Ötme, bayğuş, ötme gece bu yerde,

Gözlerimden yaşlar düşen derede,

Ulu insan yata topraq tübünde,

— Ani benim aziz atam nerdedir?

Sizge geldim, furtanalı yol geçip,

Qart Yasafat deresinde ğam seçip,

Qalbiñizniñ ğayesiçün ant içip,

— Ani nerde, meşalemiz nerdedir?

Elâkete maküm, bedbaht millete

Ayat bağşış eylediñiz... izzete

Şayansıñız. Saf ruhuñız Cennette

Mekân bulsun. Artıq ben ne ideyim?

Bunar bastı, şevqsız qaldı gözlerim,

Elem çeker, yeñi işıq izlerim,

Yatsam-qalqsam, söyleyyecek sözlerim

— Ani halqnıñ sadıq oğlu nerdedir?

Men köylüyim. Geldim bir yük çiçekle,

Dağda — qırda üzdim yanıq yürekle,

Ruhuñıza derin secde etmekle,

Deyim: Bizim başqanımız nerdedir?

Sen sus, bayğuş, göñlüm azap çekmesin,

Fiğanıñdan eşqım sönip ketmesin,

Derdiñ elge zillet olıp yetmesin, —

Ani ata talimatı nerdedir?

Ötme, bayğuş, gece terek dalında,

Bu şerefli zıncırlınıñ aldında,

Köyge dönem eziyetli alında, —

Sayra, bülbül! Sayra... can diñlesin!

Ocaqtan yükselgen sim-siya tütün,

Tañ çağı aqtarıla şavlesiz kökke.

Yalıda yaşağan insanlar er kün

Küç ala baqqanda bu süslü betke.

Motorlar duvulday, dinamlar iñley;

Qaruvlı bilekler dolana yanında.

Yanımda demirden köpçekler döne,

Qudretli köçeri kim bilir qayda!

— Qaçıñ! - dey bir işçi, çöküçni siltep;

Qızarğan demirden uçqunlar saça.

Kömürli elinen yüzüni silip,

Çoyunnı aqıza, kerige qaça.

Bu yurtta eşitilgen çöküç davuşı

Yeñişler sesini yükselte er an.

Kömürli ocaqnıñ qudretli yaşını

Bir negiz quracaq, – şaşacaq cian!

Qardaş cenkinde okopta yatmadım,

Tüşmedim barakqa ayaqsız olıp.

Çoq sorsañ, daa men vintovka tutmadım,

Boranlı gecede sıñırda qalıp.

Yoq - yoq, men ne dedim? Tüşünmey - yañıldım;

Furtuna maña da diñletti sözüni.

Ştanı parlanıq bir bala edim,

Sınıfım maña da tanıttı özüni.

Topraqnı belledim, esledim ufuqnı.

Bilekni çermedim, çıqtım men küreşke.

Qaranlıq - hor damda çırpınğan anamnı

Azaptan aldım da, ketirdim küneşke.

Işıqçün dögüştim, şeerde - köyde,

Küneşten küç aldı şiddetli sözlerim.

İsteyim, er yerde bir alev doğursın

Keniş yol izlegen qaruvlı közlerim.

Sevmeyim sürmeli köz içün kabakta

Qadeler parlap da aenk buzmaqnı.

Ağlavuq lirika peşinden cuvurıp,

Külkünçli, perişan şiirler yazmaqnı.

Dostlarım oqusın, sevsinler meni;

Olarğa bahşıştır tizilgen satırım.

Men işçi-emekdar köylüge ışanıp,

Alevli şiirçün peromnı batırdım.

Kemer qapıdan kervan keçti;

Kervanda senmi ediñ, Müminat?

Deve toqtap çoqraqtan suv içti;

Çılbırnı tartqan senmi ediñ, Müminat?

Selâmımnı almadıñ, bilmem niçün?

Közlerime baqmadıñ, ürktiñ menden.

Maña bir söz aytmadıñ, bilmem niçün?!

Tüşünceli nazarlar sezdim sende.

Çatma-çatma qaşlarıñnen açuvlanma,

Bu yağmursız, bulutsız avalarda!

Meni yabancı bir adam sanma;

Tuvğanlarım bar menim Buharada.

Çoq yerlerni dolandım. Qırğızlarnen

Ateş yaqtım, qonuştım gecelerde.

At sürüsi yanında qalmıqlarnen

Qımız içtim taz noğay çöllerinde.

Men eşittim, qaranlıq qışlaqlarda

Küneş doğğan, yurtlarda baar olğan.

İçin-için ağlağan otarlarda

Çobanlarnıñ qalbine quvanç tolğan.

Men eşittim, develerge atlanıp,

İnstitutqa ketken üzbek qadını.

Cail dehqan kollektivge bağlanıp,

Halılarğa yazğan Lenin adını.

Kervan qızı, men bu yerli degilim;

Uzaqlardan keldim selâm ketirip.

Bir söz söyle, alevlensin göñülim;

Qart şeerge kireyim baş köterip.

Batumdan çıqtım men, kelem Qırımğa;

Yalıdan el sallay bir urum qızı.

Közleri yaşlanğan, çeresi solğan,—

Qalbime nur saçqan cenüp yıldızı.

Unutma, dülber qız, yelkenler tübünde,

Şu elâ közlerniñ esiri oldım.

Sevimli Elpide, sevimli Elpide!

Men seni bağçada qıdırıp yoruldım.

Incındım, telmirdim bir cıllı sözge,

Yüzüñde kene de bulutlar sezdim.

Sen sustıñ. Men dedim: "keteyik bizge".

Közümden uçtıñ sen, ökündim — kezdim.

Batumnıñ tumanlı dağları başında

Ötken şeñ künlerim çıñlaycaq sesimde.

Ğam-qasevet bilmegen bu civan yaşımda!

Elpide bir tüşday qalacaq esimde.

Eskadron, atlarğa atlanıp bir gece

"Ücümden" kele edi, sevinçli neşenen.

Kimsesiz Ukraina çölleri içinde

Vzvodlar uça edi kom-eska peşinden.

Qart kazak avlaqqa uzatıp elini,

Çamlıqnıñ artında hutornı kösterdi.

Lâkin soñ, sustı o, sallandı egerde,

Kederli sesinen baq neler söyledi:

— Doquz yüz on doquz senesi polâklar

Berdiçev artına snarâd taşladı.

Kiyevden yetişken Semönnıñ atlısı

Duşmannen bir daa uruşıp başladı.

Okoplar iñledi, iñledi insanlar,

İñledi ufuqlar, iñledi atlar.

Çernigov çölünde bir kesek et avlap

Quturdı şakallar, quturdı panlar.

Uzaqta ökürgen şrapnel sesine

Dayanmay, bu köyde qalqtı bir moldavan:

— Marfuşa, bağışla, men ketem frontqa,

Menimçün ağlama — menimçün yanma!

Marfuşa yaş edi, yigit de yaş edi,

— Sağlıqnen qal, dedi, atına sekirdi.

Küreşçün doğdım men, vaqıt yoq subetke.

Men, belki, qaytamam, qıdırma, dedi.

