Алтын пуллу дюльбер фесинъ,

Ветан, сенинъ башынъда.

Ана сеси киби сесинъ

Топрагьынъда, ташынъда.

Тыныкъ мавы голлеринъде

Бираз ёргъун козьлеринъ,

Дагъларынъда, чёллеринъде

Ура сенинъ юрегинъ.

Сенинъ ешиль сачларынъны

Еллер сыйпап, тарайлар.

Сачлар иле къашларынъны

Опип-опип, охшайлар.

Дагъда догьгъан ирмакълардан

Сенинъ тенинъ кучь ала.

Шу ань джумерт тарлалардан

Гузель къокъу даркъала.

Ташлы, тозлу ёлларынъдан

Кечти нидже батырлар.

Бир заманда ханларынъдан

Титрей эди душманлар.

Ялан эм де бахшьппларнен

Сени сатын алдылар.

Сюнгю, хач ве къылычларнен

Беляларгъа салдылар.

Тарихынъны ябанджылар

Къайта-кьайта язалар,

Ветан, сени яланджылар

Озьлерине тарталар.

Лякин олар, кечмишинъни

Догъру тасвир эталмаз,

Эм биз киби икметинъни

Ич бир вакъыт анъламаз.

Корюнишми, тюшми, аджеба,

Ташлы ёлда кете араба.

Аты киби къарт эм де къаба

Арабаджы Къырым-къартбаба.

Яваш-яваш алып кенаргъа,

Ярыкълыкътан къою бунаргъа,

Кечип кете юксиз араба,

Сес чьпсьармай Къырым-къартбаба.

Къалпакъ киби бир шей башында,

Акъ боя бар сакъал-къашында.

Сормай бильдим: экен акърабам,

Дедем экен, Къырым-къартбабам.

– Токъта, – дедим, – токъта, тувгъаным,

Токътамасанъ, чыкъаджакъ джаным,

Къана сенинъ манъа “меръабанъ”,

Нечюн юксиз, бом-бош арабанъ?

Айрет иле бакъты къартбаба:

«Корьмейсинъми, юклю арабам?

Арабамда – тарихынъ, ядынъ,

Келеджегинъ ве азиз адынъ...».

– Огърунъ юрьсе, бахтынъ кульсе,

Синъсе шенълик къанынъа,

Дост-эшлеринъ урьмет этсе,

Даа не керек санъа?

– Огърум юрьсе, бахтым кульсе,

Синъсе шенълик къаныма,

Дост-зшлерим урьмет этсе,

Барышыкъ керек манъа,

– Эв-турмушынъ гузель олса,

Кетсе намынъ юртунъа,

Софранъ емек иле толса,

Даа не керек санъа?

– Эв-турмушым гузель олса,

Кетсе намым юртума,

Софрам емек иле толса,

Барышыкъ керек манъа.

– Яренъ чин къальбинден севсе,

Чыракъ олса ёлунъа,

Бала-чагъанъ бахтлы оссе,

Даа не керек санъа?

– Достум, бинъ бир суаллерге

Джевабым тек:— Барышыкъ!

Келеджекке, несиллерге —

Эбедий урь Барышыкъ!

Сувукъ кокте ай парылдаса

Нурларыны сачып алемге.

Ынджынмайым юкъум пек къачса,

Эль узана кене къалемге.

Эр кес юкълай. Сусып турмакъта

Эв огюнде юксек сельбилер...

Акъ кягъыткъа тегиз ятмакъта

Сенинъ ичюн янъы шиирлер.

Ёсунлы ташларнынъ тюбюнден

Ёл тапып озюне шенъ чокъракъ,

Эп къайнай орманда. Эвельден

Ёлджуларчюн бу ер бир дуракъ.

Аджайип манзара: эменлер

Чокъракъны алкъагъа алгъанлар.

Санарсынъ, даимий бекчилер

Постыны къорчалап туралар.

Йылтырап кунешнинъ нурындан,

Буллюр сув зевкъ бере козьлерге.

Бу ерде бульбульнинъ йырындан

Джошкъунлыкъ синъмекте

къальплерге.

Кеч кузьде япракълар сарарып,

Тёкюлип яткъанда рузгярдан,

Ич сен де шу ормангъа барып

Чокъракънынъ лезетли сувундан…

Багьчасарай топрагъы –

Ильхамымньнъ чокърагъы,

Азиз улу серветим,

Танърым берген къысметим.

Дюнъягъа белли адынъ,

Кечмишни сакълай ядынъ.

Багъ-ы рыдван мекяным,

Эм силям, эм къалкъаным.

Мен санъа седжде этем,

Сенинъ къадринъе етем.

Кучь-къуветим, таянчым,

Сынъыры ёкъ къуванчым.

