Ayşeçik bugün birinci kere balalar bağçasına ketti. Ögden özü yurdi, arttan qartanası keldi.

- Tez olayıq, bitayçığım, - dedi Ayşeçik, - keçikip barsaq ekimizge de "eki" işareti qoyarlar…

Ayşeçik balalar bağçasına birinci kere ketse de, bağçanıñ qayerde olğanını da, murabbiyelerniñ adlarını da endi çoqtan bile edi, çünki bağça balalarınıñ beş – on danesi onıñ azbar dostları edi.

Bugün Ayşeçik tañ maalinde yuqusından abdırap uyandı. Tüşünde balalar bağçasına keçikkenini kördi. Şükürler olsun, keçikmegen, çünki er kesten evel uyanaturğan çal horaz, Ayşe közlerini açqan soñ, kukarekledi ve kümesteki bir sürü tavuqnı azbarğa alıp çıqtı.

Ayşeçik de artıq yuqlap olamadı. Yavaştan töşeginden turıp, qartanasından gizli ımpıs-tımpıs azbarğa çıqtı. Tavuqlar şu saat ağızlarını açıp, onıñ etrafında toplandılar: Qu-qu-qu! Qu-qu-qu!..

Ayşeçik olarğa bir etek yem septi.

Baqsa, Aqbaş da kümesinden başını çıqardı: Av-av-av!..

Aqbaş der ekeç, gecesini qaydalardadır bıralqılanıp keçirgen sarı mışıqları da peyda oldu: Miyav! Miyav!..

Ayvanlarnı aşatıp-içirgen arada, Ayşeçikniñ aqılına qoqlası tüşti. O da bir belâ! Uyanğandır, töşeginden turğandır, kimsin neler yapqandır. Uf, aman, ev işi asla bitemi ya.

Ayşeçik sofağa kirip, set üstündeki qoqlasını tenbiledi:

- Yuqla sabiyim. Çoq yuqlasañ – çoq ösersiñ, men qadar balaban bir qızçıq olursıñ, detsatğa barırsıñ…

Ayşeçik beş yaşında olsa da, qartanasından dünya qadar şey ögrendi: yatsa – geceler hayır, tursa – sabalar hayır; sofrağa otursa – bismillâ, sofradan tursa – kisenize biñ bereket, musafir kelse – hoş keldiñiz, evge buyurıñız, ketseler – oğurlı yollar olsun, kene keliñiz, tizeme, alama, emceme, dayıma selâm deñiz…

Ayşeçik qoqlasını tenbilep, oña ayneni yırlağan arada, sofağa qartanası kelip kirdi.

- Vay, bebiyim sen endi turdıñmı? Daa erte de?

- Erte turğannıñ qısmeti artıq, - dedi Ayşeçik qartanısını taqlid etip. – İş adamları erte turalar.

- Ya seniñ nasıl işiñ bar?

- Ya men bugün detsadğa baracam da!

Ayşeçik qartanasınıñ dünya quvançı, elden-yelden saqlap östürgen tosunçığı ve birden bir eglencesi edi. Onıñ kiyevi ve qızı er kün saba işke ketkenlerinden, olar bütün kün beraber ola ve qartanay özüniñ bilgen-bilecegini tornuna ögrete edi. Lâkin Ayşeçik büyügen sayın qartanaynıñ "ocalıq" işi de zorlaştı, çünki torunı qolum-qomşu balalarından eşitken yañılıqlarını evge ketirip, onı qolaysız vaziyetlerde qaldrıp başladı.

- Bitayçığım, ayğa adam barıp qonğan, - dey Ayşeçik.

Qartanay bu haberge çoq inanaqoymasa da, itiraz etmeden razı ola:

- Qonsa-qonğandır, bebiyim.

- Bitayçığım, sen maña ay üstündeki öksüz qızçıqnı aytqan ediñ. O qızçıq gügümini bütün kün suvda tutsa da, gügümi tolmay, degen ediñ.

- Tolmay, bebiyim. Em ahretkece tolmaycaq.

- Ya ayğa qonğan adam onı ne içün körmedi?

- Körmese-körmegendir, bebiyim. Ay ba-la-ban bir şar olsa kerek.