— Qal, közüm Zarnava, okoplar suvuqtır,

Duşmanıñ ğarezdir. Qal, ketme cenklerge.

Men nasıl qalırım kimsesiz bu evde?

Eki ay yaşadıq, taşlama ellerge.

Zarnava fışnadı tınçıqqan yollarda,

Uzaqta qaranlıq çamlıqta coyuldı.

Uruşta amansız qurşunlar yağğanda,

Qılıçnı çıqarıp ücümge qoşuldı.

II

Yedi ay uvlağan şrapnel astında

Duşmannen çatıştı yeñilmez Zarnava.

Lâkin, bir amansız granata altında

Atından yıqıldı partizan Zarnava.

— Ey dostlar, kazaklar! Sevgili atımnı,

Menimçün qayğırğan Marfama beriñiz!

Emekdar devletçün başlağan işimni,

Söyleñiz, qardaşlar, Marfuşam bitirsin.

***

Sabadan çöllerde köçkende furtuna

Bir asker Marfanıñ evine keldi.

— Zarnava kelmeycek, bekleme qapıda.

Atını qaldırdı, al — saqla, dedi.

Menim şinelime baq, qara qız.

Etegimde qılıç izi tolğan.

İpranğan ceplerimde yalıñız

Eki sigarlıq mahorka qalğan.

Al, birini tart! Qızıl kazaktan

Yolculıqta bahşış olsun saña!

Al, yaq sigarıñnı; men uzaqtan

Köyümni sağınıp kelem, inan maña.

Qara qız indemey sözlerime...

Duyam, yürekte nice dertler bar.

Közlerini tike közlerime,

Tüşünem, kim bile neler sorar.

— Köyüñe qaytasıñmı, çervonnıy?

Meni de añarsıñ tuvğanlarğa.

Aytırsıñ,— kelgende çingeneni

Kördim, selâm etti sorağanlarğa.

Menim de tuvğanlarım bar edi

Şu biçare Bessarabiyada.

Mekânımız mezarday tar edi,

Aç taşladım, qaldılar taborda.

Zalageda köyünde tuvdım men,

Babam Rumın edi, anam ğurbet.

Serseriy ömürden töñüldim men,

Duraq viran oldı, uçtı qısmet.

Poyezd tura. Soñra köçe kene,

Yuqusızım, lâkin yuqum kelmey.

Qara qızğa deyim — söylesene,

Ne coşasıñ, beñziñ nege terley?

Qara qız tura, tışarı baqa,

Tışarıda çamlıqlar, özenler.

O, közler! O, közler qalbimni yaqa,

Gidi, yürekni tel-tel etken közler!

Ey, büyük Ukraina,

Keçmişiñ añılsa

Susasıñ, lâkinde

Yüregiñ kederli.

Panlarğa qulluqçün

Eşkence tübinde

Yanğan ve kül olğan

Çoq müjik evleri.

Seneler keçkenler…

Budönnıy atlısı

Yigitçe uruşqan.

"Yeñilmez" duşmannıñ

Dağılğan cebesi.

Nice yıl topraqsız

Çekişken köylü de,

Zıncırdan qutulğan –

Yaşarğan çeresi.

Men bilem, bu cenkte

Er olıp küreşip,

Qavğada mahv olğan

Çernigov kazagı.

Men bilem, bu defa

Voloçisk yanında

Köklerge savrılğan

Duşmannıñ tuzağı.

Ey, Çervonnıylar!

Sizlerge yazam men

Yürekte çırpınğan

Yaş kazak yırlarını.

Men de şay – siziñday

Cuvurdım o çölde,

Qışımlı ayazda

Cettim o, atlarnı.

I

Tek atlar fışnaylar,

Başımnıñ ucında,

Bu ğamsız çöllerniñ

Er yağı qaranlıq.

Qılıçım belimde –

Ştıgım elimde,

Uzaqqa közetem –

Yerimiz amanlıq.

Komandir yaqlaşa:

– Yuqlama, "molodoy",

Sirena ökürir,

Sen oyğa dalarsıñ.

Tez turar, atlarnı

Egerlep keterler,

Bu zindan içinde

Bir öziñ qalırsıñ.

Yuqlama ey, kazak,

Dozorlar körerler,

Bir ğaflet içinde

Coyarsıñ "Disputnı" dağında.

Kimsesiz dağlarda

Yardımsız çaparsıñ,

Soñ plen tüşersiñ

Körmezsiñ "Disputnı".

Diñledim ögütni

Kirpikni qapatmay,

– "Disputım", qorqma sen,

Bermem yat ellerge.

Razvedçik atçığım,

Yuqla sen, raaatlan,

Ayağıñ bastırmam

Amansız yerlerge.

II

Tınç edi dereler –

Tınç edi qırlar.

Tınçlıqnı bozdı da

Söylendi komandir.

Qart cenkçi külmedi,

Toqtaldı yanımda.

Men dedim: bu başqa

Kim – neler kelgendir.

Ey, kazak, dedi o,

Sen bir yaş çervonnıysıñ.

Ne cenkte çekiştiñ,

Ne qafa doğradıñ.

Belovnıñ polkında

Bir asker edim men.

Baq, neler keçirdim,

Nelerge oğradım.

Komandir tayandı

Qırtışnıñ üstinde:

– Diñlese bir az da

Tarihtan aytayım.

On beş yıl evelsi

Küreşken otrâdnıñ,

Taygada keçirgen

Kününe qaytayım.

III

Yel esse uvulday,

O suvuq taygalar.

Qarğışlı afattan

Bölüne qayalar.

Ey deli, vicdansız,

Açuvlı Amur,

Sendemi keçti o,

Qaarli ömürim?

Sendemi tellendi,

Sendemi tilindi,

Şu bir yaş başımda,

Ürkünmez yüregim?

IV

Doquz yüz on sekiz

Senesi edi,

Men kettim frontqa,

Anama söylemey.

Bir qarlı geceniñ

Soñında edi,

Poyezdge toldıq – biz

Sabanı beklemey.

On yedi sutkanı

Keçirdik vagonda…

– Elvida, qart babam,

Elvida qart anam!

Yurtumız duşmannıñ

Alqası içinde –

Men Kolçak yeñer dep,

Oña pek yanam.

Ucsız taygalar,

Bizni de alıñız,

Köylerni braqıp

Keldik biz yeñmege.

Emir et, divizion,

Emir et, kombat,

Bu elnen duşmanğa

Bir tetik çekmege.

Signal berildi

Bu kiyik qarlarda.

Prikaz tizildi

Boyevoy ştabta.

Elvida, qart babam,

Elvida, qart anam,

Men Kolçak yeñer dep,

Oña pek yanam.

Közleri alevli

Atlarımız cuvurdı,

Zeerli ateşler

Açqanda duşman.

Elvida, qart babam,

Elvida, qart anam,

Men Kolçak yeñer dep,

Oña pek yanam.

Qanlı bir uruşma

Başladı taygada,

Amurnıñ artında

Sıyardı ufuqlar,

Eki küç çatıştı,

Talaştı-talaştı,

Nice el kesildi –

Ah, nice qafalar.

