Мустафа Рахми Эфенди*
Догъды: XVII-нджи асырнынъ экинджи ярысы
Вефат этти: 1751 сенеси
____________________
* Бу ресим http://www.metmuseum.org сайттан алынды
Шаир, тарихчи, девлет эрбабы –
Мустафа Рахми Эфенди
Тюрк дюньясында Къырымлы Мустафа Рахми намы иле белли олгъан эм тарихчи, эм шаир, эм де девлет эрбабы Мустафа Рахми Эфенди XVII-нджи юзйыллыкънынъ экинджи ярысында Къырымнынъ къадимий Багъчасарай шеэринде догъду. Тасилининъ эсас къысымыны Тюркиеде алды. О, Османлы Императорлыгъында юксек девлет вазифелеринде чалышты.
Базы бир менбаларгъа коре, Мустафа Рахми Эфенди веба хасталыгъына огърап, Тюркиеде вефат этти, 1751 сенеси.
Мустафа Рахми Эфенди тарихчи сыфатында «Сефарет-наме-и Иран» серлевалы ильмий эсер язды. Мезкюр китапта Къырым падишасы – ханы тарафындан Ирангъа япкъан арбий юрюши тасвир этиле. Тарихий делиллерге базанылып язылгъан бу эсер, о узакъ XVIII-нджи асырнынъ биринджи ярысында Къырымстан девлетинде укюм сюрген ичтимаий-сиясий-арбий вазиетке де ургъу бериле.
Къырымлы Мустафа Рахми Эфенди шаир оларакъ да, озюнден бир сыра назм эсерлер къалдырды. Онынъ назмиети терен аятий – фельсефий мана ташыгъан инджилер дестесидир.
Шеб махв олуп хемише нюджюм-и сехер догъар,
Энджами инхизамда михр-и зафер догъар.
Абистен-и сафа вю кедердир лейаль хеп,
Гунь догъмадан мешиме-и шебден нелер догъар…
Назм сатырлардаки базы сёзлерге изаат:
шеб – гедже
нюджюм-и – йылдызлар
сехер – саарь
энджами – сонъ
инхизамда – енъильме
михр-и – кунеш
абистен-и – гизли
вю – ве; эм де
лейаль – геджелер
мешиме-и – акъибетте; нетиджеде