Muhammed (Mahmud) Qırımlı XII-nci yüzyıllıqta (hicri esap ile VII-nci asırda) doğup, yaşap, icat etken meşur Qırım sımasıdır. Qırım halqınıñ – qırımlarnıñ büyük edibi esap etilgen Muhammed (Mahmud) Qırımlınıñ zengin edebiyat mirasından bugünde, yalıñız "İkâyet-i Yusuf ve Zuleyha" serlevalı eseri ... (Devamı...)

Seyfi Sarayi hususta malümat az olğanına baqmadan, o Altın Ordunıñ topraqlarında – imperiyasında, bu cümleden Saray şeerinde yaşap icad etken eñ metin şairlerden biri olğanına eminlik beslemek mükün. Seyfi Sarayi on dördünci yüzyıllıqnıñ birinci yarısında – 1321 senesi doğdu... (Devamı...)

Tarih menbalarına bazanıp asırlar qatlamlarına dalğanda, bizler XIII-nci yüzyıllıqtan itibaren bayağı bir devir zarfında, Qırımdan çıqqan qırımlı Beybars ve onıñ sülâlesi, cian medeniyetiniñ ilki ocağı esap etilgen arap dünyasınıñ merkezi... (Devamı...)

Bora Ğazı Geray 1501 senesi doğdu. O Qırım devleti tahtında 1588 seneden ta 1607 senesine qadar bulunıp, memleketni idare etti, yani padişalıq yaptı. Bora Ğazı Geraynıñ padişalığı devirinde, Qırım devleti em iqtisadiy ceetten, em içtimaiy-siyasiy ceetten bayağı ileriledi.... (Devamı...)

Qırımlı edebiyatşnas alim ve aynı zamanda şair Üsein Kefeviy XVI-ncı yüzyıllıqnıñ birinci yarısında Qırımnıñ Kefe (Feodosiya) şeerinde doğdu. O, o zamanları kendi bilgi ocaqları ile meşur olğan Qırım Medreselerinde tasil aldı. ... (Devamı...)

Öz deviriniñ belli münevveri Muhammed Şefiq Kefeviy Qırım padişalığınıñ şarq qısımında yerleşken Kefe (Feodosiya) şeerinde doğdu, XVI-ncı yüzyıllıqnıñ soñunda. Balalıq çağından bilgige meil Bergen Muhammed, ilki tasilni doğmuş toprağında, daa doğrusı ilim-fen ve aynı zamanda... (Devamı...)

"Nice canlar vardır lâilâc yatur, Zemine ğarq olmış, suvsız, aç yatur, Dünyadan el çekmiş, ihtiyac yatur Alemde sağlarnıñ bir duasına. Mezkür satırlarnıñ müellifi qırımlı saz şairi Aşıq Ümerdir. Halq tarafından o, "Evliya Ümer", "Devletli Ümer"… kibi fahriy adlar ile de añılıp kelindi... (Devamı...)

Turk edebiyatı tarihında Aşıq Ümerden başqa Mustafa Cefheriy isiminde diger bir qırımlı şairge daa rastkelemiz ... (Devamı...)

IV Sofu Muhammed Geray Han 1610 senesi Bağçasarayda doğdu. Babası I Selâmet Geray Han 1608 – 1610 seneleri Qırım devleti tahtına minip, padişalıq yaptı. Oğlunıñ, yani IV Sofu Muhammed Geray Hannıñ padişalığı ise, eki devirge bölüne. Birinci padişalıq deviri 1641 – 1644 senelerine doğru kelse... (Devamı...)

Büyük qırım şairi Canmuhammedniñ ömür ve icadiy yolu hususta bugün de bugün elimizde iç bir türlü malümat bulunmay. Şairniñ tek bir eseri – "Tuğay bey" eseri saqlanılıp qalındı. Bazı tedqiqatçılarnıñ fikirlerini köz ögüne alacaq olsaq, Canmuhammedniñ yaşağan ve icad etken deviri XVII-nci...... (Devamı...)