Üçünci eskadron

Makarnıñ peşinden

Yorulmay cuvurdı

Aftalar, aylar.

Bulğaqlı dağlarda

Terlegen atlığa:

– "Ya ölüm, ya ömür" –

Dedi yaş Makar.

Bir gece Voloçay

Yılğası ucında

Eki yüz beyaznı

Plenge qaldırdıq.

Soñ keldi komissar –

Belovnıñ prikazı,

Şaykanı sürünen

Ştabğa aldırdıq.

V

Eskadron kete edi

Qaarsiz, qorqusız,

Özüniñ "partizan

Yırını" yañğırtıp.

Bir daa yıqıldı

Yırcımız atından.

– "Qardaşlar!" – dedi o,

Başını sarqıtıp.

– Qardaşlar, tüşmeñiz

Atlardan menimçün,

Başlağan yırımnıñ

Soñına yetiñiz!

Ketiñiz, ketiñiz,

Baq, ateş açalar.

Atımnı qaldırmay

Peşiñizden cetiñiz".

Eskadron qaldı şay

Yırcısız – öksüz,

Ateş köz atlar da

Pek ağır yöneldi.

Saburlı komandir

Közini sildi de,

"Partizan yırını"

Bitkenci söyledi:

Taygada coyğan soñ

Eskadron dostını,

Çoq zaman sadası

Çıñladı qulaqta.

Kene de yigitçe

Çıqtılar qavğağa

Duşmannıñ ateşi

Qopqanda uzaqta.

Ey, Makar-komandir,

Al ket sen bizlerni!

Eñ qattı cenklerde

Yırcımız ol sen.

Seniñ bu sesiñden

Küç arta bilekte,

Seniñ bu yırıña

Coşamız yürekten.

Bir kün şay taygada

Qurşunlar tınğanda

Komissar, Makarğa

Küldi de, dedi:

– Sen güzel cenkçisiñ,

Em güzel yırcısıñ;

Atlılar yır istey

Al-ögret, dedi.

VI

Seneler keçtiler

Çoq ızlar qaldırıp,

Uzaq Şarq çölinde

Tınçlandı furtına.

Voloçay dağında

Doğralğan cesetler

Bir tüşday qaldılar

Menim de hatrımda.

. . . . . . . . . .

Doquz yüz otuz üç

Senesi edi,

Ştabta rodio

Acele söylendi.

"Amurlı partizan"

Yırını aytqan

Yırcınıñ Moskvağa

Kelgenin bildirdi.

Uzaq Şarq çölleri

Diñlendi bu seske

Komissar Belovnıñ

Közleri yaşlandı.

– Ebet, biz edik,

Amurda küreşken…

– Men ketem, körem, dep

Poyezdge aşıqtı.

Oktâbr künleri

Kolonna zalına

O insan dalğası

Aqışqan edi.

Moskvada komissar

Poyezdden tüşip,

Acele kontsertke

Yetişken edi.

Bir tınçlıq sarğanda

Bu büyük zalnı

Sahnada bir arbiy

Figura köründi.

Halq sustı, bekledi

Nefessiz, sessiz, –

Etrafta ateşli

Simfoniya iñledi.

Soñra o, Amurnıñ

Yırını söyledi:

Komissar telâşnen

Turdı da, bağırdı:

Qardaşım, Makarım,

Sensiñmi yırlağan?

Sensiñmi on dört yıl

Evelki Amurnıñ

O qanlı künlerin

Yürekte qozğağan?

Partizan lojası

Unuttı özini,

Qanıqıp yırladı

Makarnıñ yırını.

Soñ coştı soluqsız

Diñlegen halqlar, –

"Amurlı Partizan"

Titretti zalnı.

Üç qardaş edik biz…

Birisi nemseniñ

Afatlı cenkinden

Üç qurşun alğan.

Birisi Vinnitsa

Batağı içinde

Yaralı yıqılıp

Plenge qalğan.

Bir saba uyandım

Sevinip, külip,

Ordudan sirena

Pek yaman ökürdi.

Duydım men, yigirmi

Ekige kelgenim,

Çekmenni aldım da

"Frontqa" çekildim.

Çekildim "frontqa"

Ateş köz kazaknen,

Mahorka tütetip

Atlandım atqa,

Kom-eska keldi de

Qılıçnı uzattı:

- Ücümge ketemiz,

Al bunı qolğa.

Komanda berildi

Coştırıp yürekni,

Zengini çektim men

Çañğıdı tozlar.

"Vodopad" cuvurdı

Lâkin iç talmadı.

Dumanğa qarıştı

Toplar, em obozlar.

Aq ayaqlı cüyrügimle

Uça edim Volınskte

Qılıçımnı balqıldatıp.

Donbasslı bir arqadaşım

Eyyecanle:

- Bu ne deşet baqsa, dedi

Çılbırını maña tartıp.

Men közettim, -

Ögümizde Çernigovlı

Ateş saçıp kete edi

Atakağa.

Tav artından yüz köstergen

Duşman endi

Şaşkasını dörtke bölip

Qaça edi Popovkağa.

Qurşun tındı

Proskurovqa yetecekte,

Toğaylıqtan keskin-keskin

Otboy çaldı.

Arqadaşım aylandı da

Küler yüznen:

- Qorqma, dedi

Yeñiş kene bizde qaldı.

Söyle dostım,

Yeñilgenmi Çernigovlı

O, qışımlı büyük

Qardaş cenklerinde?

Kim dağıtqan

Kör Mahnonıñ taçankasın

Jitomirniñ "Ölen bitmez"

Çöllerinde?

Yarın birden

Ateş qopsa frontlarda

Sen de, men de

Cüyrüklerge atlanırmız.

Bu proletar

Yurtı içün

Okoplarnıñ çıdanılmaz

Cefasına qatlanırmız.

Signal çaldı tursa dostım,

Atlar bizni bekleyler.

Naçpodivden emir keldi

Eki boyets isteyler.

Bugün kene üçüncini

Közleycekmiz "Maksim"nen.

Sotsârışta örnek alsın

Molodoylar bizlerden.

Qarlar yağsa, taş çatlasa

Kavalerist qorqmaycaq.

Afat qopsa, duşman çıqsa

Atlar keri qaytmaycaq.

Vintovkaña sadıq ol sen

Bir kün mutlaq kerektir.

Yabloçkağa mıhla ketsin

O, erlikni ketirir.

"Disputım" kel yaqın

Sarılayım boynıña,

Men qaytam köyime

Yanarım saña.

O suvuq tañlarda

Seniñçün qayğırdım,

Baq endi keldim men

Soñ sözni aytmağa.

Proskurov çölinde

Seniñnen cuvurdım

Afatlı borandan

Saqınmay, urkmey.

Kazatin, Fastovnıñ

Qırları artında

Duşmannen çatıştıq

Yeñilüv bilmey.

Yuqlasam tüşümde

Seniñle çekiştim,

Seniñle çıqtım men

Pek uzaq yollarğa.

Trevoga ökürse,

Atlandım arqaña,

Razvedçik oldım ve

Çekildim dağlarğa.