Qartanay bu laqırdıdan qaçamaq arasa da, Ayşeçik ardını üzmey:

- Anda aş da, ava da yoq eken, bitayçığım.

- Olmasa-olmaydır da, bebiyim.

- Aytçı, bitayçığım, anavı öksüz qızçıq aşsız-avasız anda nasıl yaşay?

Ya onıñ anda nasıl yaşağanını qartanay qaydan bilsin?..

Böyle bir qaç tesadüften soñ qartanay Ayşeçik içün "ev mektebi" bitkenini añladı ve ister-istemez onıñ balalar bağçasına ketmesine razılıq berdi. Berdi amma, şu saat yüregi alevlenip yandı: dersiñ yüregine benzin sepip, sernik çerttiler. Onıñ içün tünevin aqşam qartanay pek müşkül yuqladi. Sabasına ise o da tüş körip uyandı: meger Ayşeçikni balalar bağçasına almağanlar! "Allağa şükür, hayırğadır, - dep quvandı qartanay, belki kerçekten de almazlar". Lâkin közlerini açıp baqsa ne körsin, bu maallerde töşeginde pış-pış yuqlağan torunı endi azbarda dolanmaqta…

Qartanaynen Ayşeçik qoqlanı taşlap, sabalıq sofra donatqan arada, sofada ananen baba peyda oldular.

- Saba şerifleriñiz hayırlı olsun! – dedi olarğa Ayşeçik. – Sofrağa buyurıñız! Limonlı çay, qatmer yantıq, birer stakan izmirli hoşaf…

- Radio başladı, - dep küldi anası.

Niayet, Ayşeçikni yolğa azırlap başladılar. Babası kiysetti – anası çıqardı, anası kiysetkenini – babası begenmedi. Olar ketken soñ ise qartanay Ayşeçikni baştan-ayaq soyundırıp, onı özüncesine kiyindirdi. Eline de bir sepetçik tutturdı.

-Aç olsañ aşarsıñ.

- Vay bitayçığım…

- Vayıldama, bebiyim, yolğa çıqsan-yolluq al, degenler. Anda aşları kimsin ne zaman pişer…

…Yol ortasından aşıqıp ketken anavı sepetli qızçıqnı köresizmi? Ayşeçiktir o! Başı üstünde başı qadar bantı bar. Bantlı başını tim-tikine kötergen de, soldatlar kibi tars-tars adımlay. Qopaya işte. Qopaysa da yeri bar, çünki o bugün balalar bağçasına kete!

Onıñ artından qartanası cörtaymaqta. O da qopaya. Merdanesine, dünyada bir danesine qopaya. Aytçıñız böyle torun daa kimde bar?!

Ayşeçik, ket-kete balaban bir yeşil qapı ögüne kelip toqtaldı.

- Keldik bitayçığım! – dedi o.

- Kelgen olsaq, yur azbarğa kireyik. Seni murabbiyege öz qolumnen berecem.

- Raatsızlanma, bitayçığım, olarğa men özümni özüm beririm.

Kördiñmi sen onı özü berecek eken! Vallai, bu zemane balaları pek hucur oldular. Amma qartanay özüniñ kencesini, Ayşeçikniñ anasını, birinci kere balalar bağçasına ozğarıp kelgende qızçığı, "istemeyim, evge qaytam", dep ökür-ökür ağlap qalğan edi. Busı deseñ, sanki bu yerde doğup ösken.

Çaresizlikte qalğan qartanay yaman közlerge qarşı bir nazar duası oqup, onı üç kere torunınıñ betine şüfledi.

- Seni Allağa emanet etem, bebiyim, - dep, mazun-mazun keri buruldı.

Ayşeçik de kederlendi.

- Bitayçığım, bir özüñ evge qaytmağa yol taparsıñmı?

- Taparım, bebiyim…

Azbarğa kirgen Ayşeçikni bir sürü bala ses-şamatanen qoralap aldı. Oña tınış aldırmadan salıncaqlarnı, karuselni, ağızdan suv fışqırğan bem-beyaz leylekni kösterdiler. Leylek der ekeç, onı oyuncaqlar odasına alıp bardılar. Andaki qoqlalardan biri tıpqı Ayşeçikniñ set üstündeki "bebiyi" edi. "Baq sen bu yaramazğa, - dep tüşündi o, - artıma taqılıp tap mında çapıp kelgen".

