Cian edebiyatından
Masal
Adil er zaman mektepke keç qalıp kele. Onıñ sınıf ocası, Rupal hanım, buña pek ökesi çiqa, açuvlana.
– Sen bugün riyaziyat (matematika) dersine 15 daqiqağa keçke qaldıñ! – dep darıldı o. – Tünevin de resim dersine 15 daqiqa keç keldiñ!
Adil böyle olup çıqqanına pek öküne ve özüni qabaatlı duya edi.
– Ne içün men iç bir zaman öz vaqıtında derske kelip olamayım? – dep sual bere o, özüniñ eñ yaqın Paro adlı dostuna. – Episi daqiqalar ne yerge qaçıp keteler?
Paro Adilge coyılğan daqiqalarnı tapmağa yardım etmek istedi.
– Sen saba saat qaçta turasıñ? – soradı ondan sınıfdaş qızçıq Paro.
– Anam meni saba saat 8-de uyanta, – dedi Adil. – Tembel olsam kerek, men teşekte daa 5 daqiqa yatam.
– Ondan soñ ne yapasıñ? – soradı Paro.
– Maña 25 daqiqa azırlanmağa kete, 15 daqiqa – saba yemegini aşamağa, 20 daqiqa – mektepke barıp çiqmasına. Episini esaplasaq, bu tamam bir saat olıp çiqa. Maña mektepte saat 9-da olmaq kerek.
Paro yazıp esapladı: 25+15+20=60.
– 60 daqiqa, tamam bir saat vaqıt kete, – dedi Paro.
– Sen belgilengen vaqıtta işleriñni yapıp bitirmege yetiştiresiñmi? – soray Paro.
– Kimerde qarındaşimnı çertmek kerek ola, – dey Adil. – Kimerde içecek sütim sıcaq olğanı içün, onıñ suvumasını bekleyim. Kimerde hindi tili dersligimnı tapmaq kerek ola. Amma bu işler bir-eki saniye vaqıtnı ala.
– Eger de sen saniyelerniñ episini toplasañ 4 ya da 5 daqiqa olıp çiqar! – dep, küldi Paro.
– Belki de 3 daqiqa, – razı oldı Adil.
1 daqiqada 60 saniye.
3 daqiqada 180 saniye.
– Men ise, sen mektepke yol tutqanda, Bitunıñ küçeleklerinen oynağanıñnı ve nebet (ledenets) şekerini satın alıp aşağanını kördim, – dedi Paro.
– Küçeleklernen men oldı-olacağı 5 daqiqa oynadım, – dedi, azırcevaplı Adil.
– Ve nebet şekerini almaq içün 2 daqiqadan azca vaqıt ketti. O esapqa kirmey, – dep qoştı Adil.
– Er bir daqiqa esapta, – dedi Paro. – Eger de sen töşekte fazla keçergen vaqıtnı, qarındaşnı çertmek vaqıtnı ve diger yapqan işlerniñ vaqıtlarını qoşsañ, saña mektepke barıp çiqmaq içün episi olup 75 daqiqa kerek olacaq.
Töşekte 5 daqiqa artqaç vaqıt yatmaq +3 daqiqa artqaç vaqıt azırlanmaq +5 daqiqa küçeleklernen oynamaq +2 daqiqa nebet şekerni satın alıp, onı aşamaq – episi olup 15 daqiqa ziyade vaqıt coyıla.
– Bu bir saat degil, - dedi Paro. – Bu bir saat ve 15 daqiqa. Sen bunıñ manasını añlap olursıñmı?
– E-e, – dedi Adil ve zar-zornen nefes aldı. – Onıñ manası şu ki, men 15 daqiqa evel töşekten qalqmağa mecbur olacam – 7:45. Neticede, Rupal hanım özünı bahıtlı sezecek, men ise, yuqu serseminden özümni ğamlı duyacam.