Amet Özenbaşlı 1893 senesi fevral 10-da Bağçasarayda (Qırım) dramaturg, publitsist, halq şairi Seid-Abdulla Özenbaşlınıñ qorantasında doğdu. Aqmescid (Qırım) şeerinde İsmail bek Gaspralı tasil alğan gimnaziyada oqudı, Novorossiysk (Rusiye) universitetiniñ tıbbıyat fakultetinde bilgi aldı (1915 s.) ve bir qaç vaqıttan soñra o tasilini Qırımda – Aqmescid şeerindeki meditsina institutında devam etti. Amet Özenbaşlı 1922 senesi institutnı bitirip, sinir ekimi (nevropatolog) zenaatı boyunca mütehassıs diplomına nail oldu…

Amet Özenbaşlınıñ içtimaiy-siyasiy faaliyeti ta studentlik yılları başladı. O, Novorossiysk ve Odessada tasil alğan ileri ğayeli studentler tarafından meydanğa kelgen Birleşken Merkeziy Komitetke Reis saylandı (1917 s.). Qırımda ise, Qırım Müsülmanları syezdi saylağan Muvaqqat İcra Komiteti erkânına kirip, içtimaiy-siyasiy faaliyetini ep devam etti. Bundan ğayrı o, Birinci Qırım Milliy Qurultayına delegat ve onıñ faal teşkilâtçılarından biri oldu. Moskvada (Rusiye) keçirilgen Bütünrusiye Müsülmanları Kongrkssine delegat, Kiyevde (Ukraina) ötkerilgen Bütünrusiye federalciler syezdinde (Halqlar syezdinde) iştirak etti. Vetandaşlar cenki vaqıtında, Amet Özenbaşlı siyasiy "Milliy Firqa" yolbaşçılarından biri olmaq ile bir sırada "Millet" namında gazetağa muarrirlik yaptı. Soñra o bir qaç vaqıt Totayköy (Qırım) ocalar tehnikumında direktor olup çalıştı, 1924 – 1927 seneleri Qırım ASSR Maliye Halq Komissarı muavini vazifesinde faaliyet kösterdi.

1928 senesi aprel 12-de, Amet Özenbaşlı qırımlarnıñ milletçi gruppasına mensüp dep, yaqalandı – apske alındı. Aynı şu senesi dekabr 17-de o ölüm cezasına üküm etildi. Velâkin, 1931 senesi yanvar 30-da ÖGPU kollegiyası ölüm cezasını 10 yıllıq aps cezasına deñiştirdi. O, aps müddetini, esasen, "Belomorkanal" lagerlerinde keçirdi.

Aradan üç–dört yıl keçer-keçmez, Amet Özenbaşlı Vetanı Qırımda yaşamaq aq-uquqından mahrum etilgen tarzda, o, apsten azat olundı. Apsten qurtulğan soñ, Qırımdan tışta Pavlograd, Novosibirsk kibi çeşit yerlerde – şeerlerde zenaatı boyunca ekim çalıştı. Ekinci cian cenki devirinde o taqdir mücibi qorantası ile beraber Rumıniyağa tüşti. Anda onı kene yaqalap, Moskvağa ketirdiler. 1947 senesi, sentâbr 20-de o 25 yılğa aps cezasına üküm eteldi.

Amet Özenbaşlı 1955 senesi ağır hastalığı sebebinden azatlıqqa çıqıp, Tacikstannıñ Hucant (Leninabad) şeerinde yaşagan qorantası ile qavuştı. O, 1958 senesine qadar Hucantta – hastahanede sinir ekimi olup çalıştı ve şu yılı dekabr 4-te ağır hastalıqtan soñ vefat etti. Allanıñ Rahmetinde olsun.

Amet Özenbaşlı belli cemaat erbabı em de tecribeli ekim olmaq ile bır sırada baba izinden ketip, qırım milliy publitsistikasınıñ ve edebiyatınıñ ilerilemesinde de büyük isse qoştı. Onıñ tarih, etnografiya, maarifçilik, içtimaiy-siyasiy mevzularda pek çoq maqaleler yazıp "Oquv işleri", "Qırım", "İleri" kibi mecmualarda (jurnallarda) ve deviriy matbuat saifelerinde muntazam sürette derc etilip barıldı. Edipniñ "Yıqıntılar astında", "Qırım faciası" serlevalı eserleri ise, edebiyat dünyasından özüne munasip yerni işğal etmege aqqı bar desek, aslı da mubalâğa olmaz…

1993 senesi, avgust 8-de Amet Seid-Abdulla oğlu Özenbaşlınıñ naişi (ostanki) Tacikstandan Vetanı Qırımğa ketirilip, qadimiy Bağçasaraydaki Meñli Geray Han qurdurğan tarihiy Zıncırlı Medrese azbarında – İsmail bek Gaspralınıñ qabiri yanında cenazesi oqulıp, defn etildi.

___________________________________

*Amet Seid-Abdulla oğlu Özenbaşlınıñ 1917 senesi sentâbr 8 – 15 künleri Kiyev (Ukraina) şeerinde olup keçken Bütünrusiye federalciler syezdi (Halqlar syezdi) minberinden yapqan tarihiy maruzasından: "Püst znayut vse, çto krımskiye tatarı ne pozvolât nikomu ustanovit kakuyu bı to ni bılo gegemoniyu na Krımskom poluostrove…".