Çoq dostım

Bar edi,

Lâkin iç birisi

Beñzemez saña.

Ahırda, manezde

Sevimli közleriñ

Em ğamdan yaşardı,

Em küldi maña.

Kel aydı yaqınca

Savlıqlaş menimnen,

Köydeşler sorarlar

Seni de, barsam.

Toplaşır kelirler

Ordudan keldi dep,

Eki kün hatırçün

Evimde qalsam.

Barıpta Vinnitsa

Çölinde qurşunlar

Sızğırsa, kene de

Körersiñ meni.

Şimdilik sen endi

Savlıqnen qal, dostım,

Uzaqqa ketem men

Braqıp seni.

Voloçisk dağında

Bir çekist tura

Kövelden quturğan

Furtuna beklep.

Cefalı gecede

Yüregi ura

Uzaqta ökürgen

Ruzgarnı dinlep.

Ruzğarlar de başlay.

De birden toqtala,

Çekistniñ elinde

Kene o, "Diktâröv".

Bu serbest sıñırda

Çekist turğanda

Qasvetsiz yuqlaylar

Kiyev em Berdiçev…

Ey çekist, barsın o,

Quturğan panlar

Daa da qutursın,

Çatlasın köbekten.

Konstantin polkınıñ

Yigit çervontsı

Vatanğa çalışa

O temiz qalbinen.

Çervonnıylar, çervonnıylar

Nedendir bilmeyim

Adıñız añılsa

Yürekni ot biyley.

Nedendir bilmeyim

Bu sesni işitsem

İçimde atımnıñ

Davuşı iñley.

Dün men de çekistten

"Raportlar" taşıdım,

Men de şay süyredim

"Maksimni" sıñırda.

Ey vatan,

Sotsialist vatanı!

Seniñçün terledim

Afatlı qışlarda!

Emir et, ey vatan,

Seniñ içün öleyik,

Seniñ içün ateş köz

Atlarğa mineyik.

Barıpta duşmannıñ

Qurşunı sızğırsa,

Qılıçnı çıqarıp

Ufuqqa siñeyik.

Aypetr astında

Bir kuçuk köyde

Kün batsa, coyulsa,

Tınçlana ortalıq.

Selbiler yanında

Çit-örme bir evde

Avlaqta lipildep,

Körüne yarıq.

Nafeni bekleyler

Anası, qardaşı.

Dolması suvuğan

Sofranıñ başında.

– Qaydasıñ, ey balam,

Anañnı bekletme!

Bavrımda büyüdiñ

Keldiñ bu yaşıña.

Keç ola, ay doğa

Kimsesiz dağlarda;

Traktornı söndürip

Şeñ Nafe kele.

Yarınki benzinni

Azırlay ahırda,

Soñ kire qapıdan,

Sevine-küle.

– Ey anam, keçse edi

Yedi kün çar-çabik,

Sandıqnı elge alır

Poyezdge miner edik.

Bu maylı kepkanı

Tsehgauzğa braqıp,

Bizler de Qızıl asker

Şlemı kiyer edik.

Çoq közyaş aqızdıñ

Ağamnıñ peşinden.

Maña da ağlama,

Sızlama menimçün.

Quvan sen, bayram et

Men yolğa çıqqanda;

Qızıl ordu çağıra

Yigitlik, erlikçün.

Vatannı etraftan

Vahşiler sarğanlar

Tiş qayray, uluylar

İçeri kirmege.

Qar yağsa, buzlatsa

Tüşünme, ey anam.

Qızıl orduğa ketem men

Hızmet etmege.

Tezden o atlarnı

Egerlep minsek

Komanda berilir

"Ucumge" ketermiz.

Eger de ştabnıñ

Prikazı oqulsa

Qılıçnı köterip

Frontqa yönermiz.

Çoq sürmez, ey anam,

Seneler tez keçer,

Bir kün tañ atqanda

Qapıñnı qaqarım.

Gülsumge söyleñiz

Ordudan kelgen soñ

Dostlarnı toplar da

Bir veçer yaparım.

(S.Ya. Alimovdan)

Yılğalar ve qırlar boyı

Bu diviziya yönedi.

Tutıp almaq içün cenknen

Aqlardan Primoryeni.

Bu yıllarnıñ şüretleri

İçte sönip ketmezler.

Partizanlar otrâdları

Çoq şeer zabt etkenler.

Daim este qalır olar

Mayaqlar ışığıday.

Spasskniñ şturmı geceleri –

Voloçayev künleri.

Uzaqlarda asret çeke ana

Kence oğlunı körmek istep.

Qapığa çıqa, öküne, yana,

Yolculardan taze haber beklep.

Mektüp kele: kene öpke, qayğı;

Sağlığımnı soray ğarip, menden.

"Kel, oğlum, yaqında kelse, aydı!

Bugün sağım, yolcum men tezden..."

Bavrıma oq kibi qadala sözleri,

— Ne yaptım, deyim men, anamnı muğayttım!

Aldımda canlana onıñ saf közleri...

Aqılsız oldım men. Qalbine ot qattım.

Aqranlarnı unutqanım, endi,

Eygidi sizni, yaşlıq çağlar, ey!

Anamnıñ sofada aytqan serbest

Türküleri qulağımda iñley.

Cefalı qışnıñ bir gecesinde

Yolğa çıqam ayanlap, coşıp.

Bulğaqlı dağlarnıñ töpesinde

Kiyikler uluy suvuqtan üşüp.

Qaranlıqta qandili sönmegen

Evniñ penceresini qaqam.

Tañğa qadar yuqlamaq bilmegen

Qartiyniñ yüzüne baqam.

Oğluñ saña keldi, sevin ana!

Baqsa, mücde ketirdim saña.

Qasevetlendiñmi, yandıñmı maña?

Quvan, ana, kül, yırla, ana!

Dağlıq köyde asret çeke ana,

Kence oğlunı körmek istey.

Qapuğa çıqa, öküne, yana,

Yolculardan taze haber bekley.

Mektüp kele ondan: öpke, qayğı,

Sağlığımnı soray kene menden.

"Kel, oğlum! Yaqında kel — ket, aydı,

Bugün sağım, yolcum men tezden..."

Bağrıma oq kibi qadala sözleri,

Ne yaptım men.... miskin anamnı muğayttım!

Ögümde canlana onıñ saf közleri,

Aqılsız oldım men. Qalbine dert qattım,

Afatlı qışnıñ bir gecesinde

Yolğa çıqam ayanlap, coşıp,

Mahuldür qırları töpesinde

Kiyikler uluy, suvuqtan üşip.

Tañğa qadar qandili sönmegen

Evniñ penceresini qaqam.

Ğamlı közlerine uyqu kirmegen

Qartiyniñ yüzüne baqam.

Seni qasvet etip keldim, ana!

Sevgi, ürmet ketirdim saña!

Niçün qasvetlendiñ, söyle maña?

Qalbimde daima eşqıñ yana!

Ufuqlarda tañ ağara — ey yar, ey,

Yarıq tüşe, tarlalarğa, dağlarğa.

