Altın pullu dülber fesiñ,

Vetan, seniñ başıñda.

Ana sesi kibi sesiñ

Topragıñda, taşıñda.

Tınıq mavı gölleriñde

Biraz yorğun közleriñ,

Dağlarıñda, çölleriñde

Ura seniñ yüregiñ.

Seniñ yeşil saçlarıñnı

Yeller sıypap, taraylar.

Saçlar ile qaşlarıñnı

Öpip-öpip, ohşaylar.

Dağda dogğan irmaqlardan

Seniñ teniñ küç ala.

Şu an cümert tarlalardan

Güzel qoqu darqala.

Taşlı, tozlu yollarıñdan

Keçti nice batırlar.

Bir zamanda hanlarıñdan

Titrey edi duşmanlar.

Yalan em de bahşpplarnen

Seni satın aldılar.

Süngü, haç ve qılıçlarnen

Belâlarğa saldılar.

Tarihıñnı yabancılar

Qayta-kayta yazalar,

Vetan, seni yalancılar

Özlerine tartalar.

Lâkin olar, keçmişiñni

Doğru tasvir etalmaz,

Em biz kibi ikmetiñni

İç bir vaqıt añlamaz.

Körünişmi, tüşmi, aceba,

Taşlı yolda kete araba.

Atı kibi qart em de qaba

Arabacı Qırım-qartbaba.

Yavaş-yavaş alıp kenarğa,

Yarıqlıqtan qoyu bunarğa,

Keçip kete yüksiz araba,

Ses çpsarmay Qırım-qartbaba.

Qalpaq kibi bir şey başında,

Aq boya bar saqal-qaşında.

Sormay bildim: eken aqrabam,

Dedem eken, Qırım-qartbabam.

– Toqta, – dedim, – toqta, tuvğanım,

Toqtamasañ, çıqacaq canım,

Qana seniñ maña “merabañ”,

Neçün yüksiz, bom-boş arabañ?

Ayret ile baqtı qartbaba:

"Körmeysiñmi, yüklü arabam?

Arabamda – tarihıñ, yadıñ,

Kelecegiñ ve aziz adıñ...".

– Oğruñ yürse, bahtıñ külse,

Siñse şeñlik qanıña,

Dost-eşleriñ ürmet etse,

Daa ne kerek saña?

– Oğrum yürse, bahtım külse,

Siñse şeñlik qanıma,

Dost-zşlerim ürmet etse,

Barışıq kerek maña,

– Ev-turmuşıñ güzel olsa,

Ketse namıñ yurtuña,

Sofrañ yemek ile tolsa,

Daa ne kerek saña?

– Ev-turmuşım güzel olsa,

Ketse namım yurtuma,

Sofram yemek ile tolsa,

Barışıq kerek maña.

– Yareñ çin qalbinden sevse,

Çıraq olsa yoluña,

Bala-çağañ bahtlı össe,

Daa ne kerek saña?

– Dostum, biñ bir suallerge

Cevabım tek:— Barışıq!

Kelecekke, nesillerge —

Ebediy ür Barışıq!

Suvuq kökte ay parıldasa

Nurlarını saçıp alemge.

Incınmayım yuqum pek qaçsa,

El uzana kene qalemge.

Er kes yuqlay. Susıp turmaqta

Ev ögünde yüksek selbiler...

Aq kâğıtqa tegiz yatmaqta

Seniñ içün yañı şiirler.

Yosunlı taşlarnıñ tübünden

Yol tapıp özüne şeñ çoqraq,

Ep qaynay ormanda. Evelden

Yolcularçün bu yer bir duraq.

Acayip manzara: emenler

Çoqraqnı alqağa alğanlar.

Sanarsıñ, daimiy bekçiler

Postını qorçalap turalar.

Yıltırap küneşniñ nurından,

Büllür suv zevq bere közlerge.

Bu yerde bülbülniñ yırından

Coşqunlıq siñmekte

qalplerge.

Keç küzde yapraqlar sararıp,

Tökülip yatqanda ruzgârdan,

İç sen de şu ormanğa barıp

Çoqraqnıñ lezetli suvundan…

Bagçasaray toprağı –

İlhamımnñ çoqrağı,

Aziz ulu servetim,

Tañrım bergen qısmetim.

Düñyağa belli adıñ,

Keçmişni saqlay yadıñ.

Bağ-ı rıdvan mekânım,

Em silâm, em qalqanım.

Men saña secde etem,

Seniñ qadriñe yetem.

Küç-quvetim, tayançım,

Sıñırı yoq quvançım.

