Энвер Къуртумернинъ «Багъышланъыз, Джынгъыз агъа…» мураджааты астында, «Буюк затнынъ сонъки мекяны да миллий варисликтир!» серлевалы юрек нидасыны окъуп, къасеветли тюшюнджелерге далдым…*

Бундан юз йылдан зияде вакъыт эвельси, къыскъа омюрини фааль яшап кечирген буюк девлет ве джемаат эрбабы, къадимий Къарасувбазарда «Ветан хадими» газетини нешир эткен эм де онъа муаррирлик япкъан Русие мемлекетининъ 11-нджи Девлет Думасы минберинден депутат сыфатында империя черчивесинде яшагъан гъайры миллетлернинъ, бу джумледен къырымларнынъ акъ-укъукъларыны къорчалайыджы атешин нуткълар иле дефаларджа чыкъышта булунгъан Абдурешид Медиев азретлерининъ вефатындан сонъки такъдирини хатырладым.

Сёйлемек истегеним, Къырымнынъ, даа догърусы тюрк дюньясынынъ фахры, гъуруры эсап этильген бу буюк зат, кечкен XX-нджи юзйыллыкънынъ башларында вефат эте. Онынъ вефатындан сонъ арадан деерли чокъ вакъыт кечмей, Къырымгъа Санкт-Петербургдаки якъын достларындан бириси келе. Санкт-Петербургдан кельген юксек мертебели мусафир, досту Абдурешид Медиевнинъ къабирини зиярет этмек макъсады иле онынъ дефн олунгъан Къарасувбазардаки мезарлыкъкъа да келе. Велякин бу мешур затнынъ къабирини Къарасувбазарда ич бир кимсе мусафирге косьтерип оламай.

Бу фаджиалы ве айны заманда окюнчли вакъиадан сонъ тамам бир асыр – юз йыл кечти. Бизим тарихий улу затларымызгъа нисбетен мунасебетимиз аля даа денъишмеди – лякъайдлыгъымыз эп девам этмекте, демек мумкюн. Газета саифесине басылгъан буюк миллий интеллектнинъ – Джынгъыз Дагъджынынъ энди аман-аман тегизленилип къалгъан Къызылташтаки къабири, бугунь-ярын беллисиз олуп къаладжакъ.

Барып да Буюкбританиядан, Тюркиеден я да сейяремизнинъ башкъа бир де-бир ерлеринден келип, Джынгъыз Дагъджынынъ къабирини зиярет этмек ниети олгъан мусафир, тамам Санкт-Петербургдан Абдурешид Медиевнинъ къабирини зиярет этмеге кельген мусафир киби гъафлетте къаладжакъ. Нетиджеде бутюн бир миллет, бутюн бир халкъ – бутюн бир Къырым дюнья джемаатчылыгъы къаршысында фияты тюше биле, энди кечь олмагъан олса… Чюнки, кеченлерде Акъмесджид шеэринде Джынгъыз Дагъджынынъ хатырасына багъышланып кечирильген Халкъара конференция иштиракчилери, эдипнинъ Къызылташтаки бакъымсыз къабирини зиярет яптылар.

XIX-нджы асырнынъ экинджи ярысында ве XX-нджи юзйыллыкънынъ биринджи ярысында яшагъан буюк девлет эрбабы эм де публицист, языджы Джафер Сейдамет азретлери де, энди къабирлери беллисиз олуп къалгъан миллетимизнинъ улу эвлятларынынъ базылары хусуста юксек бедий севиеде эсерлер язып къалдырды.**

Биз Александр Дюма дегенде франсызларны, Алишер Навоий дегенде озьбеклерни, Вильям Шекспир дегенде инглизлерни, Олжас Сулеймен дегенде къазахларны анъамыз ве иляхре… ве иляхре. Бу табий ал.

Бизге – къырымларгъа кельсек, Джынгъыз Дагъджыдан тутып та XII – XIII юзйыллыкъкъа, яни Мухаммед Къырымлыгъа баргъандже догъып, яшап иджад этип кеткен онларле – юзлерле Къырым муневерлерининъ бугунь де сусып тургъан мираслары огренилип, олар чешит васталар иле текрар дюнья юзюне чыкъарылса, биз кене къудретли бир къырым миллети оларакъ танылып башлайджакъмыз.

Бу мукъаддес ишни исе, неден башламалы. XX-нджи асырнынъ буюк муневери, даа догърусы буюк Къырым сымасы Джынгъыз Дагджыдан, онынъ Къабиринден ве бугунь де-бугунь гъает агъыр вазиетте булунгъан миллий арекетнинъ фааль иштиракчиси – ветераны, ветанпервер тедкъикъатчы алим Джелял Челебиден башламалы…

Юкъарыдаки фикирлерни амельге кечирмек ичюн халкъымыз (олсун диаспорада, олсун Ветанымыз Къырым черчивесинде) эм маневий, эм де мадий тарафтан къолтутмагъа юз файыз азыр. Бунынъ ичюн миллет векиллерининъ къалблеринде тек къавий иман иле бирликте истек къыгъылчымы олмалы, весселям.

Бутюн дюньягъа белли языджы-романджы Джынгъыз Дагъджынынъ мезарында башташынынъ ачылыш мерасими олуп кечти. О куню Ялта дживарындаки Къызылташ коюнде – языджынынъ сонъки мекянында миллий ве тюрк байракълары ельпиреди.

Бу савап ишнинъ тешкилятчысы ве спонсоры Тюркиедеки дернеклернинъ бирлешмеси ве Ходжаэли дернеги олдулар. Дернеклернинъ азалары башташ ачылышында иштирак эттилер. Олар Джынгъыз Дагъджынынъ къабирини эр йыл зиярет этип, оны бакъаджакъларыны бильдирдилер.

Белли олгъаны киби, 2011 сенеси сентябрь 22-де белли языджы 91 яшында Лондрада вефат этти. Октябрь 1-де языджынынъ джеседи Ветанына кетирилип, догмуш коюнде дефн этильди. Бу языджынынъ сонъки истеги, васиети эди.