Бир заманда бар экен, бир заманда ёкъ экен, узакъ улькеде чешит айванлар яшагъан бир орман бар экен. Айванлар берабер яшап озьара чокъ къонуша экенлер.

Бу орманда кеньдисини чокъ бегенген бир Тавшан да яшай экен. О чапып-чапкъаламагъа, секирмеге о къадар севе ки, орманнынъ бир тарафындан башкъа тарафына секирип – чапкъалап кунь кечере ве бу япкъанынен пек магърурлана.

«Мен орманда энъ тез чапкъан айван олам! Мен иле ярышлашаджакъ бармы?!» - деп сыкъ-сыкъ макътана Тавшан.

Акъикъатта, онынъ панджалары балабан ве къуветли олгъаны ичюн онъа орманда секирмек-чапмакъдан тенъ йокъ эди.

Ормандаки айванлар Тавшаннынъ къопайчоралыгъыны – макътанчакълыгъынъы бегенмейлер, амма оларнынъ ич бириси оны озып оламай. «Мен кене де гъалип чыкътым, чюнки мен эр кезден арекетлийим, ельаякълым! Мени ич бир кимсе озып оламаз!» - деп, текрар-текрар макътана эди о.

Орман айванлары Тавшангъа пек ачувлана, амма бир чаре тапып оламай эдилер.

Куньлернинъ биринде айванлар мушавереге топландылар. «Бельки де о керчектен эр кезден арекетлидир, лякин мен онынъ къопайчоралыгъыны бегенмейим», - деди Сансар. «Она акъыл-ферасетли олмакъ ичюн дерс бермек керек», - дей Аюв. Бойлеликнен айванлар Тавшангъа дерс берип, оны къопайчоралыкътан вазгечтирмек къарарына кельдилер.

Олар бу меселени чезмек ичюн икметли Къаплыбакъагъа кельдилер. Къаплыбакъа пек яваш къыбырданса биле, амма озюнинъ къуветини сынап бакъмакъ ичюн Тавшаннен ярышлашмакъ истеди. «Сен онынъен чапувда ярышлашмакъ истейсинъми?» - деп, сорады Къаплыбакъадан Аюв. «Амма энъ тез арекетли айванлар биле Тавшанны озып оламайлар, сен бу вазифени насыл беджереджен?!» - меракъланды Тильки. «Сизлер бу ишни манъа къалдырынъыз!» - эминликне джевап берди Къаплыбакъа.

Къаплыбакъа Тавшаннынъ янына келип: «Тавшан эфенди, саба шерфлеринъиз хайырлы олсун! Мен сени къыдырдым!». «Я сен мени не къыдырдынъ?» - сорады Тавшан. «Эшиткениме коре, сен ормандаки айванлардан энъ арекетчен айван саила экенсинъ, - деди Къаплыбакъа. - Амма буны анламакъ ичюн мен сени ярышкъа давет этем. Озь къуветимни сынамакъ истейим».

Тавшан Къаплыбакъанынъ мерамыны анлагъан сонъ ойле бир шакъылдап кульди ки, онынъ давушы бутюн ормангъа янгъырады: «Ха, ха, ха, ха, ха… Сен…Меннен… чапувда ярышлашмакъ… Сен, гъалиба, шакъа этесинъ, сен бир вакъыт мени озып оламассынъ! Сен бир адым аткъандже, мен энди мензильге – финиште етеджем!» «Ашыкъма, достум! Кель, эйиси, ярышны башлайыкъ, о ягъы белли олур!» - деди Къаплыбакъа. «Ойле дейсинми? Яхшы, анълаштыкъ, айса кель ярын биз экевимиз ярышкъа тушеййик!» - деди магърурланып Тавшан.

Къаплыбакъа Тавшаннынъ янындан айырылгъан сонъда: «Ха, ха, ха, ха!..» нидасы даа чокъ вакъыт орманда янгъырады.

Эртеси куню, сабадан, бутюн ормандаки айванлар ярышны сейир этмек ичюн топландылар. Къаплыбакъа стартта энди азыр тура эди. «Сен насыл этип гъалебе къазана билирсинъ?» -деп, сорады Аюв Къаплыбакъадан. «Эгер де сизлер айткъанынъ коре, Тавшан керчектен де озюне ишангъан къопайчора макътанчакъ олса, манъа бу ярышта гъалип чикъмагъа къыйын иш олмаз, беллейим», - деп джевап берди Къаплыбакъа.

Не де исе макътанчакъ Тавшан да хавучины къолунда тутып саллан- суллан стартнынъ сызыгъына келип чикъты. «Айды, ярышны башлайыкъ ве бу ишни тездже чезейик, мен даа саба емегими ашамадым», - деди Тавшан хавучыны косьтерип.

«Ким биринджи орманнынъ сонундаки къырмызы сызыкъкъа барып чыкъса, гъалебени о къазанаджакъ», - деп, Кёрсычан байракъны саллап, стартны илян этти. Бойлеликнен ярыш башланды.

Тавшан окъ киби Къаплыбакъаныъ янындан вызнен кечти. Къаплыбакъа исе, мензильге-финишке яваш-яваш адымлады. Тавшан бир сание ичинде сейирджилернинъ козьлери огюнден гъайып олду. Ярышны сейир эткен айванлар, Къаплыбакъа гъалебе къазанаджагъына умютини кестилер.

Арадан вакъыт кечкен сонъ, Тавшан токътады ве артына айлянып бакъты. Бир кимсени корьмеди. «Къаплыбакъа шубесиз яныма яры геджеде келип чыкъар, хавучымны ашамагъа да вакътым бар.» – деп тюшюнди Тавшан. О хавучны ашагъан сонъ узакътан яваш-яваш келеяткъан Къаплыбакъаны корьди. Озюнинъ къуветине ишангъан Тавшан кулюп, ёлуны девам этти. О энди аман-аман финишке етеджек эди…

«Не ичюндир мени саба емегинден сонъ юкъу баса. Азачыкъ олса да юкълап алайым», - деп тюшюнди Тавшан. О гъалип чыкъаджагъына эмин эди.

Къаплыбакъа исе яваш-яваш сюйрекленип ёлуны девам эте. Неде олса, о юкълагъан Тавшаннынъ янындан кечип кете.

Тавшан бираз вакъыт кечен сонъ, козьлерини ачты, ёлгъа козь ташлады, амма Къаплыбакъаны корьмеди. «Къаплыбакъа не ичюндир корюнмей, гъалиба о меннен ярышмакъны вазгечти. Ха! Энди бу ишни битирмек вакъыт кельди», - деп, тюшюнди Тавшан ве ашыкъмайып финишке ёл алды. Амма не корьсин: Къаплыбакъа энди ана-мына мензильге- финишке келип чыкъты. Тавшан бутюн къувети иле Къыплыбакъаны озмакъ ичюн чапмагъа тырышса да, етишип оламады.

Къаплыбакъа ярышта гъалебе къазанды.

Айванлар къувангъанларындан озь козьлерине инанамай эдилер. Олар Къаплыбакъанынъ гъалебесине пек къуваналар, оны джан-юректен хайырлайлар…