Asırlarnıñ sırların,

Ecdatlarnıñ yırların

Eşitem men sesiñde

Ve cıllı nefesiñde.

Ğurbetlikte, yat ilde

Daima ediñ dilde.

Dertli dilim sızladı,

Asretlikten ağladı.

Soñki daqqam kelgende,

Allağa can bergende,

Küçüm yetse – külerim,

Seni añıp, ölerim.

Aleminde – yarımay,

Tura daa Hansaray.

Tura cami, minare –

Tek ölümge yoq çare.

Taş qorada - parmaqlıq,

Süküt saqlay mezarlıq.

Çoq şey körgen baştaşlar,

Çıqqa döngen közyaşlar.

Sers topraqnıñ qoqusı,

Asırlarnıñ yuqusı

Mında üküm süreler,

Hayallarğa kireler.

Keçmiş uzaq ve yaqın,

Yüregim ise taşqın.

Muqaddes yerde turam,

Em quvanam, em yanam.

“Qırımtatar” lağabımnı

Tarihqa men taşlaycam,

Bu lagaptan qurtulğan soñ,

Qırım olıp yaşaycam.

Bilem, çoqtır aramızda

Maña qarşı çıqacaq,

Açuilanıp, ğadaplanıp,

Neşimden taş atacaq.

Yamur taqqan bu lağapnı

Qırım maña aytmasın,

Maña “qırım” degen soñra,

Aytqanından qaytmasın.

Öz özümni ürmet etsem,

Ürmet etsem yadımnı,

Duşmailar da ürmet eter

Menim asıl adımnı,

Şimal bette – çöl rayonı,

Tarlalarman togaylar.

Köp asırlar sevip onı,

“Curt”, dep sayğan noğaylar.

Baba-dede toprağında

Ayvan qarap cürgenler,

Ana-Curtnıñ quçağında

Cılağanlar, külgenler.

Çölde esken cellerdayın

Pek çalt bölgan atları.

Cañğırağan çıñlardayın

Batırlarnıñ adları.

Özlerini köstergenler

Qoşularda cigitler,

Yarelerin hoş etkenler

Pevat, Zevay, Peritler.

Totay qızlar qaşlarına

Sürme-boya caqqanlar,

Cesür, atik caşlarına

Qarap, aşqtan canğanlar.

Toylarına azırlanıp,

Ciyezlerin tikkenler,

Caşlar ise ğururlanıp,

Celmen qoşu etkenler.

... Öz Curtuna sürgünlikten

Qaytıp keldi noğaylar,

Qurtuldılar asretlikten

Keniş çöl ve toğaylar.

Közyaşlardan, cavınlardan

Şimal beti küç aldı.

Curtqa aşqnıñ calınından

Halq cañıdan uy saldı.

Ğurbetlikte olğan zaman

Yırlay edi biz içün

Hoş sesinen Usta Ennan,

Açıp qalbiniñ için.

Diqqat ile diñley edik

Asret tolu yırlarnı,

İçmey bile ağlay edik,

Beklep bahtlı yıllarnı.

Tesir ete edi bizge

"Port-Artur"nıñ sözleri,

Dersiñ, baqa edi bizge

Hor askerniñ közleri.

İñlegende parmaqlardan

Kemaneniñ telleri,

Ese edi uzaqlardan

Yurtumıznıñ yelleri.

... Bir qaç daqqa, bir qaç saat

Serbest quşday, hayalda,

Yasaqlardan olup azat,

Yaşay edik Vetanda.

Fuqare olsam bile

Öz Yurtumda sultanım:

Campik evim – bir qale,

Soy-aqrabam – qalqanım.

Bala-çağam men ile,

Dost-eşlerim yanımda.

Göñlüm yırlay ve küle,

Elem yoqtır canımda.

Topraq, çoqraq ve bağça –

Mına menim baylığım,

Qısmetimden bir parça –

Alla bergen sağlığım.

Dağlar, qırlar, özenler

Közlerimni ohşaylar,

Atta kiyik ölenler

Yurtqa sevgi aşlaylar.

Beyaz em de al güller

Azbarımda öseler,

Yırcı quşlar – bülbuller,

Dersiñ, mençün öteler.

Boş laf degil aytqanım,

Er bir şeyim yeterlik.

Öz Yurtumda sultanım –

Çette tursın faqirlik.

Sıq-sıq, çoq-çoq aña ediñ

Vetanıñnı uzaqta.

Stilâñ seni bekley edi –

Sen qaldıñ yat topraqta.

Seniñ soñki kelâmıñnı

Vetanıñ eşitmedi.