Асырларнынъ сырларын,

Эдждатларнынъ йырларын

Эшитем мен сесинъде

Ве джыллы нефесинъде.

Гъурбетликте, ят ильде

Даима эдинъ дильде.

Дертли дилим сызлады,

Асретликтен агълады.

Сонъки дакъкъам кельгенде,

Аллагъа джан бергенде,

Кучюм етсе – кулерим,

Сени анъып, олерим.

Алеминде – ярымай,

Тура даа Хансарай.

Тура джами, минаре –

Тек олюмге ёкъ чаре.

Таш къорада - пармакълыкъ,

Сюкют сакълай мезарлыкъ.

Чокъ шей корьген башташлар,

Чыкъкъа дёнген козьяшлар.

Серс топракънынъ къокъусы,

Асырларнынъ юкъусы

Мында укюм сюрелер,

Хаялларгъа кирелер.

Кечмиш узакъ ве якъын,

Юрегим исе ташкъын.

Мукъаддес ерде турам,

Эм къуванам, эм янам.

“Къырымтатар” лагъабымны

Тарихкъа мен ташлайджам,

Бу лагьаптан къуртулгъан сонъ,

Къырым олып яшайджам.

Билем, чокътыр арамызда

Манъа къаршы чыкъаджакъ,

Ачуиланып, гъадапланып,

Нешимден таш атаджакъ.

Ямур такъкъан бу лагъапны

Къырым манъа айтмасын,

Манъа “къырым” деген сонъра,

Айткъанындан къайтмасын.

Озь озюмни урьмет этсем,

Урьмет этсем ядымны,

Душмаилар да урьмет этер

Меним асыл адымны,

Шималь бетте – чёль районы,

Тарлаларман тогьайлар.

Коп асырлар севип оны,

“Джурт”, деп сайгъан ногъайлар.

Баба-деде топрагъында

Айван къарап джургенлер,

Ана-Джуртнынъ къучагъында

Джылагъанлар, кульгенлер.

Чёльде эскен джеллердайын

Пек чалт болгьан атлары.

Джанъгъырагъан чынълардайын

Батырларнынъ адлары.

Озьлерини косьтергенлер

Къошуларда джигитлер,

Ярелерин хош эткенлер

Певат, Зевай, Перитлер.

Тотай къызлар къашларына

Сюрьме-боя джакъкъанлар,

Джесюр, атик джашларына

Къарап, ашкътан джангъанлар.

Тойларына азырланып,

Джиезлерин тиккенлер,

Джашлар исе гъурурланып,

Джельмен къошу эткенлер.

... Озь Джуртуна сюргюнликтен

Къайтып кельди ногъайлар,

Къуртулдылар асретликтен

Кениш чёль ве тогъайлар.

Козьяшлардан, джавынлардан

Шималь бети кучь алды.

Джурткъа ашкънынъ джалынындан

Халкъ джанъыдан уй салды.

Гъурбетликте олгъан заман

Йырлай эди биз ичюн

Хош сесинен Уста Эннан,

Ачып къальбининъ ичин.

Дикъкъат иле динълей эдик

Асрет толу йырларны,

Ичмей биле агълай эдик,

Беклеп бахтлы йылларны.

Тесир эте эди бизге

«Порт-Артур»нынъ сёзлери,

Дерсинъ, бакъа эди бизге

Хор аскернинъ козьлери.

Инълегенде пармакълардан

Кеманенинъ теллери,

Эсе эди узакълардан

Юртумызнынъ еллери.

... Бир къач дакъкъа, бир къач саат

Сербест къушдай, хаялда,

Ясакълардан олуп азат,

Яшай эдик Ветанда.

Фукъаре олсам биле

Озь Юртумда султаным:

Джампик эвим – бир къале,

Сой-акърабам – къалкъаным.

Бала-чагъам мен иле,

Дост-эшлерим янымда.

Гонълюм йырлай ве куле,

Элем ёкътыр джанымда.

Топракъ, чокъракъ ве багъча –

Мына меним байлыгъым,

Къысметимден бир парча –

Алла берген сагълыгъым.

Дагълар, къырлар, озенлер

Козьлеримни охшайлар,

Атта кийик оленлер

Юрткъа севги ашлайлар.

Беяз эм де ал гуллер

Азбарымда оселер,

Йырджы къушлар – бульбуллер,

Дерсинъ, менчюн отелер.

Бош лаф дегиль айткъаным,

Эр бир шейим етерлик.

Озь Юртумда султаным –

Четте турсын факъирлик.

Сыкъ-сыкъ, чокъ-чокъ анъа эдинъ

Ветанынъны узакъта.

Стилянъ сени беклей эди –

Сен къалдынъ ят топракъта.

Сенинъ сонъки келямынъны

Ветанынъ эшитмеди.

Биз кетирдик селямынъны,

Сен ёкъ – Юрт севинмеди.

