Vetanimnin hoş aenki...



⇦ Balalar saifesine qaytmaq

⇦ Arzı Aliyevanıñ saifesine qaytmaq
















Cian edebiyatından

Erik Karl



Terbiyesiz Sırlı Böcek
Masal

(Sırlı Böcek (böjya korovka) ösümlik bitlerni – tlânı aşağanı içün o bahçevan, bostancı ve çeçek asrayıcılarnıñ büyük sevgisini qazandı).


Künlerniñ birinde, saat beş qararlarında, eki sırlı böcek ösümlik bitlerinen qaplanğan aynı bir yapraqqa kelip qondılar. Yapraqnıñ sağ tarafında yerleşken qardaşcan Sırlı Böcek er vaqıt özünıñ yemeginen bölüşmege azır. Yapraqnıñ col tarafında yerleşken başqa bir terbiyesiz Sırlı Böcek ise, ösümlikte olğan bütün bitlerni özüne qaldırmaq içün atta raqibinen talaşmağa bile azır. O pek qızmataban (vspılçivıy).

Açuvından özüne sığmağan, kendine yer tapamağan, zeer tilli, hucur tabiyatlı Sırlı Böcek apansızdan qaydalarğadır uçıp ketti.



Saat altı qararlarında terbiyesiz Sırlı Böcek Arığa (osa) rastkele ve ondan soradı:

– Mennen talaşmağa-dögüşmege isteysiñmi, buña azırmısıñ?

– Eger de, israr etesiñ ise, (nastaivayeş) ebet, azırım! – dep, cevaplandı Arı.

Amma qızmataban Sırlı Böcek Arığa:

– Sen yeterli derejede boyuk degilsiñ! – dedi de, onıñ yanından aşıkıp uçıp ketti.



Saat yedilerde, terbiyesiz Sırlı Böcek yolda Mıyıqlı Qoñuzğa (juk rogaç) rastkeldi. Sırlı Böcek ondan soradı:

– Men ile talaşmağa isteysiñmi?

– Elbette, eger sen talap etesiñ ise!.. – dep, sırlı şıqıldadı (şçelknul) Mıyıqlı Qoñuz.

Amma Cırlı Böcek Mıyıqlı Qoñuzğa:

– Sen yeterli derejede balaban degilsiñ! – dedi de, bu yerden uçıp ketmege davrandı.



Terbiyesiz Sırlı Böcek saat sekizde Beşik Böcekke (bogomol) rastkeldi.

– Mennen talaşmağa isteysiñmi? – soradı Beşik Böcekten zeer tilli, hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israrlı talap etesiñ ise, men buña azırım! – dedi Beşik Böcek ayaqlarını Cırlı Böcek olan tarafğa uzatıp.

Amma şu merrede, Cırlı Böcek oña:

– Sen yeterli derejede büyük degilsiñ! – dedi de, onıñ yanından uçıp ketti.



Terbiyesiz Sırlı Böcek saat doquzlarda Torğaynı rastketirdi.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – soradı ondan zeer tilli, hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israr etseñ! – dedi Torğay özüniñ keskin çoquçini (ostrıy klüv) açıp.

Amma Cırlı Böcek oña dedi:

– Sen yeterli derejede balaban degilsiñ!

O şay dedi de, bu yerden uçıp ketmege – uzaqlaşmağa aşıqtı.



Saat onda Sırlı Böcek Deñiz Kısqaçına (morsköy rak) rastkeldi.

– Mennen talaşmağa isteysiñmi? – soradı Deñiz Qısqıçından zeer tilli, hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israr etesiñ ise… (nastaivayeş)! – dedi Deñiz Kısqıçı özüniñ qısqıçlarını ğıyçırtdatıp (şçelknuv kleşçâmi).

Amma terbiyesiz Cırlı Böcek oña dedi:

– Sen yeterli derejede büyük degilsiñ! – dedi de o yerden uzaqlaşıp ketti.



Saat on birde ise, Sırlı Böcek Kokarçağa (skuns) rastkeldi.

– Mennen talaşmağa isteysiñmi? – soradı Kökerçadan zeer tilli, hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger de sen israr etesiñ ise, men azırım! – dedi Kokarça özüniñ quyruğını köterip.

Amma Cırlı Böcek dedi:

– Sen yeterli derejede balaban degilsiñ!