Türk dünyasında Qırımlı Mustafa Rahmi namı ile belli olğan em tarihçi, em şair, em de devlet erbabı Mustafa Rahmi Efendi XVII-nci yüzyıllıqnıñ ekinci yarısında Qırımnıñ qadimiy Bağçasaray şeerinde doğdu. Tasiliniñ esas qısımını Türkiyede aldı... (Devamı...)

Abdulla Ramiz Paşa Qırımda 1765 senesi doğdu. Tasilni em doğmuş Vetanında, em de Türkiyede aldı. O yüksek devlet vazifelerinde, bu cümleden mahkeme – adliye idarelerinde hızmet etti. Bu, ğayet büyük bilgili qırım evlâdı, Osmanlı İmperatorlığı ögünde köstergen hızmetleri – yararlıqları içün, "Paşa" devlet unvanına nail oldu... (Devamı...)

Büyük qırım ziyalısı Alim Geray Sultan, 1772 senesi Bağçasaray şeerinde (Qırım) doğdu. Qırım padişası Şahbaz Geray Hannıñ oğlu Alim Geray Sultan ilki tasilni ana yurdunda alğan soñ, İstanbulğa (Türkiye) ketip, oquvnı anda devam etti... (Devamı...)

Qırım ta qadim zamandan özüniñ medeniyeti ile bütün cianğa belli edi. Buña pek çoq tarihiy menbalar şaatlıq yapıp kelmekte. Bu muqaddes topraqta mıtlaqa edebiyat, bu cümleden zengin halq ağız yaratıcılığı da inkişaf etip bardı... (Devamı...)

İsmetiy namı ile, edebât tarihında iz qaldırğan mezkür şahs, qararle XVIII -nci yüzyıllıqnıñ ekinci yarısında ve XIX-ncı asırnıñ birinci yarısında yaşap icat etti. Şimdiki al, şairniñ ayatı hususta malümat pek az olsa da... (Devamı...)

Qırım halqınıñ ve aynı zamanda bütün türk dünyasınıñ ğayet qaviy imanlı evlâdı – maarifçi, muallim, naşr, yazıcı, publitsist, cemaat erbabı İsmail bek Gaspralı 1851 senesi mart 8-de Yalta şeerine yaqın Avcıköyde (Qırım) doğdu. Babası Mustafa Aliyev doğma (1815 s.) Gaspra köyünden olup... (Devamı...)

Maarifçi, nesirci, dramaturg, ateşin publitsist Hasan Sabri Ayvazov Qara deñiz sailinde yerleşken dülber Alupka köyünde (Qırım) doğdu, 1878 senesi mayıs 6-da. O ilki tasilni iptidaiy mektepte aldı. Medresede oqudı. Medresede oquvını bitirip, mekteplerde muallimlik yaptı... (Devamı...)

Yuqarıda añıp keçkenimiz kibi, çetel Qırım milliy edebiyatınıñ eñ aydın vekillerinden biri, 1878 senesi Rumıniyanıñ Mangalay şeerine yaqın Aşçılar köyünde doğğan Memet Niyaziy aqiqatta edebiyat aleminde özüne has büyük iz qaldırdı... (Devamı...)

Edip, etnograf, arheolog, tarihçi, folklorcı, hattat, edebiyatşnas, terciman Osman Nuri Aqçoqraqlı Qırımnıñ qadimiy Bağçasaray şeerinde doğdı (1879 senesi, yanvar 3-te). O iptidaiy mektepte, Bağçasaraydaki "Qaytaz ağa mektebi"nde, Aqmescid gimnaziyasında oqudı. ... (Devamı...)

Qırım toprağınıñ milletperver, vetanperver evlâdı Üsein Şamil Toqtarğazı azretleri, qadimiy Aypetri dağı eteginde yerleşken manzaralı Kökkoz köyünde doğdu, 1881 senesi. O Kökkoz mektebinde, Medresede, Aqmescid şeeri Ocalar seminariyesinde tasil aldı.... (Devamı...)