Къысмет дегиль экен санъа

Юртньнъ темиз авасы...

Анам эр кунь сени анъа,

Окъугъанда ДУАСЫН…

Бакъылмайып къалгъан мезар,

От-оленден корюнмей.

Не дуа бар, не аизар,

Козьяшлар да тёкюльмей.

«Ким, аджеба, ята мында?» –

Деген юртдаш къалмады.

Биз кеткен сонъ кимсе анда

Сени ёкълап, янмады.

Сёйле манъа, ким алдаткъан

Омюринде фелекни,

Ондан тек бир хайыр корюп,

Ашамагъан котекни?

Сёйле манъа, анги инсан

Омюр бою шенъленген,

Кейф ве сефа сюре берип,

Эндишени бильмеген?

Ёкътыр, ёкътыр бойле инсан!

Фелек бизни етеклей,

Сийрек-сийрек къувандырып,

Ара-сыра котеклей.

Сен де, мен де оюнджакъмыз

Омюр адлы оюнда.

... Эджель даим гъалип чыкъа

Бу оюннынъ сонъунда.

Кимдир, бильмем, ай орагъын

Кокке аскъан, чюйи ёкъ.

Ай орагъы этрафында

Нурлу йылдызлар пек чокъ.

Ай орагъы къаранлыкъта

Чыракъ киби парылдай.

Онынъ кучюк бир акиси

Сув юзюнде къалтырай.

Кимдир бизим улькемизни

Ягъмурларнен тазерткен.

Тарлаларны ве къырларны

Макъатларнен безеткен.

Улькемизнинъ янакълары

Ешерди ве алланды.

Онынъ сырлы кокюсинде

Янъы къувет уянды.

Кимдир меним гонъюлимнинъ

Кошелерин силькитти,

Юректеки кертиклернинъ

Сайысыны эксильтти...

Бу ишлерни ким япкъанын,

Шубеленмей анъладым.

Онынъ улу къудретине,

Икметине инандым.

Къыш сабасы. Тазе ава,

Сувукъ кьарнынъ къокъусы.

Кунеш, дерсинъ, сапсыз тава,

Бозмай ернинъ юкъусын.

Къар тюбюнде боз тарлалар

Тюшлер корип, яталар.

Савускъанлар ве къаргъалар

Къырда ошек саталар.

Ачыкъ яра киби чокъракъ:

Къан ерине – буллюр сув.

Чокъракъ, ташлакъ, индже ирмакъ...

Котериле енгиль був.

Къыш сабасы. Къыш авасы,

Къыгъылчымлы ап-акъ къар.

Сувукъ джамда – къыш имзасы,

Джамда туташ орьнек бар.

Ашыкъманъыз къоштюфекнен

Акъкъуларны атмагъа,

Бу къушларнынъ этин ашап,

Кейфинъизни чатмагъа.

Ерде кокте къоркъмай яшап,

Къанат керип учсынлар,

Джыллы денъиз ве голлерде

Юваларын къурсынлар.

Эрте баарь ёл алсынлар

Биз тарафкъа къайтмагъа,

Бизим юртнынъ авасында

Джильвеленип тоймагъа.

Олар кучюк олсалар да,

Оларнынъ да бар джаны,

Ерге, сувгъа тёкюльмесин

Акъкъуларнынъ ал къаны.

Къурбан-къая, Къурбан-таш,

Этегинде – Сюйрюташ.

Эвель-эзельден тура,

Оны къаялар сара.

Кой къаядай темелли,

Ады тарихта белли:

Кечмиште чокъ тиллерде

Анъылгъан ят иллерде.

Къырым девлет экенде,

Ханлыкъ укюм сюргенде,

Мында эльчилер тургъан,

Эльчиханелер олгъан.

Ёлдан сонъра ял алып,

Кийинип ве къушанып,

Изин иле Сарайгъа

Баргъан эльчи Герайгъа…

О куньлер чокътан кечти,

Чокъ заманлар денъишти.

Ёкълар мында эльчилер,

Эльчихане, бекчилер.

Озь еринде Къурбанташ,

Эп о ерде Сюйрюташ.

Кой яваштан осьмекте,

Аят девам этмекте.

Семетдешлер, койдешлер,

Сой-акъраба, дост-эшлер

Койнинъ къайдын чекелер,

Онынъ намын тиклейлер.

Къайдан кельсин манъа акъыл,

Акъылдан сонъ догъгъаным.

Мераметсиз ракъибимни

«Ярдымджым», деп сайгъаным.

Онъа ачып юрегимни

Бар сырымны айттым мен.

Шу себептен севгилимни

Тугалмадым, джойдым мен.

Сонъки пешман – башкъа душман,

Не эйлейим, яндым мен.

Асретликке тапсам дерман –

Асретликтен ольмем мен.