Dal üstünde quş bağıra — ey yar, ey,

Davuş bere bağçalarğa, dağlarğa.

Çım-çırt evde ana tura töşekten,

Pencereden soqaqlarğa baqına.

Kence oğul yuqlay küçük beşikte,—

Ana kele evlâdınıñ yanına:

— İnsanlıqqa bahıt yaratqan kün keldi,

Uyan, qozum, uyan aydı, yuqudan.

Köz aldından qaranlıqlar çekildi,

Uyan, bavrım, uyan aydı yuqudan.

Babañ seniñ esarette çırpındı,

Ğurbet elde bir qul oldı, uyan sen!

Tuvğanlarıñ ırğatlıqta iprandı,

Közyaş tökti, esir oldı, uyan sen!

Bahıt bizni, — biz bahıtnı körmedik,

Aç ve çıplaq ömür sürdik, uyan sen!

Padişanen biz mıradğa irmedik:

"Tañrı" — dedik, "taqdir" — dedik, uyan sen!

Lânet eski saltanatqa, uyan sen,

Sovetlerge saylamağa keteyik!

Alğış — bizim ükümetke, uyan sen,

Vatanperver oğullarnı seçeyik!

Oktâbrde frontlarda dögüşti

Soyuñ-sopuñ, ağalarıñ — "Vatan" dep ...

Okoplarda — dım topraqta çekişti,

Künsüzlerge küneş doğsun, külsün dep.

İşte — vatan! İşte küneş kördik biz,

Uyan aydı, sen de uyan, keteyik!

Partiyanıñ saf yolunen keldik biz,

Saadetçün ulu bayram eteyik!

Pencereni erte açıp Kremlde,

Baba Stalin yuqu bölip uyandı.

Halqlar içün sayğı kördim betinde,

Uyan, bavrım, küneşimiz nurlandı!..

Gece atlı kele Canköy yolundan,

Qılıç taqıp, çılbır tartıp suvuqta.

Örme qamçı sarqqan yorğun qolundan,

Tuvğan köyü qalğan endi cuvuqta.

Üç yıl evel ketken asker frontqa,

Candan sevgen Zeynebini qaldırıp.

Ajderalar sızğırşqanlar Batıda,

Atlar aldğa uçqan tozlar çañğıtıp.

Üç yıl evel... şimdi Canköy çölünde

Yer titrete Vrangelniñ topları.

Ölgen soldat yata yolnıñ çetinde...

İnkermanda cüre duşman polkları.

***

Tañda asker keldi qıznıñ evine;

Sabırsızca qaqtı alçaq qapını

Qartiy çıqtı, baqtı yaşnıñ betine,

Dedi, — niçün keldiñ? Söyle adıñnı!

— Men Dalaydam. Cenkten kelem. Söyleñiz,

Güzel Zeynep sağ-esenmi, evdemi?

Nege birden bulutlandı yüzüñiz;

Yoqsa, çoqtan ruhu uçtı, öldimi?

Qartiy sustı, azaplandı, soñ dedi:

Keçken sene toyu oldı. Ozğardıq…

Ğarip asker azaplandı, ökündi,

Yanaqları alevlendi, qızardı.

— Aldanğanım, dedi asker. — Uzaqtan,

Tavlar-taşlar keçip keldim, yuqusız.

Sağlıqnen qal, ğarip qartiy. Yaqında

Körüşmemiz. Mektübimni oqursız.

***

Asretliknen zametlengen Dalayda

Top sesini eşitip, mindi atına.

Keñ ufuqtan küneş doğa yatqanda,—

Yigit siñdi yüksek qırnıñ artına.

Yüregimde asretlikniñ yarası bar;

Qapılarda qaldı menim közlerim.

Qulağımda atlılarnıñ sadası bar;

Dostlarıma barıp yetsin sözlerim.

Bir vaqıt men sağlıqlaştım "Disputnen",

Sile-sile közlerimniñ yaşını.

Konstantinden çıqqan edim kazaknen,

Qıyalmayıp toprağını-taşını.

Şimdi gece yuqulardan uyanam,

Qıdıram men düldülimni — atımnı.

Tuyağınıñ davuşını sağınam,

Tavda-çölde añam onıñ adını.

Sanki yeller alıp kele bir sada,

Kişnevini eşitkenday olam men.

Köz ögümde sadıq dostum canlana,

Keçkenlerni hatırlayım, coşam men.

Derelerden, töpelerden sekire,

Alev saça ayaq basqan yerinde.

Yıldırımday uça, kişney — köpüre,

Qılıçımnı qavi tutam elimde.

Geceley, niçündir, tüşünip qalğanım

Şiirniñ zametli satırı üstüne.

Yorulğan elimni caqıma salğanım,

Stolnıñ tahtası tirelgen köksüme.

Pencere artında süyreldi bir kölge,

"Ecelmi bu?" — dedim, daldım men telâşqa.

Divarğa aylandım, qaradım küzgüge,

Közlerim sönükken, çal tüşken başqa.

Yüregim çırpındı, qıçırmaq istedim:

"Bu qartlıq ne içün bıraqmay izimni?

Ölmekçün keldimmi dünyağa?" — dedim;

Bir ğarip kişige beñzettim özümni.

Menden ne isteysiñ? Zavallı anam

Bavurı suvuq, tar mezarda yata.

Asretli tañlarda yuqudan uyanam,

Tınç oda göñlüme acizlik qata.

Köyümniñ astında, taşlı yol çetinde,

Dedemniñ yanında qabiri bar onıñ;

Miyavquş qıçırğap mezarlıq içinde

Qalbimden silinmez hatresi bar onıñ.

Ölmekmi aceba? Ölmekmi kene?

Tökülgen közyaşım azmıdır menim?

Ne içün yaşadım dünyada, söyle?

Çürümek içünmi topraqta tenim?

Başımnı köterdim, közettim tışqa;

Ufuqtan tañ ata nazlı kelinday.

Tüşündim: tezden kün doğacaq, ışıqqa

Oñacaq yer yüzü, baarki ölenday.

Qalmasa yürekte kederden eser,

Sevinçke irişip olurmı edim?

Sus, qalbim! Sus endi, qorqaqlıq yeter!

Ömür — dağ, taş eken; men şimdi bildim.

Şiir yaz, ilham al, zametlen, turma!

Seniñçün yaşavnıñ manası budır.

"Saadet nedir?" — dep kimseden sorma;

O, seni unutmaz, tabiatta qanundır.

Tüşün, baq! Çeçek de dallana, aça;

Qoqlasañ, yürekni tazertken ola...

Alemni quvanta, yüzüñe nur saça;

Çillede yaprağı sarara, sola.

Men dedim özüme: namuslı emegiñ

Maqbulmı devletke, qasevet etme.

Unutma, tek budır ömürçün keregi.

Ölümniñ yüzüne baquvdan ürkme!

Geceley, niçündir, tüşünip qalğanım

Şiirniñ zametli satırı üstünde?

Yorulğan elimni caqıma qoyğanım,

Masanıñ kenarı tirelgen köksüme.