Keçken yüzyıllıqnıñ birinci çeriginde meydanğa kelgen Qırım Halq Respublikası ükümeti Reisi, Qırım, Polşa, Litva müsülmanları Müftisi ve aynı zamanda özünden acayip edebiy miras qaldırğan Çelebicihan azretleri Canköyge yaqın Sonaq köyünde (Qırım) doğdı, 1885 senesi ... (Devamı...)

Qırım milliy şairi Şevqiy Bektöre 1888 senesi Dobruca velâyetiniñ (Rumıniya) Qavlaqlar köyünde doğdı. Onıñ ecdadları on doquzıncı asırnıñ ekinci yarısında Qırımdan Rumıniyağa icret oldılar. Şevqiy Bektöre beş yaşında olğanda, onıñ qorantası Türkiyege – Anadolunıñ Qara-Qaya köyüne köçip keldi ... (Devamı...)

Büyük milletperver, halqperver, vetanperver…… bir sözle söylegende qırımperver ve aynı zamanda belli devlet em de cemaat erbabı, büyük edip, publitsist Cafer Seydamet 1889 senesi, sentâbr 1-de Qırımnıñ Yalta şeeri yanında yerleşken manzaralı Qızıltaş köyünde dünyağa kele ... (Devamı...)

Cemil Kermençikli 1891 senesi Qırımnıñ manzaralı Kermençik köyünde doğdı. Babası Seitabla İbraim ve anası Avaşerfe hanım öz deviriniñ oqumışlı, bilgili ziyalıları olup, evlâtlarınıñ beşevini de, bilgili ve aynı zamanda vetanperver olaraq terbiyelediler. ... (Devamı...)

Amet Özenbaşlı 1893 senesi fevral 10-da Bağçasarayda (Qırım) dramaturg, publitsist, halq şairi Seid-Abdulla Özenbaşlınıñ qorantasında doğdu. Aqmescid (Qırım) şeerinde İsmail bek Gaspralı tasil alğan gimnaziyada oqudı, Novorossiysk (Rusiye) universitetiniñ tıbbıyat fakultetinde bilgi aldı (1915 s.) ve bir qaç vaqıttan soñra o tasilini Qırımda – Aqmescid şeerindeki meditsina institutında devam etti... (Devamı...)

Nesirci, şair, dramaturg, publitsist, rejissör, kinostsenariyeci, aktör, tercüman Ümer İpçi Qırımnıñ qadimiy Bağçasaray şeerinde doğdu, 1897 senesi. O başta İsmail bek Gaspralı tarafından meydanğa ketirilgen Yañı Usul mektebinde, soñra Tavdayır (Qırım) ve Ğaliya (Başqortstan) Medreselerinde tasil aldı.... (Devamı...)

Yigirmi doquz baarni körüp yetiştirse de, özüniñ dülber nazm satırları ile qırım milliy edebiyatından körümli yerni işğal etken büyük qalbli şair, publitsist Amdi Geraybay Kefege yaqın Yeñi-Qale köyünde (Qırım) doğdu, 1901 senesi fevral 14-te... (Devamı...)

Ziyadin Meñliaziz Oğlu (Cavtobeli) Qırımnıñ Keriç betinde yerleşken Cavtobe köyünde doğdu, 1905 senesi. O, Cavtobe iptidaiy ve ruşdiye mekteplerinde oqudı. Aqmescid ocalar tehnikumında, Qırım pedagogika institutınıñ içtimaiy-iqtisadiy bölüginde, aspiranturada bilgi aldı... (Devamı...)

Milliy areketimizde şu, HH asırnıñ başında doğğan üyken nesil içinde, onıñ parlaq vekili Muarrem Celâl oğlu Martın (Martınov) (1906-1995) da bar edi. Onıñ soyadı özü, ebet, çoq meraqlı... (Devamı...)

