Бизлер яшагъан дюнья озюнинъ бутюн барлыгъы – вариети иле мейдангъа кельген бир къадимий заманда, девир ве айванлар Адам ичюн – Инсаниет ичюн чалышып башлады.

Велякин, джансыз Сахранынъ – Чёльнинъ ортасында, чалышмагъа истемеген бир Деве яшай экен. Барып да, айванлардан бир де бириси Девеге иш меселесинден лаф ачса, о эр вакъыт «Орькечим!» деп джеваплана. Деве «Орькечим!» сёзюнден гъайры башкъа бир шей айтмай.

Базарэртеси куньлеринден биринде, саба маалинде, сыртында эгер (седло) ве тишлеринде юген (уздечка) Ат, Девенинъ янына келип, дей:

– Деве! Эй, Деве! Кель, бизим сырамызгъа къошул, бераберликте тырышле (рысью) юрюш япайыкъ, чапайыкъ.

– Деве Аттан башыны чевире де, магърурлыкънен олдугъы оладжагъы тек бир ибаре:

– Орькечим! – дей.

Ат артына къайтып кете, о Инсангъа – Адамгъа Деве айткъан лафны еткизе.

Чокъ вакъыт кечмеден Копек тишлерини косьтерип, Девенинъ янына келе де, дей:

– Деве, я Деве айды, биз копеклер киби берабер авлайыкъ (охотиться), ве Инсангъа – Адамгъа хызмет этейик.

– Орькечим! – деп джеваплана озь-озюне ашыкъ олгъан Деве.

Копек артына къайтып, бу лафны акъызмайып-тамызмайып Инсангъа – Адамгъа етиштире.

Азмы-чокъмы вакъыт кечe, Девеге, боюнында боюндырыкъ Бугъа янаша ве бойле дей:

– Деве, я Деве, биз бугъалар киби, сен де кель, ер сюр (паши).

– Орькечим! – деп, киббарнен джеваплана Деве.

Бугъа эеджанланып артына къайтып кете де, Инсангъа – Адамгъа келип, онъа Девенинъ джевабыны бильдире.

Ниает, куньлернинъ биринде Инсан – Адам Атны, Копекни, Бугъаны узурына чагъырып, оларгъа бойле дей:

– Эй, меним Учь Достым, мен сизлерни керчектен де пек аджыйим! Бу дюнья ве ер узеринде яратылгъан барлыкъ янъы ве пек яш эм де незакетлидир. Амма бу Джансыз Сахрада – Чёльде яшагъан «Орькечим» деп юрьген айван меним тюшюнджеме коре эмек япмагъа огренмеди. О чалышмакъны беджергенде бизим янымызда ола билир эди. Мен бу меселеде, оны oзь алына ташламакъ къарарына кельдим. Лякин онынъ ерини толдурмакъ ичюн, сизлерге эки къатына чалышмакъ керек оладжакъ.

Бойле адалетсизлик Атны, Копекни, Бугъаны пек ачувландырды.

Тамам шу вакъытта оларнынъ янына тоз булутнынъ ичинде айланып юрьген ве бутюн Сахра ичюн джевапкяр олгъан Джин юварланып келип чикъты (Джинлер эр вакъыт бойле тарзда кезелер – сеяхат этелер, чюнки олар сихирбазлар (волшебники). Джин махсус Учь достумыз иле лафэтмек, къонушмакъ ичюн оларнынъ янларына келип токъталды.

– Алемнинъ, Дюньянынъ, бутюн Сахраларнынъ – Чёллернинъ Джини! – деп, Ат мураджаат этти онъа. – Дюнья бу къадар янъы ве яш олгъан бир заманда тембеллик япып, паштакъ юрмек мумкюнми?

– Шубесиз, мумкюн дегиль, – деди Джин Атнынъ суалине джевап беререк.

– Ойле олса, – деди Ат, – не ичюн Сиз абайлагъан Гонъюльсиз Сахранынъ Челлери ортасында булунгъан узун боюнлы ве узун аякълы бир айван Базарэртеси куннюнъ сабасындан берли ич бир иш япмады?