Къайдан кельсин манъа акъыл,

Акъылдан сонъ догъгъаным.

Энъ атешин душманымны

«Якъын дост», деп сайгъаным.

Нидже йыллар биз берабер

Ашадыкъ бир чанакътан.

Достум ашкъа къошуп зеэр,

Йыкъты мени аякътан.

Сонъки пешман – башкъа душман,

Не эйлейим, яндым мен.

Элемиме тапсам дерман –

Элемимден ольмем мен.

«Балам» демей, «мой котёнок», –

Дей бир къадын огълуна.

«Айдер» демей, дей «Андрюша»,

Алып оны къолуна.

Эвлядынен о даима

Рус тилинде къонуша,

Баласыны рус этмекчюн

Гедже-куньдюз тырыша.

– Акъыз, нечюн, – дейим онъа, –

Чалыларче кетесинъ,

Озь тилинъни билип турып,

Оны инкяр этесинъ?

Эвлядынънынъ къулагъына

Рус сёзлерин синъдирип,

«Он чудееный мальчик», – дейсинъ,

Айдеринъе севинип.

Бу сабийге ад къойгъанда,

Кимни эвге чагъырдынъ:

Папазнымы, Молланымы,

Кимге адын къойдурдынъ?

Нечюн, джаным, бутюн вакъыт

Рус тилинде тасырдап,

Бир зерречик утанмайсынъ,

Къырым тилин ашалап?!

Баягъы яшкъа еттим мен,

Баягъы яшкъа.

Озь тилиме ич тоймайым,

Тойгъандай ашкъа.

Мен дюньягъа кельген куньден

Тилим – ёлдашым.

Давет этти алемине:

– Ол, – деп, – сырдашым.

Пек чокъ кягъыт къараладым,

Чокъ къараладым,

Лякин озь тилим акъкъында

Шиир язмадым.

Дарылмайым мен озюме,

Эм де дарылмам.

Бойле зенгин тилимизни

«Билем» деялмам.

Башым чокътан чаларса да

Бир талебем мен.

Омюр – оджа, тасиль бере

Манъа сабырнен.

Тувгъан тилим тамчы-тамчы

Синъе къальбиме.

Аджеп, бармы еткен бир тиль

Ана тилиме?!

Акъ масада акъ кягъытнен

Къара къалем яталар.

Акъ йылдызлар къара коктен

Къара ерге бакъалар.

Акъ мышыкъкъа къара копек

Акъ тишлерин косьтере,

Онынъ айдын гонъюлини

Къара ачув кемире.

Къара гедже ёргъанынен

Орьтти ярыкъ алемни.

“Айдын тюшлер коринъ!” — дей о,

Дей о: “Къувунъ элемни!”

Ичи къара олгъанлар да

Акъ тёшекке яттылар,

Къара йылан киби олар

Фысылдашып, къаттылар.

Акъ кягъытта— къара язы,

Тек эки тюс бар мында.

Санки дерсинъ, башкъа ренк ёкъ

Бу чокъ ренкли дюньяда.

Не эйлейим, бойле шиир

Догъды къара геджеде.

Не эйлейим, эр шей олса

Яраткъаннынъ элинде?!

Такъвимлерде – февраль айы,

Кульмей онынъ чырайы.

Йыллар иле тюсюн джоймай

Герайларнынъ Сарайы.

Мында кельген эр къырымлы

Терен ойларгъа дала.

Тарихынен танышкъан сонъ,

Гонъюльден мемнюн ола.

Ханларымыз джамисинде

Эр кунь намаз къылына,

Азиз ерде улуларнынъ

Ольмез руху сыгъына.

Хансарайны корьмек ичюн

Кимлер къайдан кельмейлер?!

Мен бу ерде не ис этем,

Олар не ис этмейлер?

Герайлардан къалгъан мирас –

Къырымларнынъ сервети,

Эр бир вакъыт буюк олгъан

Халкъчюн онынъ къыймети.

Фал бакъсанъ да, бакъмасанъ да,

Сарай даа тураджакъ.

Нидже-нидже асырларгъа

Адымларга атаджакъ.

Тюпсиз кокте балыкъ ялдай,

Сув астында къуш уча.

Аязлардан сувлар къайнай,

Сёнген йылдыз нур сача.

Ерден кокке ягъмур ягъа,

Мавы кок эп ешере.

Къувангъанны элем богьа,

Тенбель чокъ иш беджере.

Зенгин эр кунь ачтан оле,

Фукъарелер яшайлар.

Къан душманлар куле-куле,

Бир-бирини охшайлар.

Севда олгъан севгисини

Малдай сата базарда.

Намлы алим бильгисини

Комюп, сакълай азбарда.

«Бойле олмакъ мумкюн дегиль!»

Дегенлерге анълатам:

Бу шейлерге – хаял делиль,

Хаялымны ойнатам.