Biz ketirdik selâmıñnı,

Sen yoq – Yurt sevinmedi.

Qısmet degil eken saña

Yurtnñ temiz avası...

Anam er kün seni aña,

Oquğanda DUASIN…

Baqılmayıp qalğan mezar,

Ot-ölenden körünmey.

Ne dua bar, ne aizar,

Közyaşlar da tökülmey.

"Kim, aceba, yata mında?" –

Degen yurtdaş qalmadı.

Biz ketken soñ kimse anda

Seni yoqlap, yanmadı.

Söyle maña, kim aldatqan

Ömürinde felekni,

Ondan tek bir hayır körüp,

Aşamağan kötekni?

Söyle maña, angi insan

Ömür boyu şeñlengen,

Keyf ve sefa süre berip,

Endişeni bilmegen?

Yoqtır, yoqtır böyle insan!

Felek bizni yetekley,

Siyrek-siyrek quvandırıp,

Ara-sıra kötekley.

Sen de, men de oyuncaqmız

Ömür adlı oyunda.

... Ecel daim ğalip çıqa

Bu oyunnıñ soñunda.

Kimdir, bilmem, ay orağın

Kökke asqan, çüyi yoq.

Ay orağı etrafında

Nurlu yıldızlar pek çoq.

Ay orağı qaranlıqta

Çıraq kibi parılday.

Onıñ küçük bir akisi

Suv yüzünde qaltıray.

Kimdir bizim ülkemizni

Yağmurlarnen tazertken.

Tarlalarnı ve qırlarnı

Maqatlarnen bezetken.

Ülkemizniñ yanaqları

Yeşerdi ve allandı.

Onıñ sırlı köküsinde

Yañı quvet uyandı.

Kimdir menim göñülimniñ

Köşelerin silkitti,

Yürekteki kertiklerniñ

Sayısını eksiltti...

Bu işlerni kim yapqanın,

Şübelenmey añladım.

Onıñ ulu qudretine,

İkmetine inandım.

Qış sabası. Taze ava,

Suvuq karnıñ qoqusı.

Küneş, dersiñ, sapsız tava,

Bozmay yerniñ yuqusın.

Qar tübünde boz tarlalar

Tüşler körip, yatalar.

Savusqanlar ve qarğalar

Qırda öşek satalar.

Açıq yara kibi çoqraq:

Qan yerine – büllür suv.

Çoqraq, taşlaq, ince irmaq...

Köterile yengil buv.

Qış sabası. Qış avası,

Qığılçımlı ap-aq qar.

Suvuq camda – qış imzası,

Camda tutaş örnek bar.

Aşıqmañız qoştüfeknen

Aqqularnı atmağa,

Bu quşlarnıñ etin aşap,

Keyfiñizni çatmağa.

Yerde kökte qorqmay yaşap,

Qanat kerip uçsınlar,

Cıllı deñiz ve göllerde

Yuvaların qursınlar.

Erte baar yol alsınlar

Biz tarafqa qaytmağa,

Bizim yurtnıñ avasında

Cilvelenip toymağa.

Olar küçük olsalar da,

Olarnıñ da bar canı,

Yerge, suvğa tökülmesin

Aqqularnıñ al qanı.

Qurban-qaya, Qurban-taş,

Eteginde – Süyrütaş.

Evel-ezelden tura,

Onı qayalar sara.

Köy qayaday temelli,

Adı tarihta belli:

Keçmişte çoq tillerde

Añılğan yat illerde.

Qırım devlet ekende,

Hanlıq üküm sürgende,

Mında elçiler turğan,

Elçihaneler olğan.

Yoldan soñra yal alıp,

Kiyinip ve quşanıp,

İzin ile Sarayğa

Barğan elçi Gerayğa…

O künler çoqtan keçti,

Çoq zamanlar deñişti.

Yoqlar mında elçiler,

Elçihane, bekçiler.

Öz yerinde Qurbantaş,

Ep o yerde Süyrütaş.

Köy yavaştan ösmekte,

Ayat devam etmekte.

Semetdeşler, köydeşler,

Soy-aqraba, dost-eşler

Köyniñ qaydın çekeler,

Onıñ namın tikleyler.

Qaydan kelsin maña aqıl,

Aqıldan soñ doğğanım.

Merametsiz raqibimni

"Yardımcım", dep sayğanım.

Oña açıp yüregimni

Bar sırımnı ayttım men.

Şu sebepten sevgilimni

Tugalmadım, coydım men.

Soñki peşman – başqa duşman,

Ne eyleyim, yandım men.