Qırım milliy edebiyatınıñ körümli erbabı – yazıcı, dramaturg, publitsist Yusuf Bolat 1909 senesi mart 16-da Qırımnıñ Aluşta şeerinde doğdı. İptidaiy mektepni bitirgen soñ Yalta pedagogika tehnikumında, Aqmescid (Simferopol) pedagogika institutında, soñra aspiranturada tasil aldı... (Devamı...)

Belli kinorejissör, yazıcı Emir İbraim oğlu Faiq Qırımnıñ qadimiy Bağçasaray şeerinde doğdı (1909 senesi, mayıs 9-da). Emir Faiq orta mektepte, Aqmescid (Qırım) pedagogika institutında, Moskadaki, VGİK adı ile belli olğan Bütünittifaq Devlet kinematografiya institutında tasil aldı ... (Devamı...)

Qırımnıñ efsaneviy yırcısı Sabriye Erecepova 1912 senesi iyül 12-de qadimiy Bağçasaray şeerinde dünyağa keldi. Babası Kerim Cemil oca olıp çalışa, anası ise, ev bikesi edi. Sabriye 1926 senesi mektepni bitirgen soñra oquvını devam etmek maqsadı ile ... (Devamı...)

"Ayatta öyle adamlar bar ki, olarnı körgende qalbiñiz nurlana, yüzüñiz aydınlana. Olarnıñ şahsiyetinde insaniyetlik, alicenaplıq ateşi yanıp tura. Böyle adamlar ayatnıñ er bir saasında – emekçiler arasında olsun, ziyalılar arasında olsun – er yerde rastkeleler... (Devamı...)

Ğayet cümert ve aynı zamanda temiz qalp saibi Enver Selâmet azretleri, Qırımnıñ Bağçasaray rayonındaki Çotqara köyünde doğdı (1917 s.). İlki mektep tasilinden soñ o, Yalta pedagogika tehnikumı em de Aqmescid pedagogika institutı kibi oquv yurtlarında bilgi aldı... (Devamı...)

Cınğız Dağcı 1919 senesi Qırımnıñ Ğurzuf şeerine yaqın, Qızıltaş köyünde doğdu. Aqmescitteki Nümüne mektebini bitirgen soñra, o Qırım Pedagogika institutı tarih bölüginde tasilini devam etti (1937 s.)... (Devamı...)

Bütün ömür halqına hızmet etip kelgen şair em de muallim Remzi Burnaş Aqmescid rayonınıñ Tavdayır köyünde (Qırım) doğdu, 1920 senesi, iyün 17-de. O, Tavdayır köy mektebinde, Aqmescid şeeriniñ 13-nci nümüne mektebinde ve Yalta pedagogika tehnikumında (Qırım), Saratov universitetinde (Rusiye) tasil aldı... (Devamı...)

Seitümer Eminniñ ömür ve icadiy faaliyeti diqqatle ögrenilip barılsa – olsun basıp keçken zahmetli ayat yolu, ya da şu müdhiş ömür yollarında doğğan eserleri… episi biri-birine sarılıp, biri-birile sıqı bağlanılıp, olardan, güya qaramanane bir simfoniya yañğırağan kibi kele... (Devamı...)

Belli qırım milliy şairi Cemil Kermençikliniñ oğlu Ercivan Kermençikli Gezleve (Kezlev) rayonınıñ Qızıl-Çolpan köyünde (Qırım) doğdu, 1924 senesi yanvar 28-de. O, iptidaiy – başlanğıç tasilni babasınıñ sınıfında aldı. Soñra bilgi aluv ceryanını ğayrı mektepte devam yaptı... (Devamı...)