– А-ва-а-й! – деп, бир кереден джанланды Джин. – Арапстаннынъ бутюн алтынлары иле емин этем, о шубесиз меним Девем! О, иш ве чалышмакъ меселесинде не дей, бу акъта насыл фикир юрюете аджеба?

– О озюни шу къадар магърур алып бара ки, атта лаф этмеге биле истемей, «Ош Копегим» демей. О, тек «Орькечим!» деген бир сёзни текрарлай, весселям, – дие Копек Джинге анълатып башлады. – Не авламакъ, не юк ташымакъ, не ерни сюрьмек… о ич бир шей япмакъ истемей!

Джин деръаль къум тюсте ягъмурлыкъкъа (плащ) сарылды ве бираз вакъыт кечер-кечмез о, Джансыз Сахраны – Чельни айлянып чыкъты. Чёльде булунгъан Девесини тапты.

– Меним достум! – деп мураджаат этти Джин Девеге. – Узун къулакътан эшиткениме коре, сен бу дюнья ве бутюн барлыкъ янъы олгъан заманда эмек япмагъа истемейсинъ экен...

– «Орькечим! – деди Деве текрар.

– Мен сенинъ еринъде олсайдым, о сёзни текрар-текрар айтмаз эдим, – деди Джин. – Сен бу сёзни турмадан эп айта бересинъ. Акъылсыз, сенде фикир-ферасет ёкъ экен! Мен сенинъ чалышкъанынъны, файда кетергенинъни истейим.

Деве исе, «сен манъа не айтасынъ… не акъыл огретесинъ…» деген киби, Джин айткъан лафларгъа аслы да къулакъ асмады. О озюнинъ «Орькечим!» сезюни сёйлеп етиштирир-етиштирмез, Девенинъ бели апансыздан шишмеге башлады ве балабан бир орькечке чевирильди.

– Бунынъ акъибетини корьдинъми? – Сорада Джин Деведен. – Оладжагъы олдымы? Аладжагъынъны алдынъмы? – Сенинъ эмек япмагъа, чалышмагъа истемегенинънинъ акъибетинде белинъде «орькечим»инъ шишип чикъты. Бугунь энди Джумаакъшамы олса, сен Базар эртесинден берли ич бир иш япмадынъ. Бугуньден башлап исе, иш япаджакъсынъ, чалышаджакъсынъ.

– Мен энди насыл этип чалышаджам! – деп окюнди Деве. – Меним белимде орькечим бар.

– Джезанъны алдынъмы? – деди Джин. – Себеби, сен учь кунни къачырдынъ, ишлемединъ. Нетиджеде, аладжагъынъны алдынъ. Сен энди учь кунь девамында ашамайып – ичмейип чалышып олурсынъ. Чюнки сенинъ орькечинъ бар. Сен илериде ич бир вакъыт: «Алемлернинъ, Дюньянынъ, Бутюн Сахраларнынъ, Чёллернинъ Джини, мен сенинъ ичюн бир файдалы шей япмадым демезсинъ». Энди исе, сен, Джансыз Сахрадан, Чёльден чыкъ да Ат, Копек, Бугъанынъ – Учевининъ сырасына барып къошул. Озюнъни яхшы алып бармагъа арекет эт. Орькечинъни де, сыртынъда – белинъде ташып юр.

Деве бираз сомурданды да, сонъ Учевине къошулмакъ макъсадынен, оларны къыдырып кетти…

Иште о узакъ кечмиште къалгъан замандан бу кунедже Деве орькеч (горб) такъа. Бизлер Девенинъ джаныны агъыртмамакъ, оны ынджытмамакъ ичюн онынъ адыны “Орькече” къойдыкъ. Амма Деве, о къадимий заманда – пейда олгъан янъы дюньянынъ башында къачыргъан учь куннюнъ пешинден аля даа етишип оламай. Деве озюнинъ насыл давранмакъ кереклигини, кендисини насыл алып бармакъ лязимлигини аля даа огренип оламай.

Сёйлемек истегенимиз, Деве бизим куньлеримизгедже тербие алып оламагъан бойле бир айвандыр.