Asretlikke tapsam derman –

Asretlikten ölmem men.

Qaydan kelsin maña aqıl,

Aqıldan soñ doğğanım.

Eñ ateşin duşmanımnı

"Yaqın dost", dep sayğanım.

Nice yıllar biz beraber

Aşadıq bir çanaqtan.

Dostum aşqa qoşup zeer,

Yıqtı meni ayaqtan.

Soñki peşman – başqa duşman,

Ne eyleyim, yandım men.

Elemime tapsam derman –

Elemimden ölmem men.

"Balam" demey, "moy kotönok", –

Dey bir qadın oğluna.

"Ayder" demey, dey "Andrüşa",

Alıp onı qoluna.

Evlâdınen o daima

Rus tilinde qonuşa,

Balasını rus etmekçün

Gece-kündüz tırışa.

– Aqız, neçün, – deyim oña, –

Çalılarçe ketesiñ,

Öz tiliñni bilip turıp,

Onı inkâr etesiñ?

Evlâdıñnıñ qulağına

Rus sözlerin siñdirip,

"On çudeyenıy malçik", – deysiñ,

Ayderiñe sevinip.

Bu sabiyge ad qoyğanda,

Kimni evge çağırdıñ:

Papaznımı, Mollanımı,

Kimge adın qoydurdıñ?

Neçün, canım, bütün vaqıt

Rus tilinde tasırdap,

Bir zerreçik utanmaysıñ,

Qırım tilin aşalap?!

Bayağı yaşqa yettim men,

Bayağı yaşqa.

Öz tilime iç toymayım,

Toyğanday aşqa.

Men dünyağa kelgen künden

Tilim – yoldaşım.

Davet etti alemine:

– Ol, – dep, – sırdaşım.

Pek çoq kâğıt qaraladım,

Çoq qaraladım,

Lâkin öz tilim aqqında

Şiir yazmadım.

Darılmayım men özüme,

Em de darılmam.

Böyle zengin tilimizni

"Bilem" deyalmam.

Başım çoqtan çalarsa da

Bir talebem men.

Ömür – oca, tasil bere

Maña sabırnen.

Tuvğan tilim tamçı-tamçı

Siñe qalbime.

Acep, barmı yetken bir til

Ana tilime?!

Aq masada aq kâğıtnen

Qara qalem yatalar.

Aq yıldızlar qara kökten

Qara yerge baqalar.

Aq mışıqqa qara köpek

Aq tişlerin köstere,

Onıñ aydın göñülini

Qara açuv kemire.

Qara gece yorğanınen

Örtti yarıq alemni.

“Aydın tüşler köriñ!” — dey o,

Dey o: “Quvuñ elemni!”

İçi qara olğanlar da

Aq töşekke yattılar,

Qara yılan kibi olar

Fısıldaşıp, qattılar.

Aq kâğıtta— qara yazı,

Tek eki tüs bar mında.

Sanki dersiñ, başqa renk yoq

Bu çoq renkli dünyada.

Ne eyleyim, böyle şiir

Doğdı qara gecede.

Ne eyleyim, er şey olsa

Yaratqannıñ elinde?!

Taqvimlerde – fevral ayı,

Külmey onıñ çırayı.

Yıllar ile tüsün coymay

Geraylarnıñ Sarayı.

Mında kelgen er qırımlı

Teren oylarğa dala.

Tarihınen tanışqan soñ,

Göñülden memnün ola.

Hanlarımız camisinde

Er kün namaz qılına,

Aziz yerde ulularnıñ

Ölmez ruhu sığına.

Hansaraynı körmek içün

Kimler qaydan kelmeyler?!

Men bu yerde ne is etem,

Olar ne is etmeyler?

Geraylardan qalğan miras –

Qırımlarnıñ serveti,

Er bir vaqıt büyük olğan

Halqçün onıñ qıymeti.

Fal baqsañ da, baqmasañ da,

Saray daa turacaq.

Nice-nice asırlarğa

Adımlarga atacaq.

Tüpsiz kökte balıq yalday,

Suv astında quş uça.

Ayazlardan suvlar qaynay,

Söngen yıldız nur saça.

Yerden kökke yağmur yağa,

Mavı kök ep yeşere.

Quvanğannı elem böga,

Tenbel çoq iş becere.

Zengin er kün açtan öle,

Fuqareler yaşaylar.

Qan duşmanlar küle-küle,

Bir-birini ohşaylar.

Sevda olğan sevgisini

Malday sata bazarda.

Namlı alim bilgisini

Kömüp, saqlay azbarda.

