñ ikmetile sağ qaldı. Orta mektepni bitirdi. Samarqand universitetiniñ (Özbekstan) roman-german bölüginde tasil aldı. Mektepte ingliz tili ocası, Samarqand Universitetniñ ingliz tili ve edebiyatı kafedrasında muallim, Samarqand velâyeti ocalarnıñ ihtisasını yükseltüv institutı idaresinde usulcı (metodist), "Lenin bayrağı" gazetasında mühbir (Özbekstan) kibi vazifelerde çalıştı.

1972 – 1988 seneleri zarfında sovet akimiyeti idareleri, Kemal Üsein kibi yüksek bilgili mütehassısnı zenaatı boyunca işke almadılar. Sebebi o, Qırım Milliy Areketiniñ eñ ög saflarında ketken imanlı şahslardan biri edi. Kemal Üsein işte o zamanı, çeşit qurucılıqlarda işçi olup çalışmağa mecbur oldu. Bu zatı aliyleri, tek 1988 senesi usulcı vazifesine qabul olundı.

Kemal Üsein (Qonuratlı) baba-dede yurduna – kendi beşigi Qırımğa qaytıp kelgen soñ (1991), mında bir qaç yıl devamında "Meraba" gazetasında, "Guncel" mecmuasında faaliyet kösterdi. O, 1995 senesinden ta ömüriniñ soñuna qadar Qırım Müendislik-pedagogika universitetinde muallim çalıştı. Qırım milliy edebiyatı tarihından ve Qırım kibi dülber qırım tili gramerinden lektsiyalar oqudı.

Kemal Üsein (Qonuratlı) büyük bir edebiyatşnas alim sıfatında edebiyat tarihında silinmez ilmiy iz qaldırdı. Bugün de-bugün, alimniñ ilmiy mirası, onıñ ilmiy işleri mütehassıslarda büyük meraq doğurmaqta. "K istokam krımskotatarsköy literaturı: dve poemı o Yusufe" ("Qırımtatar edebiyatınıñ menbaları: Yusuf aqqında eki poema"), "Praroditel skifov – türok" ("İskitlerniñ – türklerniñ baba-dedeleri"), "Qırımtatar yazı tiliniñ tarihından" ve diger ilmiy işleri yalıñız mütehassılarnı degil de, addiy oquyıcılarnı bile özüne celp ete, olarda meraq doğura. Alimniñ "Qırımtatar edebiyatı tarihı" kibi ğayet qıymetli eseri ise, degil ki, yalıñız qırım milliy edebiyatını ögrenüvde, o bütün türkiy halqları edebiyatını ögrenüvde de müim emiyetke maliktir. Sebebi, mezkür ilmiy işte yañı eranıñ V-inci yüzyıllığına qadar yaşap kelgen "Eñ eski ağzaki edebiyat"tan, yani halq ağız yaratıcılığından tutıp, bu küngece yaşap kelgen bütün edebiyatqa qıymet kesile, devirlerge bölüne ve şu devirlerdeki medeniyetniñ-edebiyatnıñ vekilleri hususta söz yürütile, olarnıñ eserlerinden nümüneler ketirile ve bunıñle beraber mezkür eserlerge til ve bediy noqtaiy-nazardan yanaşılıp, talil etile…

Kemal Üsein (Qonuratlınıñ) usanmadan alıp barğan ilmiy araşturuvları sayesinde, XII-nci yüzyıllıqta yaşap icad etken Muhammed (Mahmud) Qırımlınıñ "Yusuf ve Zuleyha" destanını bulıp, onı arap elifbesinden latin ve kirill elifbelerine litransliteratsiya yaptı, mezkür edebiyat abidesini dünya üzerine çıqardı ve bunıñle keniş oquyıcılar kütlesini haberdar yaptı. Aynı böyle tarzda çalışıp, o, XIII-nci asırda yaşap icad etken daa bir qırımlı şair Halil Oğlu Aliniñ "Qıssa-i Yusuf" destanı üzerinden ilmiy araştıruvlar alıp bardı. Alim ilmiy menbalarğa bazanaraq, Halil Oğlu Aliniñ "Qıssa-i Yusuf" destanı Muhammed Qırımlı tarafından yaratılğan "Yusuf ve Zuleyha" destanınıñ türkiye lehcesine çevirilgen aynı eser olğanını bir sıra ilmiy deliller ile esaslandırdı…

İşte, Kemal Üsein (Qonuratlı) özünden miras olaraq böyle ğayet qıymetli ve aynı zamanda muazzam (titaniçeskiy) ilmiy işler qaldırdı.

Edebiyatşnas alim – qırım intellekti Kemal Üsein (Qonuratlı) 2004 senesi mart 17-de vefat etti. Allanıñ rahmetinde olsun.