Pencere artında süyreldi bir kölge,

"Ecelmi bu?" — dedim, daldım men telâşqa.

Divarğa aylandım, közettim küzgüge,

Çırayım sönükken, çal tüşken başqa.

Yüregim çırpındı, qıçırmaq istedim:

"Bu qartlıq ne içün bıraqmay izimni?

Ölüm pek zarurmı adamğa?" — dedim;

Bir garip varlıqqa beñzettim özümni.

Menden ne isteysiñ? Zevallı anam

Bağırı suvuq yer astında yata.

Asretli tañlarda yuqudan uyanam,

Tınç oda göñlüme acizlik qata.

Köyümiz yanında, poçtayol çetinde,

Dedemniñ yanında qabiri bar onıñ!

Miyavquş qıçırğan mezarlıq içinde

Qalbimden üzülmez hatresi bar onıñ!

Ölmekmi aceba? Ölmekmi kene?

Tökülgen köz yaşım azmıdır menim?

Ne içün yaşayım dünyada, söyle!

Topraqta çürümek içünmi tenim?

Başımnı köterip, közettim tışqa,

Ufuqtan tañ ata bir nazlı qız kibi!

Tüşündim: tezden kün doğacaq, ışıqqa

Oñacaq yer yüzü, baarki naz kibi.

Qalmasa yürekte kederden eser,

Sevinçke irişip olurmı edim?

Sus, qalbim! Sus endi, qorqaqlıq yeter,

Ayat — dağ, taş eken, men şimdi bildim.

Hızmet et, zamet çek, pervasız turma,

Seniñçün yaşavnıñ manası budır!

"Saadet nedir?" — dep kimseden sorma,

O seni unutmaz, tabiatta qanundır!

Tüşün, baq! Çiçek de dallana, aça,

Qoqlasañ, yürekni tazertken ola...

Alemge zevq bere, yüzüñe nur saça,

Küz kelse, yaprağı sarara, sola.

Men dedim kendime: namuslı emegiñ

Maqbulmı insanğa, qasevet etme!

Unutma, tek odır ömürçün keregi,

Ayatnı eyliksiz bıraqıp ketme!

Türk valınıñ yanında, dım okopta

Vintovkası elinde yata asker...

Qalbi ateş biylegen Perekopta

Tosat-tosat eşitile accı sesler.

Taraqtaştan kelgen o; soñ qoşulğan

Budönnıynıñ yeñilmez otrâdına.

Balalar evde babasız ağlap qalğan.

Abdulgazı sekirgen öz atına.

Asker yata, diñlene, Or yolunda

Vrangelniñ topları tınmaq bilmey...

Azaplanıp seskene: sol yağında

Arqadaşı ayaqsız-qolsuz iñley.

Aldındaki komandir el kötere,

Pulemötlar öküre, patlay bomba.

Asker sıqa qundaqnı kökregine,

Şaytıp alev içinde tuva saba.

Bütün gece duşmannen çatışqan soñ,

Abdulğazı qaradı patron bitken.

Qomşusına egildi: Yoqmı patron?

— Şay dedi de, yıqıldı, taqat ketken.

Cenkçi qaldı okopta bir kimsesiz;

Qızıl asker küçleri kirdi Orğa.

Küneş doğdı suvuqta: nursuz-küçsüz,

Sağlıqlaştı askernen soñğulıqqa.

— Aman, dostlar, dedi o, qayğırmañız

Komandirniñ emrini eda ettim.

Sovetlerçün ölem men, ağlamañız,

Men frontqa halq içün çıqıp kettim.

Türk valınıñ yanında dım okoplar

Bir harabe kesilgen, otlar ösken.

Çeçek açqan, yeşergen Perekopta

— Qara topraq astında yata asker.

Top davuşı tındı. Şimdi başımız

Üzerinde şrapneller ulumay.

Bu okopta ekimizniñ yaşımız

Bir aqranda, lâkin asıl duyulmay.

Eki ana — ekimizni bir künde

Nasıl etip yer yüzüne ketirgen?

Men bilmeyim, Bessarabiya kökünde

Qaysımızğa — qaysı yıldız körüngen?

Seniñ taze, tüksiz, bala yüzüñde

Uzaq Sibir bulutları kezine.

Yuqu körmey, çılpıqlanğan közüñde

Doğmuş evniñ qaseveti sezile.

Ne yapmalı? Men de aqçıl çehreli

Şair edim. Bugün okop tozunda

Kirpiklerim bunarlandı. Zeerli

Minalarnıñ derdi bastı omzumdan.

Egil maña, tut yeñimden... aqrından.

Silkit meni. Şinelimden moldavan

Köyleriniñ topraqları tökülsin;

Üstümdeki yüküm biraz eksilsin.

Tezden kene snarâdlar ökürir,

Qurşun yağar, ateş ener töpeden.

Alla bilsin, başımıza ne kelir?!

Belki elâk olurım men. Belki sen.

Lâkin, dostum... nice defa ücümge

Gider eken, vedalaştıq seniñle!

Ne sen öldiñ, ne men öldim. İçimde

Ölmek bilmez yürek ura, sen diñle!

Ölmeycekmiz ekimiz de. Ölsek biz,

Qanımızğa insan secde etecek.

Toplar sussa, evge qaytıp kelsek biz,

Şüretimiz dünyalarğa ketecek.

Eki qurşun deldi menim köksümni,

Eki qurşun aldı menim esimni,

Yıqıldım men, furtunada sınğan bir

Selbi kibi, ecel kesti sesimni.

Qart emenler, tilge kelip, dediler:

"Bu topraqta qan aqızğan yigitler

Ölmek bilmez, ölmek bilmez! Dağlarnıñ

Qanunı bu. Aç közüñni, davuş ber!

Ayın, asker, — şefqat nuru saçılsın,

Bağçalarda penpe güller açılsın,

Aziz yurtta közyaş tökken bu halqnıñ

Çehresine tebessümler qatılsın.

Seni ölüm yeñe bilmez, sen şarqtan

Esken ruzgâr ile keldiñ. Uzaqtan

Ğarip ilge yeñi ayat ketirdiñ,

Közden uçqan bahtnı yerge endirdiñ!"

Ecel sıqtı ğırtlağımnı, iñledim,

Qalbimdeki tepindini diñledim.

Dedim: "Dört yıl taşıdım bu kaskanı,

Dört yıl onı qurşun dele bilmedi".

Qarlar yağğan, meni örtken. Ayındım

Ğulğuleli, çalıq özen çetinde.

Sadıq torum, bilmem nasıl dayandım

Bu azapqa, kiyik dağlıq içinde?!

Niçün böyle kederlendiñ? Yoqsa, sen

Eşsiz asker elâk oldı sandıñmı?

Bu kürtükler bağrına kömülgen

Dostuñ ğurbet elde qaldı sandıñmı?

Ölmedim men, elem çekme, ölmedim,

Men bu yerge ölmek içün kelmedim.

Ecel telef oldı menim küçümden,

Eki qurşun yata menim içimde.

Uzaqlardan keldim zindan gecede,

Pencereñni qaqtım — qaqtım, açmadıñ!