"Böyle olmaq mümkün degil!"

Degenlerge añlatam:

Bu şeylerge – hayal delil,

Hayalımnı oynatam.

Açılmadı, açılamay

Bulutlardan mavı kök.

Aftalarnen yağmur yaga,

Yağmurlarnıñ soñu yoq.

Puslu ava, küneş çıqmay,

Küneş qayda, aceba?

“Ârın, belkim, çıqar”, diye

Uyanamız er saba.

Yağmur suvu ortalıqnı

Yuvup-yuvup, tazertti.

Yaş kelinday azbarlarnı

Yeşilliknen bezetti.

Anda-mında aqbardaqlar

Top-top açıp, öseler.

Tezden baar kelecegin

Olar yahşı bileler.

Qarlardan ve yağmurlardan

Qorqmay bu aq çeçekler.

Aqbardaqlar açqan zaman

İsip başlay yürekler.

Uzun qışnıñ soñki ayı

Qış ayına beñzemey.

Aqbardaqlar açqan soñra,

Göñül qarnı istemey.

Dört mevsim – dört usta, dört ressam,

Keleler nevbetnen ayatqa.

Tükenmez, tılsımlı, şeñ ilham,

Bereler mevsimler icatqa.

O ilham biz içün – büyük sır,

Onı tek tuvğan yer is ete.

Onıñle nice yıl ve asır

Mevsimler qalblerni tazerte.

Er bir mevsim bizge bağpnlap,

Yarata bir sergi, bir destan.

Baarni ve yaznı qarşılap,

Qışnı da bekleymiz er zaman.

...Qış kele qarınen, yelinen,

Aq süküt yayıla er yerde.

Tabiat tılsımlı elinen

Dülber çarşaf tike… ve perde.

Men göñlümniñ közyaşların

Köstermeyim alemge.

Soqur alem qulaq asmay

Ne közyaş, ne elemge.

Bir şey degil alem içün

Bir insannñ ayatı.

Eñ ucuzdan ucuz bugün

İnsan zatnıñ fiyatı.

Men göñlümniñ közyaşların

Ümütler ile silem.

Alem meni sevmese de,

Men alemni pek sevem.

İnsaniyet deryasında

Biz epimiz yañğızmız.

Bugün yanğan, yarın ise,

Bir sönecek yıldızmız.

Göñülimniñ közyaşları –

Eglencedir men içün.

Közyaşlardan coymay göñlüm

Ne sıcağın, ne küçün.

Bu dünyada menden evel

Azmı insan yaşağan?!

İçten ağlap, közyaşların

Göñülinde saqlağan.

Nice kere aldandım men

Bu yaşıma kelgence,

Nice kere qıynaldım men

Elem yanıp bitkence?!

Vaqıt özü er bir sefer

Derman oldı men içün:

Yalan ile kirgen zeer

Coydı qalbimde küçün.

Nice kere yañlıştım men

Doğru adım atqance,

Neler etip tırıştım men

Öz yolumnı tapqance?!

Ayat özü oca olıp,

Çoq şeylerge ögretti:

Şübelerni kalpten quvıp,

İmanımnı pekitti.

Biz yaşagan bu dünyada

Biz epimiz yolcumız.

Alla bergen ömürlerni

Yaşamağa borclumız.

Ömüriniñ ilk kününden

Başlay er kes yolunı,

Añlamayıp, is etmeyip,

Taqdiriniñ qolunı.

Ömürler de yollar kibi

Farqlı-farqlı olalar.

Olar bizni epimizni

Türlü alğa qoyalar.

Er kes bile öz alını,

Öz yolunen ketkende,

Yolu em de ömürinen

Sınavlardan keçkende.

İlki adım, soñki adım...

Ne bar, ne yoq arada?!

Bir sırada – endi doğğan,

Ölgen – diger sırada.

Böyle kelgen, böyle kete,

Em de böyle ketecek.

Bir sıradan digerine

Er bir yolcu keçecek.

Sabiylik ve balalıq,

Gençlik ve yaşlıq...

Bu çağlar arasında –

Qısqa aralıq.

Yaşlıqtan soñ – pişkinlik,

Daa soñ – qartlıq...

Olardan soñ bir şey yoq,

Tek bir mezarlıq.

Qırq yaşqace insan yaş,

Çoq ağırmay baş.

Ömürge ümüt yoldaş,

Ölümge – közyaş.

Öz-özüne er kes baş,

Atta bir yuvaş.

Ömür – küreş em savaş,

Yeküni – baştaş...