Hacı Nuriy Mustafa Büyük Özenbaş (Qırım) köyündendir. Mında zümrüt yeşil qırlar kündoğuş ve cenüp kündoguşqa dogru nevbetleşip köterile. Qırlar uzaqlaşıp yükseldikçe, sıq, yüksek ormanlıqqa çevirile. Teren vadiylerdeki çoqraqlarnıñ köpürip çıqqan salqın suvları yılgalar boyu cem olup, Belbek... (Devamı...)

Şairler ince duyğulı adamlar olaraq, etrafımızdaki yaşayışqa özcesine qıymet keseler ve bu yaşayış daa da yahşı olmasını istep, onı şiirler vastasınen deñiştirmege tırışalar. Böyle şairlerden biri, Abilkerim Ebubekir oğlu Velilâ 1934 senesi mart 21 künü Qırımnıñ Qarasuvbazar rayonı... (Devamı...)

Şair, publitsist, jurnalist Bilâl Mambet (Bilâl Bekir oğlu Mambet) Qırımnıñ Suvdağ rayonı, Qoz köyünde doğdu, 1935 senesi, fevral 2-de. O Samarqand velâyeti, Qaradarya rayonı, Kattaming kolhozında (Özbekstan) yerleşken orta mektepte, soñra Samarqand Kooperativ institutında tasil aldı... (Devamı...)

Rustem Ali… Bu zatı aliylerniñ ismini añğanda, Qırımnıñ qaramanane ve qorqubilmez evlâtları ile bir sırada bu aziz topraqnıñ tılsımlı çölleri, tekrarlanmaz manzaralı dağları, qayaları, dereleri, qobaları, bağ-bağçaları, deñizleri, sırlı kökü, parıldağan yıldızları ... (Devamı...)

Yusuf Ali 1949 senesi, iyül 11-de, Ozbekstannıñ Samarqand vilâyeti, Kattaqurğan rayonı, Kattamiñ kolhozına baqqan Valican köyünde doğdı. Babası Ali Dragon, anası Ayşe Kerim bala-çığaları ile o deşetli 1944 senesi Qırımnıñ Suvdağ rayonı, Hapıshor köyünden... (Devamı...)

"Ötello", "Makbet", "Qıral Lir", "Romeo ve Cülyetta"… kibi ebediyetten yer alğan eserlerniñ müellifi Uilyam Şekspirniñ: "Dünyağa kelgen er bir şair kendi qalemini ilkide acayip sevgi közyaşına batıra!.." degeni kibi, cümert qalbli İbraim Seytabla da, özüniñ icadını yüreginden... (Devamı...)

Zemaneviy edebiyatımızda Rustem Celil eñ evelâ bir sıra estrada yırlarına sözlerni yazğan ve "Qırım" gazetinde muntazam sürette özgün şiirler bastırğan bir müellif olaraq belli. O bizim zamanımıziıñ eñ körümli şairlerimizden biridir. Onıñ fikir yürsetüvi mantıklı ve dogru,.. (Devamı...)

Milletperver, vetanperver şair Şükri Appaz, 1951 senesi mart 18-de Özbekstannıñ Samarqand velâyetindeki Aqtaş qasabasında doğdı. Onıñ ana-babaları da, doğmuş qırım milleti kibi cezağa (repressiyağa) oğratılıp, o facialı ömürniñ bütün acısını tattılar... (Devamı...)

Şair, publitsist Hacı Seyran Osman oğlu İbraim yüz biñlerle qırım safdaşları ile bir sırada, ğurbetlikte – Taşkent velâyeti (Özbekstan), Aqqurğan rayonı, Sultan-Segizbayev köy hocalığında doğdu, 1965 senesi iyül 31-de... (Devamı...)

Maye Safet (Maye Sammer qızı Abdulğaniyeva) ecdadlarımız yurdunda – Qırımda doğğan icadkârlar safına kire. O, sovet-kommunistler qurumı tarafından Qırım ve qırım milletine nisbeten at oynatqan bir devirde doğdu. Maye hanım 1972 senesi Qırımnıñ Aqşeyh qasabasında dünyağa keldi... (Devamı...)