Sırlı Böcek böyle dep, bu yerden ketmege aşıqtı.



Sırlı Böcek, saat on ekide Boa Yılan (udav) ile qrşilaştı.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – soradı ondan zeer tilli hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israr eteysiñ ise, men üyle yemegimni aşağan soñ (o üylelik yemegine sansarnı azırladı) sennen talaşmağa azırım! – dedi Boa Yılanı.

Amma Cırlı Böcek Boa Yılanğa:

– Sen yeterli derejede büyük degilsiñ! – dedi de o yerden uçıp ketti.



Saat birde o Sırtlannı (giyena) rastketirdi.

– Mennen talaşmağa isteysiñmi? – soradı ondan zeer tilli, hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger de israr eteysiñ ise, azırım! – dedi Sırtlan külümsirep ve özüniñ keskin tişlerini kösterdi.

– Sen yeterli derejede balaban degilsiñ! – dedi oña Cırlı Böcek ve uçıp ketti.



Saat ekide o Görillağa rastkeldi.

– Men ile talaşmağa isteysinmi? – soradı ondan zeer tilli hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israr etesiñ ise, isteyim! – dedi Görilla, öz köküsini yumruqlap.

– Sen yeterli derejede öyle balaban degilsin! – dedi oña Cırlı Böcek ve uçıp, Görilladan uzaqlaştı.



Saat üçte o Kerkedannı (nosorog) rastketirdi.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – soradı ondan zeer tilli hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israr etseñ, talaşayıq! – dedi oña Kerkedan, boynuzlarını aşağı egip.

– Sen yeterli derejede balaban degilsiñ! – dedi oña Cırlı Böcek ve bu yerden uçıp ketti.



Saat dörtte o Filge rastkeldi.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – soradı ondan zeer tilli hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

– Eger israr etesiñ ise, men azırım! – dedi Fil, hartumını köterip.

– Sen yeterli derejede boyuk degilsiñ! – dedi Cırlı Böcek ve uçıp ketti.



Saat beşte o Balina Balığına (kit) rastkeldi.

– Mennen talaşmağa isteysiñmi? – soradı ondan zeer tilli hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

Amma Balina Balığı oña cevap bermedi.

On beş daqqadan soñ, tabiyatsız Sırlı Böcek Balina Balığınıñ yaldavuçına (plavnik) kelip qondı.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – soradı Cırlı Böcek Balina Balığından.

Amma o kene cevap bermedi, indemedi.

Saat beş buçuqta Sırlı Böcek Balina Balığınıñ diger yaldavuçına uçıp kelip qondı.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – tekrar soradı tabiyatsız Cırlı Böcek Balina Balığından.

Amma tabiyatsız Sırlı Böcek özüniñ bergen sualine cevap alıp olamadı.



Saat beş qırq beşte, tabiyatsız Sırlı Böcek Balina Balıqnıñ quyruğına kelip qondı.

– Men ile talaşmağa isteysiñmi? – dep, ondan tekrar soradı zeer tilli hucur tabiyatlı Sırlı Böcek.

Lâkin Balina Balığı iç bir şey demeden, özüniñ quyruğınen Sırlı Böcekke öyle bir ŞAMAR yandırdı ki... tabiyatsız Sırlı Böcek başta okean üzerinden, soñra yer üzerinden keçip... niayet qardaşcan Sırlı Böcekniñ yanına kelip tüşti.

Yani, saat altıda tabiyatsız Sırlı Böcek bir vaqıtı qaldırıp ketken yapraq üstüne tekrar qondı.

– Seniñ erte-keç artqa qaytacağıña ümüt ettim! – dep qarşıladı onı qardaşcan Sırlı Böcek. – Men saña bir – eki dane ösümlik bitini saqlap qoydım, Sen ğaliba açsıñ, aşamağa isteysiñ.

– Sağ ol! – dedi oña qızmataban Sırlı Böcek.

– Hoş sefağa keldiñ! Şifaa afiyetler olsın!.. – dep, munasebet etti oña qardaşcan Sırlı Böcek.

– Cümleñizge teşekürler! Sağ-selâmet oluñız!.. – dedi Yapraq Sırlı Böceklerge, olarğa özüniñ minnetdarlığını bildirip.