Yıqılgan soñ, yerde yatmay,

Tez qalqmağa tırışsañ,

Sennen birge ypqılğanğa

Yardım etip, turğuzsañ,

Tek özüñni oylamayıp,

Halqıñnı da qayğırsañ —

Soñra aqay olursıñ!

Para içün göñüliñni,

Vicdanıñnı satmasañ,

Taş yegenniñ tarafına

Öz taşıñnı atmasañ,

Teselliñe muhtaclarğa

Cıllı söz ayamasañ —

Soñra aqay olursıñ!

Ögütimni doğru añlap,

Safdil olıp yaşasañ,

Dağday yüksek maqsadıña

Soñunace ıntılsañ,

Elâl işler ile halqnıñ

Ürmetini qazansañ —

Soñra aqay olursıñ!

Maña ümüt bağışladı

Seniñ nazlı baqışıñ.

Yaş qalbime nur taşladı

Tebessümiñ – bahşışıñ.

Saña asret yüregime

Tüşti şeñlik uçqunı.

Tiydiñ menim bilegime –

Yaqtı aşqnıñ qurşunı.

Maqam kibi qulağıma

Siñdi seniñ hoş sesiñ.

– Kel, alayım quçağşsa,

Yaqsın meni nefesiñ.

– Baht aqqında ne bilesiñ?

Nege “baht” dep, yüresiñ?

Men sorayım, sen külesiñ,

Soñra tarif etesiñ:

– Er bir insan özü bere

Bu sualge cevabın.

Er bir insan özü köre

Bahtı nede olğanın.

– Aşq aqqında ne bilesiñ?

Barmı aşqıñ qalbiñde?

Men sorayım, sen külesiñ,

Şeñlik oynay yüzüñde…

– Aşq aqqında çoq şey bilem.

Sensiñ aşqım, – dep yürem.

Seni çoqtan berli sevem,

Bir danem, nazlı yarem.

Aşıqmañız ölmege,

Yaşap turuñız.

Öke ya da ökünçni

Qalpten quvuñız.

Ömür qısqadan qısqa,

Pek qısqa ömür –

Başlanğan soñ tez yana,

Yanğanday kömür.

Aşpsıñız sevmege,

Sevda oluñız.

Aydın ay kibi olsun,

Ömür yoluñız.

Pek büyüktir sevginiñ

Küçü-kuveti.

Yaş şarapnı añdıra

Onıñ lezeti.

Sevgi ile yaraşa

İnsan ayatı.

Altından da paalı

Onıñ fiyatı.

Pak sevgige yuqmaylar

Aram lekeler,

Oña qarşı acizler

Kirli fitneler.

Qırımdamız, vetandamız,

Yatlar asqan qazandamız.

Bizni yatlar pişireler,

Tahtımızdan tüşüreler.

Biz soqurmız, biz sağırmız,

“Eter!” – demege ağırmız.

Küreşmeyip, çekişemiz,

Azatlıqtan çetleşemiz.

Qırımdamız, vetandamız,

Evde degil, arandamız.

Yatlar bizni eglendire,

Qarmağına ilindire.

Biz küyemiz, biz yanamız,

Keç olğan soñ uyanamız.

Yatlar buña quvanalar,

Künden-künge ruhlanalar.

Bizge “hain” degenleri –

Aqaret,

Bizni duşman etkenleri –

Cinayet,

Bizge ayaq çalğanları –

Siyaset.

Ale daa yoqtır bizçün

Adalet...

Asıl halqtan üstün olmaq –

Arsızlıq,

Mal-mülküni tutıp almaq –

Hırsızlık,

Onı külip, aşalamaq –

Hınzırlıq...

Buña qarşı barmı bizde

Batırlıq?!

Kimler kimnen küreşeler,

Kimler kimni yeñeler?

Kimler yeñip, külüşeler,

Kimler elem eteler?

Kimler kimni aldatalar,

Kimler kimden aldana?

Kimler kimni ağlatalar,

Kimniñ canı horlana?..

Suallerni kimge berem,

Kimden cevap bekleyim?

Yaş degilim, çoq şey bilem –

Bunı ise bilmeyim.

Menden, senden kim ne soray?

Meni, seni kim diñley?

Amma er kes biznen oynay,

Bir zerreçik çekinmey.

Kimdir bizim adımızdan

Apış-veriş etmekte,

Soñra bizim artımızdan

Bizni aytş, külmekte.

Kimdir ise meni, seni

"Ahmaqlar", dep saymaqta.

Böylelerniñ bilgen "feni"

Endi aydın olmaqta.

Daa kimdir bizge baqıp,

Bizni körmek istemey.

