Джиан эдебиятындан
Масал
Адиль эр заман мектепке кеч къалып келе. Онынъ сыныф оджасы, Рупал ханым, бунъа пек океси чикъа, ачувлана.
– Сен бугунь риязият (математика) дерсине 15 дакъикъагъа кечке къалдынъ! – деп дарылды о. – Тюневин де ресим дерсине 15 дакъикъа кечь кельдинъ!
Адиль бойле олуп чыкъкъанына пек окюне ве озюни къабаатлы дуя эди.
– Не ичюн мен ич бир заман озь вакъытында дерске келип оламайым? – деп суаль бере о, озюнинъ энъ якъын Паро адлы достуна. – Эписи дакъикъалар не ерге къачып кетелер?
Паро Адильге джойылгъан дакъикъаларны тапмагъа ярдым этмек истеди.
– Сен саба саат къачта турасынъ? – сорады ондан сыныфдаш къызчыкъ Паро.
– Анам мени саба саат 8-де уянта, – деди Адиль. – Тембель олсам керек, мен тешекте даа 5 дакъикъа ятам.
– Ондан сонъ не япасынъ? – сорады Паро.
– Манъа 25 дакъикъа азырланмагъа кете, 15 дакъикъа – саба емегини ашамагъа, 20 дакъикъа – мектепке барып чикъмасына. Эписини эсапласакъ, бу тамам бир саат олып чикъа. Манъа мектепте саат 9-да олмакъ керек.
Паро язып эсаплады: 25+15+20=60.
– 60 дакъикъа, тамам бир саат вакъыт кете, – деди Паро.
– Сен бельгиленген вакъытта ишлеринъни япып битирмеге етиштиресинъми? – сорай Паро.
– Кимерде къарындашимны чертмек керек ола, – дей Адиль. – Кимерде ичеджек сютим сыджакъ олгъаны ичюн, онынъ сувумасыны беклейим. Кимерде хинди тили дерслигимны тапмакъ керек ола. Амма бу ишлер бир-эки сание вакъытны ала.
– Эгер де сен саниелернинъ эписини топласанъ 4 я да 5 дакъикъа олып чикъар! – деп, кульди Паро.
– Бельки де 3 дакъикъа, – разы олды Адиль.
1 дакъикъада 60 сание.
3 дакъикъада 180 сание.
– Мен исе, сен мектепке ёл туткъанда, Битунынъ кучелеклеринен ойнагъанынъны ве небет (леденец) шекерини сатын алып ашагъаныъны корьдим, – деди Паро.
– Кучелеклернен мен олды-оладжагъы 5 дакъикъа ойнадым, – деди, азырджеваплы Адиль.
– Ве небет шекерини алмакъ ичюн 2 дакъикъадан азджа вакъыт кетти. О эсапкъа кирмей, – деп къошты Адиль.
– Эр бир дакъикъа эсапта, – деди Паро. – Эгер де сен тёшекте фазла кечерген вакъытны, къарындашны чертмек вакъытны ве дигер япкъан ишлернинъ вакъытларыны къошсанъ, санъа мектепке барып чикъмакъ ичюн эписи олуп 75 дакъикъа керек оладжакъ.
Тёшекте 5 дакъикъа арткъач вакъыт ятмакъ +3 дакъикъа арткъач вакъыт азырланмакъ +5 дакъикъа кучелеклернен ойнамакъ +2 дакъикъа небет шекерни сатын алып, оны ашамакъ – эписи олуп 15 дакъикъа зияде вакъыт джойыла.
– Бу бир саат дегиль, - деди Паро. – Бу бир саат ве 15 дакъикъа. Сен бунынъ манасыны анълап олурсынъмы?
– Э-э, – деди Адиль ве зар-зорнен нефес алды. – Онынъ манасы шу ки, мен 15 дакъикъа эвель тёшектен къалкъмагъа меджбур оладжам – 7:45. Нетиджеде, Рупал ханым озюны бахытлы сезеджек, мен исе, юкъу серсеминден озюмни гъамлы дуяджам.