Ay doğğanca bekledim tınç köçede,

Eski qapı seskenmedi... çıqmadıñ!

Közleriñni köreyim dep, telmirdim,

Kölgeñ uçtı, hayal oldıñ. Bilmem men,

Qandiliñni niçün erte söndürdiñ?

Niçün menim derdime — dert qattıñ sen?

Cüncük mışıq keze sınıq saçaqta,

Dut terekte qart miyavquş cekire.

Ayat susqan, ateş söngen ocaqta...

İçeriden ğaribane ses kele.

Qalbim birden tel-tel ola. Senmisiñ

Viran evde eziyette iñlegen?

Dört senede neler kördim, bilmeysiñ.

Kimdir seni yüreginden silmegen...

Açqan yoqtır bu qapını, açqan yoq,

Mecul yolcu kimdir degen insan yoq.

Elem kirgen, ecel yatqan bu evde,

Adam oğlu qanğa batqan bu evde!

Güzel Zeynep! Güzel Zeynep! Bu ülkün

Pencereni çala-çala taldım men!

Demek, yoqsıñ, evde yoqsın. Baq, bugün

Seniñ içün ne dertlere qaldım men!

Qarlı dağdan çıqtım yolğa. Yedi kün —

Yedi gece otarlarda gizlendim.

Bavariyalı kapral quvdı peşimden,

Tutalmadı. Körki, beñzim türlendi.

Yeñi haber ketirdim men. Sabaqtan

Bizimkiler köyge sürüp kelecek,

Darağaçle tolu ğamlı soqaqtan

Şertli qalpaq partizanlar keçecek.

Tañ aldında qandil yandı. Qapınıñ

Arqasında insan imdat aradı.

— Kimsiñ, yolcu? Kimsiñ? — Viran yapınıñ

İçinden bir qartiy maña qaradı:

— Oğlum! — dedi qartiy,— seni Akkerman

Yanlarında elâk oldı dediler!

Qafasını qurşun deldi. Moldavan

Toprağında cansız qaldı, dediler!

Qızım Zeynep bir ay matem bağladı,

Pencereden baqtı-baqtı, ağladı.

Sen yoq ediñ. Bir kün aqşam, niçündir,

Evden ketti, közden uçtı. Üç yıldır,

Köyde yoqtır. İşittimki, Kubanda —

Gvardiyalı batalyonnıñ aldında

Süngü tiklep çapqan qanlı ücümge...

Qayğısını söylemegen iç kimge.

Çeşme niçün yorğun aqa?

Niçün sesi qalpni yaqa?

Kelecektiñ, ne kelmediñ,

Alem maña külip baqa!

Men yaş edim, serbest edim,

Ayat nedir bilmez edim.

Yaz aqşamı kördim seni,

Yaşlığımnı alıp kettiñ!

Cebelerniñ köteginde,

Uzaq dağlar eteginde

Añdım seni, keldim saña,

Dert qaldırdıñ yüregimde!

I

Kör soqaq içinde uslupsız bina,

Saçağı telçeli, qapusı sınıq.

Dım sofa töründe çıraq de yana,

De söne. Pardoşnıñ davuşı tınıq.

Qurunıp kelem men, galstuk taqıp...

Qaranlıq merdivenden çıqması belâ.

Küçenip qıçıram, töpege baqıp,

Olânlar, ğaliba, zvde yoq, alâ.

Yırtılma, dey maña qapucı Gaspar,

Çılpıqlı közleri raqıdan şişken, —

Ne keldiñ? Seniñçün bu evde ne bar?

— Kekire, qaqına. Yuquğa pişken.

Mındamı? Bu cartı evdemi, emce?

Tövbe et! Çardaqta ışığı ülkün

Odada dostlarım yaşaylar. Mence,

Dünyada er şeyniñ olması mümkün!

Tapşanğa oturam, bir sigar yaqam,

Niayet, töpede gürsüldey qapu.

Dıvarlar silkine. Abdırap qalqam,

Olânlar tüşeler... Soñ ziy-çuv qopa.

Birisi ayanlay, qanqaya berip,

Başınıñ töpesi buz kibi tayğaq.

Digeri kertikli qaşlarnı kerip,

Dikkensni öpkeley. Yüregi qaynaq...

Birisi "Makbet"ni tercime etken,

Altı kün, dört gece kirpikni sıqmay.

Digeri elâ köz melekni kütken,

Fedakâr sevgiçün antından çıqmay.

Birisi qadimiy tatardan miras —

Erlikke, vicdanğa boysunıp ösken.

Digeri çıplaq Or çölünde qış-yaz,

Mal baqıp keçingen... Taqdirge küsken.

Şeerge çıqamız qaldırım boylap,

Şeñ qızlar keçeler, qaşanıp bizge.

Külemiz olarğa, forsadan çatlap,

Özümiz nasılmız, körünmey közge.

Bağçada orkestr krakovâk çala,

Silkine, tepine durulmaz nesil.

Bu ömür tatarnı quçaqlap ala,

Edepli dedeler ne dese — desin!

Biz kimmiz? Suratlı ayattan neler

Bekleymiz? Belki qırq yıldan soñ ulu

Edipler olurmız?!... kim bilir,

Belki bu qafalar istidat tolu!

İtimal, biz ölmez eserler yazıp,

Cihannı ayretke qoyarmız. Yıllar

Keçken soñ nesiller arhivni qazıp,

Bizlerni ararlar. Çiçekli yollar

Boyunda turarmız abide olıp.

Feraset alemi qoynuna tolıp!

II

Ama, yoq! Taqdir pek şefqatsız oldı,

Dostlarnıñ birini ansızdan şemşek

Küçüle sındırdı... ayattan aldı.

Digeri çoñqayıp turğan o, kevşek

Binanı terk etip, Melekle ketti,

Oña gül bağçada telqinler etti:

İnsan ne? Namus ne? Devlet ne demek?

Ayatçün berilgen mulet ne demek?

İnqilâb eşqına hızmet ne demek?

Emekte tapılğan izzet ne demek?

Sendeki cilveli közler ne demek?

Qalbimni yaqıcı sözler ne demek?

Ne demek cevair topraqlar mençün?

Baarde yeşergen yapraqlar mençün?

Qırlarda melegen qoyunlar mençün?

Davullı-zurnalı oyunlar mençün?

Qavalda iñlegen nağmeler mençün?

Sofada aytılğan maneler mençün...

Ne demek? Ne demek? Sen añlat maña,

Gençlikte köylerde pervasız keçken

Samimiy sevgimiz degilmi? Saña,

Ebediy sadaqat içün ant içken

Asretli künlerim degilmi olar?

Servetli künlerim degilmi olar?

III

Soñ kiyik quzğunlar uludı kökte,

Şeerler ve köyler tutaştı, yandı.

Biz kettik cebege künbatı betke,

Almaniya bizlerni beçeller sandı.

Dört sene... alevli çöllerde, qarlı

Dağlarda qara yüz duşmannı qırdıq.

Bu müdhiş seferde alemçün zarlı

Zevalğa yalıñız biz qarşı turdıq.