Ачылмады, ачыламай

Булутлардан мавы кок.

Афталарнен ягъмур ягьа,

Ягъмурларнынъ сонъу ёкъ.

Пуслу ава, кунеш чыкъмай,

Кунеш къайда, аджеба?

“Ярын, бельким, чыкъар”, дие

Уянамыз эр саба.

Ягъмур суву орталыкъны

Ювуп-ювуп, тазертти.

Яш келиндай азбарларны

Ешилликнен безетти.

Анда-мында акъбардакълар

Топ-топ ачып, оселер.

Тезден баарь келеджегин

Олар яхшы билелер.

Къарлардан ве ягъмурлардан

Къоркъмай бу акъ чечеклер.

Акъбардакълар ачкъан заман

Исип башлай юреклер.

Узун къышнынъ сонъки айы

Къыш айына бенъземей.

Акъбардакълар ачкъан сонъра,

Гонъюль къарны истемей.

Дёрт мевсим – дёрт уста, дёрт рессам,

Келелер невбетнен аяткъа.

Тюкенмез, тылсымлы, шенъ ильхам,

Берелер мевсимлер иджаткъа.

О ильхам биз ичюн – буюк сыр,

Оны тек тувгъан ер ис эте.

Онынъле нидже йыл ве асыр

Мевсимлер къальблерни тазерте.

Эр бир мевсим бизге багъьпнлап,

Ярата бир серги, бир дестан.

Баарьни ве язны къаршылап,

Къышны да беклеймиз эр заман.

...Къыш келе къарынен, елинен,

Акъ сюкют яйыла эр ерде.

Табиат тылсымлы элинен

Дюльбер чаршаф тике… ве перде.

Мен гонълюмнинъ козьяшларын

Косьтермейим алемге.

Сокъур алем къулакъ асмай

Не козьяш, не элемге.

Бир шей дегиль алем ичюн

Бир инсанньнъ аяты.

Энъ уджуздан уджуз бугунь

Инсан затнынъ фияты.

Мен гонълюмнинъ козьяшларын

Умютлер иле силем.

Алем мени севмесе де,

Мен алемни пек севем.

Инсаниет дерьясында

Биз эпимиз янъгъызмыз.

Бугунь янгъан, ярын исе,

Бир сёнеджек йылдызмыз.

Гонъюлимнинъ козьяшлары –

Эгленджедир мен ичюн.

Козьяшлардан джоймай гонълюм

Не сыджагъын, не кучюн.

Бу дюньяда менден эвель

Азмы инсан яшагъан?!

Ичтен агълап, козьяшларын

Гонъюлинде сакълагъан.

Нидже кере алдандым мен

Бу яшыма кельгендже,

Нидже кере къыйналдым мен

Элем янып биткендже?!

Вакъыт озю эр бир сефер

Дерман олды мен ичюн:

Ялан иле кирген зеэр

Джойды къальбимде кучюн.

Нидже кере янълыштым мен

Догъру адым аткъандже,

Нелер этип тырыштым мен

Озь ёлумны тапкъандже?!

Аят озю оджа олып,

Чокъ шейлерге огретти:

Шубелерни кьальптен къувып,

Иманымны пекитти.

Биз яшагьан бу дюньяда

Биз эпимиз ёлджумыз.

Алла берген омюрлерни

Яшамагъа борджлумыз.

Омюрининъ ильк кунюнден

Башлай эр кес ёлуны,

Анъламайып, ис этмейип,

Такъдирининъ къолуны.

Омюрлер де ёллар киби

Фаркълы-фаркълы олалар.

Олар бизни эпимизни

Тюрлю алгъа къоялар.

Эр кес биле озь алыны,

Озь ёлунен кеткенде,

Ёлу эм де омюринен

Сынавлардан кечкенде.

Ильки адым, сонъки адым...

Не бар, не ёкъ арада?!

Бир сырада – энди догъгъан,

Ольген – дигер сырада.

Бойле кельген, бойле кете,

Эм де бойле кетеджек.

Бир сырадан дигерине

Эр бир ёлджу кечеджек.

Сабийлик ве балалыкъ,

Генчлик ве яшлыкъ...

Бу чагълар арасында –

Къыскъа аралыкъ.

Яшлыкътан сонъ – пишкинлик,

Даа сонъ – къартлыкъ...

Олардан сонъ бир шей ёкъ,

Тек бир мезарлыкъ.

Къыркъ яшкъадже инсан яш,

Чокъ агъырмай баш.

Омюрге умют ёлдаш,

Олюмге – козьяш.

Озь-озюне эр кес баш,

Атта бир юваш.

Омюр – куреш эм саваш,

Екюни – башташ...