Aramızğa şına qaqıp,

Bizni ögge yibermey.

Bugün kene sürgünlikniñ

Tesiri çoq sezile:

Bizim er bir meselemiz

Pek sozulıp çezile.

Sanki dersiñ, yurtumızğa

Çetten kelgen milletmiz,

Kelmeşekler sağlığına

Zarar etken "illetmiz".

Bugün kene yurtumızda

Bizge qıyış baqalar,

Yalan em de vadelernen

Canımıznı yaqalar.

Pek sabırlı olğanımız

Bizge zafer ketirmey.

Baş maqsatqa irişmeymiz,

İşlerimiz yürüşmey.

Butun kene kelmeşekniñ

Avasına oynaymız.

Oynap, onı coşturamız,

Özümizni qıynaymız.

Eger yarın kene böyle

Devam etse areket,

Halqgmıznı ğayıp eter

Adaletsiz ükümet.

Biz yırlaymız, biz oynaymız,

Anda-mında fırlanamız.

Öz-özümizni oplaymız,

Oplap-oplap, aldanamız.

Az bir şeyge quvanamız,

Köküs kerip, maqtanamız.

Dünyamıznı unutamız,

Yüreklerni suvutamız.

Bizge sıq-sıq toqunalar:

De çerteler, de uralar.

Sağlığımıznı saqlaymız,

Açıq közlernen yuqlaymız.

Yırlatalar – biz yırlaymız,

Oynatalar – biz oynaymız,

Aldatalar – aldanamız,

Ep aldanıp fırlanamız.

Olsa edi kelmeşekniñ

Bir zerreçik vicdanı,

Aytır edi: "Güzel Qırım –

Qırımlarnıñ vetanı".

Biñden biri, aqiqaten,

Qırımlarğa göñüldeş,

Qalğanları – hasis duşman,

Urluqlarına – ateş.

Eger onıñ bir zerreçik

Namusı da olğanda,

Tükürmezdi quyularğa,

Suvnı içip toyğanda.

Aytır edi: "Yeter artıq

Ar-namussız yaşamaq,

Şu Qırımda qırımlarnıñ

Aqlarını aşamaq".

Olar kendi dalğasında,

Biz kendi dalğamızda.

Pek de büyük aralıq bar

Dalğalar arasında.

Olar bizge "sürü" deyler,

Biz olarğa – "arsızlar",

Er bir şeyni qolğa alıp,

Bay yaşaylar hırsızlar.

"Zaman bizim"! – deyler olar,

İçlerinden quvanıp,

Halq adını, mandatlarnı,

Yıllar ile qullanıp.

Millionnen dollarlarğa

Topraqlarnı satalar,

Narazılıq bildirgenni

Urıp, canın alalar.

Saylavaldı masallarnen

Şuralarğa yol açıp,

Qara işlerin yapalar,

Mahkemelerden qaçıp.

Devlet adlı büyük evde

Tertip yoq em olmaycaq.

Halq özüni qurtarmasa,

Onı kim qurtaracaq?

Sağ qolunen sol qulağın

Qaşıp, mennen laf ete.

"Bağçasaray", deseñ oña,

O, Canköy betke kete.

Bu rebernen qonuşması

Qolay degil biz içün,

Halqçün degil, tek özüçün

Sarf ete erif küçün.

Bu reberniñ odasında

Nice insan bulundı,

Oña aytıp meselesin,

Ümütinden ayrıldı.

Utanmayıp, arlanmayıp,

O, er kesni aldata.

Babasından büyüklerni

Acımayıp, ağlata.

Yarı açıq közlerinen

O tavanğa tikile.

Sanki dersiñ, meseleñe

O bütünley berile.

Albu ise, üylelikni

Üyle olmay tüşüne...

Böyle etip işley, bayğuş,

Böyle etip keçine.

Bu reberni akimiyet

Mında mahsus oturtqan.

Reber oña sadıqane

Olacağın añlatqan.

Şorbacınıñ emirini

Tırs etmeyip becere.

Şorbacısı raat yuqlay,

Reber vira semire...

Yurtumda askerim men,

Antım bar menim.

Yer qazğan leskerim men,

Yer tüste tenim.

Zırhqa qarşı zırhım men –

Tiri can – insan.

Yoluñda qayayım men,

Bil bunı, duşman!

Dağlar – menim mekânım,

Dağlar – qabirim.

Vetan içün cenk etmek

Eken taqdirim.

Darbege darbe etem,

Maña ölüm yoq.

Qorqubilmez yigitler

Vetanımda çoq.

