Bizler yaşağan dünya özüniñ bütün barlığı – variyeti ile meydanğa kelgen bir qadimiy zamanda, devir ve ayvanlar Adam içün – İnsaniyet içün çalışıp başladı.

Velâkin, cansız Sahranıñ – Çölniñ ortasında, çalışmağa istemegen bir Deve yaşay eken. Barıp da, ayvanlardan bir de birisi Devege iş meselesinden laf açsa, o er vaqıt "Örkeçim!" dep cevaplana. Deve "Örkeçim!" sözünden ğayrı başqa bir şey aytmay.

Bazarertesi künlerinden birinde, saba maalinde, sırtında eger ve tişlerinde yügen At, Deveniñ yanına kelip, dey:

– Deve! Ey, Deve! Kel, bizim sıramızğa qoşul, beraberlikte tırışle yürüş yapayıq, çapayıq.

– Deve Attan başını çevire de, mağrurlıqnen olduğı olacağı tek bir ibare:

– Örkeçim! – dey.

At artına qaytıp kete, o İnsanğa – Adamğa Deve aytqan lafnı yetkize.

Çoq vaqıt keçmeden Köpek tişlerini kösterip, Deveniñ yanına kele de, dey:

– Deve, ya Deve aydı, biz köpekler kibi beraber avlayıq, ve İnsanğa – Adamğa hızmet eteyik.

– Örkeçim! – dep cevaplana öz-özüne aşıq olğan Deve.

Köpek artına qaytıp, bu lafnı aqızmayıp-tamızmayıp İnsanğa – Adamğa yetiştire.

Azmı-çoqmı vaqıt keçe, Devege, boyunında boyundırıq Buğa yanaşa ve böyle dey:

– Deve, ya Deve, biz buğalar kibi, sen de kel, yer sür.

– Örkeçim! – dep, kibbarnen cevaplana Deve.

Buğa eyecanlanıp artına qaytıp kete de, İnsanğa – Adamğa kelip, oña Deveniñ cevabını bildire.

Niayet, künlerniñ birinde İnsan – Adam Atnı, Köpekni, Buğanı uzurına çağırıp, olarğa böyle dey:

– Ey, menim Üç Dostım, men sizlerni kerçekten de pek acıyim! Bu dünya ve yer üzerinde yaratılğan barlıq yañı ve pek yaş em de nezaketlidir. Amma bu Cansız Sahrada – Çölde yaşağan "Örkeçim" dep yürgen ayvan menim tüşünceme köre emek yapmağa ögrenmedi. O çalışmaqnı becergende bizim yanımızda ola bilir edi. Men bu meselede, onı oz alına taşlamaq qararına keldim. Lâkin onıñ yerini toldurmaq içün, sizlerge eki qatına çalışmaq kerek olacaq.

Böyle adaletsizlik Atnı, Köpekni, Buğanı pek açuvlandırdı.

Tamam şu vaqıtta olarnıñ yanına toz bulutnıñ içinde aylanıp yürgen ve bütün Sahra içün cevapkâr olğan Cin yuvarlanıp kelip çiqtı (Cinler er vaqıt böyle tarzda kezeler – seyahat eteler, çünki olar sihirbazlar. Cin mahsus Üç dostumız ile lafetmek, qonuşmaq içün olarnıñ yanlarına kelip toqtaldı.

– Alemniñ, Dünyanıñ, bütün Sahralarnıñ – Çöllerniñ Cini! – dep, At muracaat etti oña. – Dünya bu qadar yañı ve yaş olğan bir zamanda tembellik yapıp, paştaq yürmek mümkünmi?

– Şübesiz, mümkün degil, – dedi Cin Atnıñ sualine cevap bererek.

– Öyle olsa, – dedi At, – ne içün Siz abaylağan Göñülsiz Sahranıñ Çelleri ortasında bulunğan uzun boyunlı ve uzun ayaqlı bir ayvan Bazarertesi künnüñ sabasından berli iç bir iş yapmadı?

