The Lovely Colors of My Homeland...



⇦ Back to Cafer Saydamet's page




From «Nurlu qabirler» series


Cafer Seydamet
Murat Baba
Historical novel

Murat Baba Qarasuv etrafında bulunğan ……… köyüniñ mezarlığındaki Nurlu qabir Murat Batır (Bahadir)nıñkidir. Bahıtsız Qırımda batırlar unutıldı... Buña da Murat Baba denildi ve bu yer er dert, er sıqıntı içün bir ziyaret yeri oldu. Bu yerge kelgenler can-göñülden ve açıqlıqnen Fatihalar, Yasinler oquy, Quran hatim ete ve muradlarını tiley ediler.

Murat Babanın kim olğanını bilmek istegen Qurtvelige bazıları onıñ büyük bir sofu ve alim olğanını, bazıları onıñ aynı künde ve aynı saatta bir qaç yerde birden körüngenini, ğayıptan haber bergenini, kelecekni bildirgenini, erenlerden olğanını söylediler. Faqat bir tesadüf oña Murat Babanıñ kim olğanını bildirdi. Biz bu tesadüfni, onın yazğanı kibi uzun etip añlatmaycaqmız. Ancaq şu qadarını söyleyim ki, Qurtveli ekinci kere Qarasuvğa kelgen vaqıtta bir ihtiyar onı evine alıp barğan ve oña eski elyazma bir kitap bergen ve canından ziyade sevgen ve saqlağan bu kitapnı neden ve nasıl Qurtvelige bergeninden de baas etmeden, doğrudan-doğru ikâyemizge keçecekmiz.

1736 senesi ruslar Qırımğa kirgen ediler. (Graf Minih komandanlığındaki rus ordusınıñ Qırımga kirüvi). Han bütün ordusınen beraber halifege yardımğa ketken edi. (Birinci Sultan Mahmud zamanında Qaplan Geraynın Qırım ordusınen İran seferinde iştirak etüvi). Qırımda yalıñız ihtiyarlar, balalar, qadınlar ve qızlar qalğan edi. Sivaştan Qırımğa kirgen ruslar er yerde köylerni yaqa, bala-çağanı öldüre edi...

Ağır hastalığından sebep seferge ketalmağan, han ordusınıñ közde yigitlerinden olğan Murat ağa bu haberni eşitir-eşitmez yerinden tura ve ihtiyarlarnı, balalarnı ve atta qadınlarnı toplap, duşmanğa qarşı çıqmağa azırlana... İlk tedbir olaraq, duşmannıñ keçecek yerlerdeki zrzaq ve ekinlerni yaqtıra ve bir qaç yüz atlını gizliden Canköy taraflarğa keçire, belli bir künde duşmannı arqadan urmaqnı qararlaştıra...

Bu arada graf Minih başçılığındaki rus askerleriniñ o zamanlar Qırımnıñ eñ güzel şeerlerinden biri olğan Qarasuvnı yaqqanı bütün Qırımnın ayaqqa kalqmasına sebep oldu...

Murat ağanıñ etrafındaki adamlar on biñni keçti... Bu büyük ve tertipsiz halq Qarasuv etraflarında duşmannı qarşılarken, özüne köre askeriy vaziyetni alğan alda bulunmaqta edi... Ögde atta qartlar, gençler, alelhusus tüfekliler, yanaşalarda qılıçlılar ve baltalılar, qadınlar ve qızlar da Tekbir ketirerek, arttan keleler... Eñ ögde ortada, beyaz atı üstünde, sararğan yüzü ve şain baqışları ve elindeki qılıçınen Murat ağa ileriley ve gür sesinen: "Aydı batırlar! Namus oğruna, yurd aşkına!.." dep bağıra, halqnı eyecanlandıra, şevqlendire...

Tamam duşmannen uruşma başlanırken, bizimkiler uzaqtan, duşmannıñ arqasından bir qaç yüz atlınıñ yıldırım kibi duşmanğa qarşı uruştırıp kelgenini ve ruslarnıñ: "Han Ordusı keldi!.. Han Ordusı keldi!.." dep, darma-dağın olup qaçıp başlağanını kördiler... Bu esnada Murat ağanıñ beyaz atınıñ köz açıp yumğance yıldırım tezliginen duşman arasına kirgenini körgenler oldu... Murat ağa duşman qomandanınıñ yerini uzaqtan tayin etkenden soñ, atını ögge doğrulttı ve bir qaç qılıç darbesinen onı öldürdi... Bütün halq sel kibi coşqan duşmanğa qarşı ücümge ketti. Er kes: "Yaşa, Murat batır! Yaşa, Murat batır!.." — dep bağıra...

Duşman çekilgenden soñ bütün cemaat közyaşları arasında Murat batırnıñ mubarek vucudınıñ parçalarını toplap, Tekbirlerle bu köyniñ mezarlığına kömdiler...

Aradan çoq vaqıtlar keçken soñ, Murat batırnıñ qabiri unutıldı, niayet erenlerden birisi onıñ qabiriniñ etrafına parmaqlıq qoyğan, soñradan cemaattan bir qaçı da o yerden qaç kereler büyük bir nurnıñ yükselgenini körerek, şimdiki Dürbesini yaptırğanlar...

Tarihlarnıñ "Qırımda veba hastalığı çıquvı sebebinden ve Han Ordusınıñ yaqınlaşuvı aqqındaki haberni alğanı içün Qarasuvnı yaqqan Moskva ordusı Qırımdan çıqıp ketti", dep qayd etken vaqianın aslı, esası budır...

Qurtvelini bu ikâye ziyade eyecanlandıra. Onıñ bu ikâyeniñ soñuna yazğan pek meraqlı şeylerden bu yerde bir qaç cümle almaqnı lâzim taptıq:

"Murat batır zamanınen Murat Baba oldu... Yurdu oğrunda şerefli, qaramanca qanını tökken bu büyük batır qarınca basmaz bir sofuğa çevirildi. Milletlerniñ istiqlâllarını ğayıp etüvleri en büyük felâkettir. Faqat olarnıñ bu istiqlâlnı ayaqta tutqanlarnı unutuvları eñ accı faciadır... Facialarnıñ beşigidir…".