Aştan soñ balalar ufaçıq bir zalda toplanıp özleri kibi ufaçıq skemlelerge oturdılar. Olarnıñ ögüne sarı saçlı Nina Vasilyevna çıqtı.

- Bugün şiir oquycaqmız, - dedi o. - Eñ yahşı oquğanlar bu şiirlerni mayıs bayramı sabalığında aytacaqlar. Anda ana-babalarıñız da olacaq. Qana, kim başlaycaq?

Balalar ziy-çuv olup ellerini köterdiler.

- Zina, ortağa sen çıq!

Murabbiyeniñ yanına tos-tomalaq bir qızçıq bardı. Ayşe, ne içündir bilmem, onı qartanası pişireturğan qalaqayğa oşattı. Mına bu "qalaqayçıq" "Baar keldi!" dep ilân etti de, soñ quşlar kibi çivildep, qozular kibi memelep, baqalar kibi vaqıldap, ellerini cayıp, oşlu bir şiir oqudı.

Balalar pek memnün qaldılar. Episi elçırptı. Zaten er keske elçırpmaq mında adet eken. Tutulıp qalğanlarğa da elçırptılar.

Endi Ayşeçik de çıdap olamadı.

- Men de oquycam, - dep ayaqqa turdı.

-Mında kel, Ayşeçka, - dedi Nina Vasilyevna. - Sen ne oquycañ?

- Men "Qulvella" oquycam.

Murabbiye şaşıp qaldı, çünki böyle şeyni daa iç bir vaqıt eşitmegen edi. Ayşeçik de "Qulvella"nı bilmegen murabbiyege şaştı.

- Başlayımmı?

-Başla, - dedi murabbiye.

Ayşeçik oqudı. Em maqamnen oqudı:

Balalar çım-çırt olup diñlediler. Olar onı inglizce ya da fransızca şiir oquy bellediler. Onı içün de Ayşeçik "Qulvella"sını bitirgeninen, onı eñ yañğıravuq elçırpmalarınen qarşılap aldılar.

Murabbiye indemedi. Balalarnıñ susmasını bekledi. Soñ:

- Ayşeçka, bu "şiirni" saña kim ögretti? - dep soradı.

- Bitayım, ögretti. O daa çoq şiirler bile…

Ayşeçikniñ balalar bağçasındaki birinci künü pek tez keçti. Sanarsıñ, köz açıp-yumğance aqşam oldu.

Qartanası endi yarım satten berli onı qapı ögünde bekley edi.

- Bitayçığım! – dep sarıldı oña Ayşeçik.

- Vay, bebiyim, seni bekley-bekley bir oldum… Ne ise, Allağa şukur, sağ-selâmet ekensiñ… Ya sepetçigiñni ne içün açmadıñ? Tüf-tüf, kimsi nasıl açıqqandırsıñ.

Ayşeçik toqluğını bildirip, bir qaç kere zornen kekirdi. Soñ cebinden bir konfet çıqarıp, qartanasına uzattı:

- Al, bitayçığım, pek çoq berdiler, bitirip olamadım…

Olar qol tutuşıp qayttılar, çünki biri-birini pek sağınğan ediler.

- Bitayçığım, men bugün şiir oqudım! Bütün balalar elçırptılar. Nina Vasilyevna da begendi.

- Şiir?.. Ya öyle degeniñde ne eken?

- Ezberden aytılğan şey.

- A-a, - dedi qartanay bir şeyler hatırlap. – Ya ezberden aytılğan şeyni saña kim ögretti, bebiyim?

- Siz ögretken ediñiz, bitayçığım.

- Men?! Şiir çarpsın meni. Öyle şeyni men qaydan bileyim.

-Unutqansıñ, bitayçığım. Ya "Qulvella?"

Qartanay abdırağan kibi oldu.

- "Qulvealla?" Sen anda "qulvealla" oqudıñmı? Vay, bebiyim…

Qartanay "vay bebiyim" dese de, bundan soñ iç bir şey aytmadı. Evge barğan soñ da ağızını açmadı. Kimgedir küsken, darılğan kibi oldı.

Aceba bu mulâyim tabiatlı qartanayçıq kimge darılğan eken!..