Йыкъылган сонъ, ерде ятмай,

Тез къалкъмагъа тырышсанъ,

Сеннен бирге йьпкъылгъангъа

Ярдым этип, тургъузсанъ,

Тек озюнъни ойламайып,

Халкъынъны да къайгъырсанъ —

Сонъра акъай олурсынъ!

Пара ичюн гонъюлинъни,

Виджданынъны сатмасанъ,

Таш егеннинъ тарафына

Озь ташынъны атмасанъ,

Теселлинъе мухтаджларгъа

Джыллы сёз аямасанъ —

Сонъра акъай олурсынъ!

Огютимни догъру анълап,

Сафдиль олып яшасанъ,

Дагъдай юксек макъсадынъа

Сонъунадже ынтылсанъ,

Элял ишлер иле халкънынъ

Урьметини къазансанъ —

Сонъра акъай олурсынъ!

Манъа умют багъышлады

Сенинъ назлы бакъышынъ.

Яш къальбиме нур ташлады

Тебессюминъ – бахшышынъ.

Санъа асрет юрегиме

Тюшти шенълик учкъуны.

Тийдинъ меним билегиме –

Якъты ашкънынъ къуршуны.

Макъам киби къулагъыма

Синъди сенинъ хош сесинъ.

– Кель, алайым къучагъьшса,

Якъсын мени нефесинъ.

– Бахт акъкъында не билесинъ?

Неге “бахт” деп, юресинъ?

Мен сорайым, сен кулесинъ,

Сонъра тариф этесинъ:

– Эр бир инсан озю бере

Бу суальге джевабын.

Эр бир инсан озю коре

Бахты неде олгъанын.

– Ашкъ акъкъында не билесинъ?

Бармы ашкъынъ къальбинъде?

Мен сорайым, сен кулесинъ,

Шенълик ойнай юзюнъде…

– Ашкъ акъкъында чокъ шей билем.

Сенсинъ ашкъым, – деп юрем.

Сени чокътан берли севем,

Бир данем, назлы ярем.

Ашыкъманъыз ольмеге,

Яшап турунъыз.

Оке я да окюнчни

Къальптен къувунъыз.

Омюр къыскъадан къыскъа,

Пек къыскъа омюр –

Башлангъан сонъ тез яна,

Янгъандай комюр.

Ашьпсъынъыз севмеге,

Севда олунъыз.

Айдын ай киби олсун,

Омюр ёлунъыз.

Пек буюктир севгининъ

Кучю-кьувети.

Яш шарапны анъдыра

Онынъ лезети.

Севги иле яраша

Инсан аяты.

Алтындан да паалы

Онынъ фияты.

Пак севгиге юкъмайлар

Арам лекелер,

Онъа къаршы аджизлер

Кирли фитнелер.

Къырымдамыз, ветандамыз,

Ятлар аскъан къазандамыз.

Бизни ятлар пиширелер,

Тахтымыздан тюшюрелер.

Биз сокъурмыз, биз сагъырмыз,

“Етер!” – демеге агъырмыз.

Курешмейип, чекишемиз,

Азатлыкътан четлешемиз.

Къырымдамыз, ветандамыз,

Эвде дегиль, арандамыз.

Ятлар бизни эглендире,

Къармагъына илиндире.

Биз куемиз, биз янамыз,

Кеч олгъан сонъ уянамыз.

Ятлар бунъа къуваналар,

Куньден-куньге рухланалар.

Бизге “хаин” дегенлери –

Акъарет,

Бизни душман эткенлери –

Джинает,

Бизге аякъ чалгъанлары –

Сиясет.

Але даа ёкътыр бизчюн

Адалет...

Асыл халкътан устюн олмакъ –

Арсызлыкъ,

Мал-мулькюни тутып алмакъ –

Хырсызлыкь,

Оны кулип, ашаламакъ –

Хынзырлыкъ...

Бунъа къаршы бармы бизде

Батырлыкъ?!

Кимлер кимнен курешелер,

Кимлер кимни енъелер?

Кимлер енъип, кулюшелер,

Кимлер элем этелер?

Кимлер кимни алдаталар,

Кимлер кимден алдана?

Кимлер кимни агълаталар,

Кимнинъ джаны хорлана?..

Суаллерни кимге берем,

Кимден джевап беклейим?

Яш дегилим, чокъ шей билем –

Буны исе бильмейим.

Менден, сенден ким не сорай?

Мени, сени ким динълей?

Амма эр кес бизнен ойнай,

Бир зерречик чекинмей.

Кимдир бизим адымыздан

Апыш-вериш этмекте,

Сонъра бизим артымыздан

Бизни айтьш, кульмекте.

Кимдир исе мени, сени

«Ахмакълар», деп саймакъта.

Бойлелернинъ бильген «фени»

Энди айдын олмакъта.

Даа кимдир бизге бакъып,

Бизни корьмек истемей.