– A-va-a-y! – dep, bir kereden canlandı Cin. – Arapstannıñ bütün altınları ile yemin etem, o şübesiz menim Devem! O, iş ve çalışmaq meselesinde ne dey, bu aqta nasıl fikir yürüyete aceba?

– O özüni şu qadar mağrur alıp bara ki, atta laf etmege bile istemey, "Oş Köpegim" demey. O, tek "Örkeçim!" degen bir sözni tekrarlay, vesselâm, – diye Köpek Cinge añlatıp başladı. – Ne avlamaq, ne yük taşımaq, ne yerni sürmek… o iç bir şey yapmaq istemey!

Cin deral qum tüste yağmurlıqqa sarıldı ve biraz vaqıt keçer-keçmez o, Cansız Sahranı – Çelni aylânıp çıqtı. Çölde bulunğan Devesini taptı.

– Menim dostum! – dep muracaat etti Cin Devege. – Uzun qulaqtan eşitkenime köre, sen bu dünya ve bütün barlıq yañı olğan zamanda emek yapmağa istemeysiñ eken...

– "Örkeçim! – dedi Deve tekrar.

– Men seniñ yeriñde olsaydım, o sözni tekrar-tekrar aytmaz edim, – dedi Cin. – Sen bu sözni turmadan ep ayta beresiñ. Aqılsız, sende fikir-feraset yoq eken! Men seniñ çalışqanıñnı, fayda ketergeniñni isteyim.

Deve ise, "sen maña ne aytasıñ… ne aqıl ögretesiñ…" degen kibi, Cin aytqan laflarğa aslı da qulaq asmadı. O özüniñ "Örkeçim!" sezüni söylep yetiştirir-yetiştirmez, Deveniñ beli apansızdan şişmege başladı ve balaban bir örkeçke çevirildi.

– Bunıñ aqibetini kördiñmi? – Sorada Cin Deveden. – Olacağı oldımı? Alacağıñnı aldıñmı? – Seniñ emek yapmağa, çalışmağa istemegeniñniñ aqibetinde beliñde "örkeçim"iñ şişip çiqtı. Bugün endi Cumaaqşamı olsa, sen Bazar ertesinden berli iç bir iş yapmadıñ. Bugünden başlap ise, iş yapacaqsıñ, çalışacaqsıñ.

– Men endi nasıl etip çalışacam! – dep ökündi Deve. – Menim belimde örkeçim bar.

– Cezañnı aldıñmı? – dedi Cin. – Sebebi, sen üç künni qaçırdıñ, işlemediñ. Neticede, alacağıñnı aldıñ. Sen endi üç kün devamında aşamayıp – içmeyip çalışıp olursıñ. Çünki seniñ örkeçiñ bar. Sen ileride iç bir vaqıt: "Alemlerniñ, Dünyanıñ, Bütün Sahralarnıñ, Çöllerniñ Cini, men seniñ içün bir faydalı şey yapmadım demezsiñ". Endi ise, sen, Cansız Sahradan, Çölden çıq da At, Köpek, Buğanıñ – Üçeviniñ sırasına barıp qoşul. Özüñni yahşı alıp barmağa areket et. Örkeçiñni de, sırtıñda – beliñde taşıp yur.

Deve biraz somurdandı da, soñ Üçevine qoşulmaq maqsadınen, olarnı qıdırıp ketti…

İşte o uzaq keçmişte qalğan zamandan bu künece Deve örkeç taqa. Bizler Deveniñ canını ağırtmamaq, onı ıncıtmamaq içün onıñ adını “Orkeçe” qoydıq. Amma Deve, o qadimiy zamanda – peyda olğan yañı dünyanıñ başında qaçırğan üç künnüñ peşinden alâ daa yetişip olamay. Deve özüniñ nasıl davranmaq kerekligini, kendisini nasıl alıp barmaq lâzimligini alâ daa ögrenip olamay.

Söylemek istegenimiz, Deve bizim künlerimizgece terbiye alıp olamağan böyle bir ayvandır.