İmam Şamil – ecdadım,

Önñ ruhu sağ.

Nesiller arasında

Üzülmedi bağ.

Elâk olsam çarpışmada,

Közyaş tökmeñiz.

Duşman küçlü olsa da,

Biz tiz çökmeymiz!

Halq saylağan deputatlar

Halqqa "hızmet eteler":

Qıçıralar, sızğıralar,

Bir-birini tepeler.

Qadınlar da aqaylardan

Qalışmaylar, baqıñız:

Böyle "kino" daa qayda

Körmek mümkün, aytıñız?

"Sen ahmaqsıñ", "özüñ ahmaq",

Sözlerden soñ – şamarlar...

Aftalarnen ve aylarnen

Devam ete "bazarlar".

Bütün alem seyir ete,

Ayretlene ve küle.

Bu Şurağa olğan işanç

Barğan sayın eksile.

Çantalarçün küreş kete,

Er bir çanta – bu para.

Deputatlar qabar alıp,

Kelişeler özara.

Böyle açıq masqaralıq

Bilmem, qaçan bitecek?!

Bizim halqqa böyle Şura

Nasıl yardım etecek?!

Buzlu yerde, lâçare,

Yata köpegim.

Buzlu yerniñ buzunı

Sezmey yüregim.

Susqun ayvan derdini

Aytalmay maña.

Men ise, bir cıllı söz

Tapmayım oña.

Bar onıñ da yüregi,

Bar onıñ canı,

Damarlarda aqmaqta

Qırmızı qanı.

Zıncır taqıp boynuna,

Tutam yanımda,

Gece-kündüz sert ayaz

Menim canımda.

– Afır maña, köpegim,

Uyant qalbimni.

Men dünyamnı unutıp,

Coydım özümni.

Afırmağa aqqıñ bar,

Canım, ayvanım.

Afır, afır, irisin

Buzlu vicdanım!

Biz yıldızlarnı köremiz,

Olar bizni köreler.

Biz yerde yaşap, ölemiz,

Olar kökte söneler.

Söngen yıldızlarnıñ nuru

Birden coyulmay eken.

Yıldızlarnıñ böyle sırı

Endi sır degil zaten.

Çoq asırlar devamında

Yıldızlar közetilgen.

Yer yüzünde anda-mında

Çoq keşfiyat etilgen.

Belli bir insan ölse de,

Unutılmay o birden.

Asırlar başlap bitse de,

O silinmez iç esten.

Meraba, bizim küneş, meraba, küneş!

Dogmuş yerni qızdırğan tılsımlı ateş.

Kene kökke yayıldı altın telleriñ,

Kene bizni sıypadı sıcaq elleriñ.

Çıqıp dağlar artından, kene allandıñ,

Er kün yürgen yoluña işke atlandıñ.

Uzaq, yaqın yurtlarğa şavleñni saçtıñ,

Biz saña külüp baqtık, sen bizge baktıñ.

Men de endi yaş degilim –

Yavaş-yavaş qartayam.

Şu Qırımda doğğanlarnı

Körsem candan quvanam.

Olar ösip-büyüseler,

Deñişirler zamanlar.

Soñra "tatar" sözün siyrek

İşletirler insanlar.

Men eminim: böyle vaqıt

İlle bir kün kelecek,

Taqma isim qafamızdan

Qaytmaz ölş ketecek.

Men körmesem o künlerni,

Torunlarım körerler,

"Biz – qırımlar!" – diyeolar,

Ğurzflañş yürerler.

Bahtlı insan olğanıma

Torun körip, inandım,

Sabiyçikni qolğa alıp,

Bala kibi quvandım.

Sizge yalan, maña kerçek –

Tap közlerim yaşlandı.

Çünki mençün şu daqqada

Yañı ayat başlandı.

Bağ-bağçalar sarı renkke boyaylar başlarını,

İlk yağmurlar alıp keldi salqın küz selâmını.

Etraf çım-çırt, diñlengen soñ quşlarnıñ hoş sesine,

Küneş biraz dolana da, qayta tez-tez evine.

Yeller esip, daldırmaqta tarlalarnı yuquğa.

Coşqun isler yetekledi meni şiir toquvğa.

Göl yanında raatlana uçıp kelgen turnalar,

Olar sıcaq il tapmaqçün cenüpke yol alalar.

Sükünette keçmekteler kökte qara bulutlar,

Geceleri yer yüzüni tazerteler yağmurlar.

Küz küzlükni yapa, lâkin göñlüm coşa, şeñlene:

Küz keçken soñ, qış bitken soñ baar kelecek kene.