Арамызгъа шына къакъып,

Бизни огге йибермей.

Бугунъ кене сюргюнликнинъ

Тесири чокъ сезиле:

Бизим эр бир меселемиз

Пек созулып чезиле.

Санки дерсинъ, юртумызгъа

Четтен кельген миллетмиз,

Кельмешеклер сагълыгъына

Зарар эткен «иллетмиз».

Бугунь кене юртумызда

Бизге къыйыш бакъалар,

Ялан эм де ваделернен

Джанымызны якъалар.

Пек сабырлы олгъанымыз

Бизге зафер кетирмей.

Баш макъсаткъа иришмеймиз,

Ишлеримиз юрюшмей.

Бутунь кене кельмешекнинъ

Авасына ойнаймыз.

Ойнап, оны джоштурамыз,

Озюмизни къыйнаймыз.

Эгер ярын кене бойле

Девам этсе арекет,

Халкъьгмызны гъайып этер

Адалетсиз укюмет.

Биз йырлаймыз, биз ойнаймыз,

Анда-мында фырланамыз.

Озь-озюмизни оплаймыз,

Оплап-оплап, алданамыз.

Аз бир шейге къуванамыз,

Кокюс керип, макътанамыз.

Дюньямызны унутамыз,

Юреклерни сувутамыз.

Бизге сыкъ-сыкъ токъуналар:

Де чертелер, де уралар.

Сагълыгъымызны сакълаймыз,

Ачыкъ козьлернен юкълаймыз.

Йырлаталар – биз йырлаймыз,

Ойнаталар – биз ойнаймыз,

Алдаталар – алданамыз,

Эп алданып фырланамыз.

Олса эди кельмешекнинъ

Бир зерречик виджданы,

Айтыр эди: «Гузель Къырым –

Къырымларнынъ ветаны».

Бинъден бири, акъикъатен,

Къырымларгъа гонъюльдеш,

Къалгъанлары – хасис душман,

Урлукъларына – атеш.

Эгер онынъ бир зерречик

Намусы да олгъанда,

Тюкюрмезди къуюларгъа,

Сувны ичип тойгъанда.

Айтыр эди: «Етер артыкъ

Ар-намуссыз яшамакъ,

Шу Къырымда къырымларнынъ

Акъларыны ашамакъ».

Олар кенди далгъасында,

Биз кенди далгъамызда.

Пек де буюк аралыкъ бар

Далгъалар арасында.

Олар бизге «сюрю» дейлер,

Биз оларгъа – «арсызлар»,

Эр бир шейни къолгъа алып,

Бай яшайлар хырсызлар.

«Заман бизим»! – дейлер олар,

Ичлеринден къуванып,

Халкъ адыны, мандатларны,

Йыллар иле къулланып.

Миллионнен долларларгъа

Топракъларны саталар,

Наразылыкъ бильдиргенни

Урып, джанын алалар.

Сайлавалды масалларнен

Шураларгъа ёл ачып,

Къара ишлерин япалар,

Махкемелерден къачып.

Девлет адлы буюк эвде

Тертип ёкъ эм олмайджакъ.

Халкъ озюни къуртармаса,

Оны ким къуртараджакъ?

Сагъ къолунен сол къулагъын

Къашып, меннен лаф эте.

«Багъчасарай», десенъ онъа,

О, Джанкой бетке кете.

Бу ребернен къонушмасы

Къолай дегиль биз ичюн,

Халкъчюн дегиль, тек озючюн

Сарф эте эриф кучюн.

Бу ребернинъ одасында

Нидже инсан булунды,

Онъа айтып меселесин,

Умютинден айрылды.

Утанмайып, арланмайып,

О, эр кесни алдата.

Бабасындан буюклерни

Аджымайып, агълата.

Яры ачыкъ козьлеринен

О тавангъа тикиле.

Санки дерсинъ, меселенъе

О бутюнлей бериле.

Албу исе, уйлеликни

Уйле олмай тюшюне...

Бойле этип ишлей, байгъуш,

Бойле этип кечине.

Бу реберни акимиет

Мында махсус отурткъан.

Ребер онъа садыкъане

Оладжагъын анълаткъан.

Шорбаджынынъ эмирини

Тырс этмейип беджере.

Шорбаджысы раат юкълай,

Ребер вира семире...

Юртумда аскерим мен,

Антым бар меним.

Ер къазгъан лескерим мен,

Ер тюсте теним.

Зырхкъа къаршы зырхым мен –

Тири джан – инсан.

Ёлунъда къаяйым мен,

Биль буны, душман!

Дагълар – меним мекяным,

Дагълар – къабирим.

Ветан ичюн дженк этмек

Экен такъдирим.

Дарбеге дарбе этем,

Манъа олюм ёкъ.

Къоркъубильмез йигитлер

Ветанымда чокъ.

