Keçken yüzyıllıqnıñ birinci çeriginde meydanğa kelgen Qırım Halq Respublikası ükümeti Reisi, Qırım, Polşa, Litva müsülmanları Müftisi ve aynı zamanda özünden acayip edebiy miras qaldırğan Çelebicihan azretleri Canköyge yaqın Sonaq köyünde (Qırım) doğdı, 1885 senesi.

Çelebicihan başta köy mektebinde oqudı, soñra Qırımnıñ Aqçora ve Zıncırlı medreselerinde, İstanbul ve Sankt-Peterburg universitetlerinde tasil aldı.

1917 senesi. Rusiye imperatorlığında, hususan onıñ paytahtı Sankt-Peterburgda qalabalıqlar başlay. Romanovlar sülâlesi tahttan endirile. İşte böyle tarihiy vaqialar sadır olğan vaqıtları, Rusiye ordusında arbiy hızmette bulunğan Çelebicihan Qırımğa qayta ve Cafer Seydamet em de diger safdaşları ile birlikte Vetan azatlığı oğrunda küreş başlaylar.

Bu yerde şunı da qayd etmeli ki, ürriyet oğrundaki bütün işler, Noman Çelebicihan ve büyük devlet erbabı Cafer Seydamet ile beraberlikte azırlanılğan "Milliy Qurtulış Areketi Programması" denilgen nizamname boyunca alınıp barıldı.

1917 senesi, noyabr 26-da qadimiy Bağçasaraynıñ Hanlar Sarayında olup keçken Qırım Milliy Qurultayı Qırım Halq Respublikasını ilân etip, Qırım devleti Konstitutsiyasını qabul ete. Tarihiy Qurultay Çelebicihannı Qırım Milliy ükümetiniñ Reisi vazifesine saylay…

Teessüf ki, aradan deyerli çoq vaqıt keçmey, Çelebicihan bolşevikler tarafından yaqalanılıp, Aqyar apshanesi azbarında atılıp öldürile. Bu facia 1918 senesi, fevral 23-te sadır ola.

Bolşevikler pancasında elâk olğan, daa doğrusı millet aşqına, halq aşqına, Vetan aşqına şeit ketken Çelebicihan yolbaşçılığında yañı ükümet olsun iqtisadiyat meselesinde, olsun maarif saasında, olsun siyasette… yigirmi – otuz yıl devamında zar-zorle yapmaq mümkün olğan işlerni – islâhatlarnı eki – üç ay zarfında amelge keçirdi. Albu ise, aqiqatta, bir mücize edi.

Çelebicihan Qırım Halq Respublikası ükümeti Reisi ve aynı zamanda Qırım, Polşa, Litva müsülmanları Müftisi vazifelerinde bulunmaq ile bir sırada icad ile de oğraştı. Onıñ qalemi astından em nesir em de nazm janrlarında acayip eserler doğdı. "Qarılğaçlar duası", "Çoban qızı", "Bastırıq", "Tatarlar yurdu", "Yolcu ğarip", "Sarı tülpan"… kibi ikâye ve şiirler işte bular cümlesindendir.

Çelebicihannıñ "Ant etkenmen" şiiri, (muzıkasını kompozitor Asan Refat yazdı), bugün de – bugün Qırım Milliy Medhiyesi olaraq hızmet etip kelmekte.

Vetanına, doğmuş halqına qudretli Sevgi beslegen Çelebicihan em icadkâr, em de siyasiy erbap sıfatında –

kibi muqaddes yeminine soñ nefesine qadar sadıq qaldı ve mağrur ecdadları kibi bu qorqubilmez zatı aliylerniñ mirası, aqlı olaraq, ebediyetten yer aldı.