IV

Men döndim cenklerden ğalipler ile,

Dostumnı aradım, bekledim... o yoq!

İçimde quturğan isyannı diñle,

Ne yapsın bu yürek? Kederim pek çoq?!

V

Kör soqaq içinde uslupsız bina,

Saçağı telçeli, qapusı sınıq.

Dım sofa töründe çıraq de yana,

De söne. Aç evniñ davuşı tınıq.

Saña kim kerek, dey qapucı Gaspar,

Közleri sönükken, qıyışqan beli.

Ne keldiñ? Seniñçün bu evde kim bar?

Abına sürüne... qaltıray eli.

Mındamı? Bu viran evdemi? Hayır,

Kimsem yoq... olğanı, kelmedi qaytıp!

Dediler: "Vislada çamlı, tik bayır

Çetinde can berdi...". Men sizge aytıp

Olamam tarihnı bütünley şimdi,

Feryadım tenime dert olıp siñdi.

Bu suküt, harabe binağa keldim

Dostlarnıñ ruhuna baş egmek içün.

Qırq sene men şiir yazmağan edim,

Bugün bu sözlerni tab etmek içün

Şerefli gençlikni hatirge aldım,

Çoq yazıq... men artıq ihtiyar oldım!

Azbarda furtana iñley,

Ayşe, nereyye gidesiñ?

Geceley seni kim bekley,

Meni terk idesiñ?

Serbestlik arayan teniñ,

Ayşe, ruzgârdan kögergen!

Bir asret qurtçığı seniñ

Qalbiñni kemirgen.

Güzelsiñ, carizsiñ... kene,

Ayşe, perişan olsañ da!

Bu dünya daima döne,

Ölseñ de, qalsañ da!

Giderseñ, qapunı urma,

Canım, gizliden örtip çıq!

Ögümde şınşıqlap turma,

Efkârlım azaçıq!

Öler isem, defn eyleñiz

Meni qabirde.

Aziz Ukrainamnıñ

Keniş çelü törinde.

İşitilip ve körünip tursın

Ozu ile keñ çeller,

Qaynaq neer iñiltisi,

Uçurımlı sailler.

Ozu, duşman qanını

Aqızğan son deñizge,

Çimenlerni ve qırlarnı

Terk etip yer yüzünde.

Men tañrığa yel tutarım

Qalben dua etmekçün.

Şimdi ise yaradannı

Bilmeyim men... aq içün!

Defn eyleñiz ve qalqıñız,

Buğavlarnı üzüñiz!

Halis duşman qanını

Üriyet üzerine suzüñiz!

Ulu, serbest aileñizde

Unutmañız meni de!

Hayriyetli sözüñizde

Tutuñız ep hatirde!

Sem dney, sem noçey ya bez ustali şel

İz daleköy dolinı Kartal-Dere...

Ya k kiparisu u okon tvoih prişel

İ obnâl yego na lilovoy zare.

V gorah ya, v öveçih gurtah noçeval,

Dupla starıh dubov ukrıvali menâ

İ sudba moya, prâças za vıstupı skal,

Çernım pâtnışkom dula smotrela v menâ.

Zdes, o serdtse moye, öjidayut li nas,

Raspahnetsâ li dver na privetlivıy zov?

Ya prişel üvidat sinevu yeye glaz,

Çto çudilis mne u pohodnıh kostrov...

Ya prişel izdalöka... öjidaniyem pyan

Ya v kalitku stuçu, ya v kalitku stuçu!

Vot seyças ya uslışu, kak zalayet Şartan

İ lübimoy Zeynab ya şagi razliçu.

Tişina, tişina… Tolko padayut vniz

Ruçeyki s krutobokih ustupov, zvenâ...

Tolko vstal u okna tvoyego kiparis

İ şepçet o çem-to, peçalno sklonâs.

Budu bit ya v kalitku, budu bit i bit!

Pust uslışat faşistı, tayas mejdu skal,

Pust uslışit kapral, podlıy, grâznıy kapral,

Çto skrıvayas za kamnem, mne v spinu strelâl.

Vdrug, osıpalis kameşki... kto-to şagal...

— Zdravstvuy, melnik, sosed moy Emce Veli!

İz-za drevney gorı Babugan-Daga

Boyevıye dorogi menâ priveli.

Ya prines vam, Emce, horoşuyu vest:

Zavtra spustitsâ s gor partizanskiy otrâd!

Na papahah alıye lentoçki budut tsvest,

Plâska büdet i pesni opât zazvuçat!

— Tı skaji mne, starik, niçego ne taya —

Gde Zeynab, gde moya dorogaya jena?

Gde, skaji, yasnoglazaya doçka moya,

Ot kotoroy menâ otorvala voyna?

Melnik sel. Pomolçal. Zaglânul mne v glaza:

— Tı naprasno stuçal i lübimuyu zval,

K ney prişel neizvestnıy tri goda nazad

İ skazal, çto v boyu tı übit-napoval.

İ skazal, çto zarıli tebâ soldat,

V güşçe yasnogo bora, pod zelenoy sosnoy…

Dolgo, sın moy, dolgo rıdala Zeynab,

A utrom uşla... Ne vernulas domoy…

Na Kubani, v srajenii, v proşlom godu,

Kto-to videl Zeynab — bıl taköy razgovor...

Ya j pod derevom etim tomitelno jdu,

Ne primçatsâ li naşi spasiteli s gor.

On umolk. İ v glubokih glazah starika

Otrajayetsâ çistıy, luçistıy rassvet,

Çto nad drevney goroy Babugan-Daga

V nebo vıplesnul yarkiy i radostnıy svet...

Novıy den zanimalsâ v glazah starika...

Menâ naşli dve vrajeskiye puli

İ grud projgli rasplavlennım svintsom…

Ya ruhnul, toçno topol v zluyu bürü,

İ smert sklonilas nad moim litsom!

Kriçali travı, vetvi golosili:

— Prosnis, soldat, şum boya ne ütih!

Gorât hleba, çto puşkami kösili,

İ voyet veter v trubah zavodskih!

İ byet köpıtom kön tvoy dlinnogrivıy…

Tı jiv! Tı doljen sokruşit bedu,

Çtob ptiçiy kray i detskiy smeh sçastlivıy

Opât, soldat, zvenel v tvoyem sadu!

Çto eto — bred? No ranennoye serdtse

Kaçnulos vdrug… Tolçok … yeşçe tolçok…

İ v grud moyu, nazlo nadmennoy smerti,

Vorvalsâ sil jivitelnıy potok!

Oçnulsâ ya… Grohoçet boy nedalniy;

Derevya stonut, vetvi naklonâya…

Stoit moy kön, ponurivşis peçalno,

İ mokrım glazom kösit na menâ.

Ya smert übil! İ nenavisti nakip

Jgla serdtse mne i v smertnıy boy zvala!

İ snova kön nosil menâ v ataki,

Zubami sjav svirepo üdila…

Proydut goda… Zabudutsâ, bıt mojet,

Dorogi, çto ostalis pozadi,

No budut veçno pamât mne trevojit

Dve pulevıh ötmetki na grudi.