Имам Шамиль – эдждадым,

Оньнъ руху сагъ.

Несиллер арасында

Узюльмеди багъ.

Эляк олсам чарпышмада,

Козьяш тёкменъиз.

Душман кучьлю олса да,

Биз тиз чёкмеймиз!

Халкъ сайлагъан депутатлар

Халкъкъа «хызмет этелер»:

Къычыралар, сызгъыралар,

Бир-бирини тепелер.

Къадынлар да акъайлардан

Къалышмайлар, бакъынъыз:

Бойле «кино» даа къайда

Корьмек мумкюн, айтынъыз?

«Сен ахмакъсынъ», «озюнъ ахмакъ»,

Сёзлерден сонъ – шамарлар...

Афталарнен ве айларнен

Девам эте «базарлар».

Бутюн алем сейир эте,

Айретлене ве куле.

Бу Шурагъа олгъан ишанч

Баргъан сайын эксиле.

Чанталарчюн куреш кете,

Эр бир чанта – бу пара.

Депутатлар къабар алып,

Келишелер озьара.

Бойле ачыкъ маскъаралыкъ

Бильмем, къачан битеджек?!

Бизим халкъкъа бойле Шура

Насыл ярдым этеджек?!

Бузлу ерде, лячаре,

Ята копегим.

Бузлу ернинъ бузуны

Сезмей юрегим.

Сускъун айван дердини

Айталмай манъа.

Мен исе, бир джыллы сёз

Тапмайым онъа.

Бар онынъ да юреги,

Бар онынъ джаны,

Дамарларда акъмакъта

Къырмызы къаны.

Зынджыр такъып бойнуна,

Тутам янымда,

Гедже-куньдюз серт аяз

Меним джанымда.

– Афыр манъа, копегим,

Уянт къальбимни.

Мен дюньямны унутып,

Джойдым озюмни.

Афырмагъа акъкъынъ бар,

Джаным, айваным.

Афыр, афыр, ирисин

Бузлу виджданым!

Биз йылдызларны коремиз,

Олар бизни корелер.

Биз ерде яшап, олемиз,

Олар кокте сёнелер.

Сёнген йылдызларнынъ нуру

Бирден джоюлмай экен.

Йылдызларнынъ бойле сыры

Энди сыр дегиль затен.

Чокъ асырлар девамында

Йылдызлар козетильген.

Ер юзюнде анда-мында

Чокъ кешфият этильген.

Белли бир инсан ольсе де,

Унутылмай о бирден.

Асырлар башлап битсе де,

О силинмез ич эстен.

Мераба, бизим кунеш, мераба, кунеш!

Догьмуш ерни къыздыргъан тылсымлы атеш.

Кене кокке яйылды алтын теллеринъ,

Кене бизни сыйпады сыджакъ эллеринъ.

Чыкъып дагълар артындан, кене алландынъ,

Эр кунь юрген ёлунъа ишке атландынъ.

Узакъ, якъын юртларгъа шавленъни сачтынъ,

Биз санъа кулюп бакътыкь, сен бизге бакьтынъ.

Мен де энди яш дегилим –

Яваш-яваш къартаям.

Шу Къырымда догъгъанларны

Корьсем джандан къуванам.

Олар осип-буюселер,

Денъиширлер заманлар.

Сонъра «татар» сёзюн сийрек

Ишлетирлер инсанлар.

Мен эминим: бойле вакъыт

Илле бир кунь келеджек,

Такъма исим къафамыздан

Къайтмаз ольш кетеджек.

Мен корьмесем о куньлерни,

Торунларым корерлер,

«Биз – къырымлар!» – диеолар,

Гъурзфланъш юрерлер.

Бахтлы инсан олгъаныма

Торун корип, инандым,

Сабийчикни къолгъа алып,

Бала киби къувандым.

Сизге ялан, манъа керчек –

Тап козьлерим яшланды.

Чюнки менчюн шу дакъкъада

Янъы аят башланды.

Багъ-багъчалар сары ренкке бояйлар башларыны,

Ильк ягъмурлар алып кельди салкъын кузь селямыны.

Этраф чым-чырт, динъленген сонъ къушларнынъ хош сесине,

Кунеш бираз долана да, къайта тез-тез эвине.

Еллер эсип, далдырмакъта тарлаларны юкъугъа.

Джошкъун ислер етекледи мени шиир токъувгъа.

Голь янында раатлана учып кельген турналар,

Олар сыджакъ иль тапмакъчюн дженюпке ёл алалар.

Сюкюнетте кечмектелер кокте къара булутлар,

Геджелери ер юзюни тазертелер ягъмурлар.

Кузь кузьлюкни япа, лякин гонълюм джоша, шенълене:

Кузь кечкен сонъ, къыш биткен сонъ баарь келеджек кене.