İlim-fen dünyası içinde bulunğan yüksek bilgili bir tanışım böyle degen edi: "Qırım, kâinatnıñ merkezinde – köbeginde yerleşken olup, bu yarımada doğrudan-doğru feza ile – kosmos ile sıqı bağlıdır…".

Mezkür fikirlerden öyle bir hulâsalar çıqarmaq mümkün ki, bu topraq, yani Qırımımız seyyaremizniñ ufaq bir coğrafiya noqtasında yerleşken olsa da, bu aziz yerden çıqqan sımalar – qırımlar dünyaniñ tarihına, dünyanıñ bütün saalarına, onıñ inkişafına kendi isselerini qoşıp keldiler ve öyle de ep devam etmekteler. Başqaca söyleycek olsaq, seyyaremizniñ aman-aman er bir köşesinde – çeşit devirlerde, olsun arap dünyasında, olsun Osmanlılar imperiyasında, olsun Rusiye, soñra sovet imperiyalarında ve ilâhre… ve ilâhre…er yerde qırımlınıñ tarihiy izini rastketirmek mümkün.

Aynı zamanda, bir tamam bu topraqta doğğan ya da bu topraq ile, onıñ tamır halqı qırımlarle sıqı bağı olğan milliy edebiyat, milliy medeniyet, milliy sañat bütün cianğa özünden haberdar etip kelmekte. Bundan ğayrı Qırım asıl halqınıñ – qırımlarnıñ yalıñız özüne has dülber sesi ve tili ile, siyyaremizniñ çeşit halqlarını meftün etmekte.

Qırım halqı nasıl bir vaziyette olmasın, nasıl bir sınavlar qırşavında bulunmasın – o, er vaqıt özüniñ medeniyetli, cesaretli, yüksek belgili ve, aynı zamanda, intellektual bir millet ekenini numayış yapıp kelmekte.

Mına endi aman-aman yüz elli yıldan berli faaliyet kösterip kelgen qırım milliy neşiri – matbuatı da bu meselede kendi issesini qoşıp, ğayet büyük rol oynamaqta.

Er keske belli olğanı kibi, matbuat bar yerde, mıtlaqa onıñ etrafında ziyalılar – icatçılar, intellekt saileri doğa. İşte, böyle noqtai-nazardan yanaşqanda, soñki yılları neşir etilip kelingen "Qırım", "Suvdağ sesi" gazetleri ayrıca yerni tuta. Sebebi, bu neşirler Qırım ve qırımlarnı zengin, teren mündereceli keçmişi – çeşit saalı tarihiy variyetile tanış yapuv ile bir sırada, icat dünyasına kirmek istegen, ya da endi bu mücizeviy icat dünyasına kelip kirgen er bir oquyıcı içün, yani er kes içün mezkür gazet saifelerinden yer tapıla.

Meselâ, o ya da bu adam göñül coşqunlığı esnasında eline qalem almağa cürat ete. Neticede göñülini raatsızlağan is-duyğularını kâğıtqa töke – şiir yaza, ikâye yaza, masal yaza… Zar-zorle cüratlanıp, belki daa keregi kibi pişmegen icadiy numünilerini – mahsulını gazetke yollay. Muarririyet ise, onı çaresi olduqça muqayıtlıqle biraz quvamına ketire ve kendi saifelerinden yer ayıra.

Müellif bundan ruhlanıp, kene ve kene yaza. Vaqıt-saatı kele, o pişkinleşe ve atta halq şairine – kedayğa bile çevirile.

Deycegim, bu meselede, yani mektep talebelerinden tutıp, üykenlerge barğance icatçılarnı, halq şairlerni doğuruvda "Qırım", "Suvdağ sesi" gazetleri misli yoq hızmet kösterip kelmekte. Başqaca söylecek olsaq, "Qırım", "Suvdağ sesi" saifelerinde dünya yüzüni körgen o ya da bu müellifniñ er bir şiiri, andaki er bir satırı doğrudan-doğru halq ağız yaratıcılığına – qırımlarnıñ folklorına çevirilip barğan, milletniñ inkâr etilmeycek vesiqalı tarihıdır. Bu da aqiqat!

İşte, şimdi söz böyle şerefli halq şairi – keday adına "namzet" olğan Rustem Celil aqqında ketecek.

Añlaşılğanına köre, Rustem Celil kendi qalemini ilkide rus tilinde tepretken. Soñra ana tilge keçken. Doğrusı, onıñ bazı da, "Qırım" gazetinde basılğan er bir şiirini diqqatle oquğanda, andaki satırlarnıñ aenkli avasından, muzıkasından melem alasıñ:

"Vetan" şiirinden alınğan bu dört satırda bile, lirik qaraman büyük bir dünyanı qavrap ala…

Bu yerde bir şeyni qayd etmeli ki, Rustem Celilniñ yalıñız özüne has qalemi bar. Yani o, kâinat kibi büyük, qudretli icat yolunda kendi şahsiy qalemini buldı. Albu ise, ilham perisi ile dostlaşqan icat adamı içün büyük yeñiş, büyük bahıt…

Daa yaqınlarda "Ocaq" (Aqmescid) neşriyatı tarafından basılıp çıqqan "Öz yurtumda sultanım" cıyıntığı ile tanış olğan er bir oquyıcı, daa demiçik söylenilgen fikirge qoşulacağına şübe yoq.

Enver Memet Özenbaşlını muarrirligi altında dünya yüzüni körgen bu kitap "Siyasiy şiirler", "Öz yurtumda sultanım", "Sevgi, sevgi…", "Dörtlükler ve sekizlikler", "Türkiye defterinden", "Qıtıqlı şiirler" kibi qısımlarğa bölünse de, mezkür şiirler cıyıntığınıñ başından soñunace ÖZ YURTUMDA SULTANIM muzıkası ğayet yüksek sopranoda yanğıray desek, aqiqatqa doğru kelir.

Cıyıntıqtan yer alğan şiirler bediy ceetten aenkli ve oqunaqlıdır. Müellif, satırlardaki ibarelerni tek uyğunlığı degil de, mana ve onıñ aynı kerekli yerde qullanuvı ile belgiley.

Daa doğrusı teren mana taşığan sözlerni seçe bilüvi, şairniñ icadiy pişkinligini aks ete. Albu ise, onıñ icatqa mesülietlikle yanaşuvınıñ mahsulıdır.

İşte, mezkür "Yañı ayat" serlevalı şiirde sade ibareler vastası ile, lirik qaramannıñ içki dünyası, hayalı – felsefiy tüşünceleri beyan etile.

Başqa bir şiirde, lirik qaraman kendi Vetanına, yani Qırımına beslegen qudretli ve aynı zamanda nazik sevgisini ifadeley:

Zaten, cıyıntıqtan yer alğan şiirlerniñ aman-aman episi böyle teren felsefiy fikirler ile suvarılğandır.

Velâkin, teessüf ki, nazmiyet kibi ğayet nazik, dülber, baar kibi acayip variyetke ilham perisini ıncıtqan "yavur", "kelmeşek"… kibi sert soqaq ibareleri qullanılğan bir qaç satırlarğa da rastkeline.

Albu ise, şiirde yañğırağan muzıka dülberligini alçaqlata, aqaretley… İleride böyle qolaysızlıqlardan muqayt olmalı, olardan qaçınmalı.

Amma, böyle uyğunsızlıqlarğa baqmadan, Rustem Celilniñ "Öz yurtumda sultınım" şiirler cıyıntığı – kitabı oquyıcılar tarafından büyük meraq ile ve aynı zamanda sıcaqlıqle qabul etilicegine iç de şübe yoq.